Η “νηστεία” της ντοπαμίνης και η σύνδεσή της με την αποφυγή ανθυγιεινών συνηθειών μας

Η νηστεία της ντοπαμίνης, που δημιουργήθηκε από τον ψυχίατρο της Καλιφόρνιας Δρ. Cameron Sepah, έχει πολύ λίγη σχέση με τη διατροφή και με τη ντοπαμίνη του εγκεφάλου. Όπως δήλωσε ο Δρ. Sepah στους New York Times, η ντοπαμίνη είναι απλώς ένας μηχανισμός που εξηγεί το πώς ενισχύονται οι εθισμοί. «Εμείς», είπε, «δημιουργήσαμε απλά έναν πιασάρικο τίτλο που δεν ερμηνεύεται κυριολεκτικά, ωστόσο δημιουργήθηκαν πολλές παρανοήσεις εξαιτίας του».

Ποια είναι η ιδέα πίσω από την νηστεία της ντοπαμίνης;

Αυτό που είχε σαν στόχο ο Δρ. Sepah με την νηστεία της ντοπαμίνης, ήταν η δημιουργία μιας μεθόδου που βασίζεται στην γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, με την οποία τα ανθυγιεινά ερεθίσματα, όπως το διαδίκτυο, θα είχαν λιγότερη κυριαρχία πάνω στον άνθρωπο. Συγκεκριμένα, αυτή η νηστεία έχει σαν στόχο να επιτρέψει στους εγκεφάλους μας να κάνουν ένα διάλειμμα από τον δυνητικά εθιστικό βομβαρδισμό των ανθυγιεινών συμπεριφορών, ώστε να σταματήσουμε να ανταποκρινόμαστε αυτόματα σε αυτές, γεγονός που ενεργοποιεί τον μηχανισμό ανταμοιβής μας (ντοπαμίνης), προκαλώντας μας βραχύβια ευχαρίστηση. Η ιδέα πίσω από αυτό ήταν ότι «επιτρέποντας στον εαυτό μας να αισθανθεί μόνος, θα βρούμε ευχαρίστηση σε απλούστερες και πιο φυσικές δραστηριότητες, θα ανακτήσουμε τον έλεγχο της ζωής μας και θα είμαστε σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουμε τις καταναγκαστικές συμπεριφορές που μπορεί να παρεμβαίνουν στην ευτυχία μας».

Οι έξι καταναγκαστικές συμπεριφορές που αναφέρει o Sepah, ως συμπεριφορές που μπορεί να ανταποκριθούν στην νηστεία της ντοπαμίνης είναι:

• συναισθηματική υπερφαγία
• υπερβολική χρήση του διαδικτύου
• τυχερά παιχνίδια και ψώνια
• αυνανισμός
• αναζήτηση καινοτομίας
• ψυχαγωγικά φάρμακα (πχ ναρκωτικά)

Η νηστεία της ντοπαμίνης, σύμφωνα με τον ίδιο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στον έλεγχο όλων των συμπεριφορών που προκαλούν δυσφορία ή επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή των ανθρώπων.

Μπορώ να «νηστεύω» από μια φυσική χημική ουσία του εγκεφάλου;

Η ντοπαμίνη είναι ένας από τους νευροδιαβιβαστές του σώματος που συμμετέχει στο νευρικό μας σύστημα και μας παρέχει ανταμοιβή, κίνητρα, μάθηση και ευχαρίστηση. Όπως εξηγεί ο Δρ. Sepah η ντοπαμίνη αυξάνεται ως ανταπόκριση στις ανταμοιβές ή στις ευχάριστες δραστηριότητες, ωστόσο, όταν αποφεύγουμε αυτές τις δραστηριότητες, δεν μειώνεται στην πραγματικότητα η ντοπαμίνη στο σώμα μας. Δυστυχώς, οι άνθρωποι έχουν παρερμηνεύσει τον τίτλο και αντιμετωπίζουν τη νηστεία της ντοπαμίνης σαν να είναι ηρωίνη ή κοκαΐνη και νηστεύουν με την έννοια ότι θα δώσουν στον εαυτό τους ένα διάλειμμα με στόχο να απολαύσουν περισσότερο, αργότερα, αυτά που στερούνται όπως το σεξ, τα τρόφιμα, η ανθρώπινη επαφή κλπ. πιστεύοντας ότι τα εξαντλημένα αποθέματα ντοπαμίνης στο σώμα τους, μετά την νηστεία, θα ανανεωθούν.

Παρόλο που ο Δρ. Sepah συνιστά να ξεκινήσουμε τη νηστεία της ντοπαμίνης με τρόπο που να διαταράσσει ελάχιστα τον τρόπο ζωής μας, οι άνθρωποι υιοθετούν όλο και πιο ακραίες εκδοχές. Για παράδειγμα, αντί να στερούνται μια ανθυγιεινή συνήθεια μία έως τέσσερις ώρες στο τέλος της ημέρας, ανάλογα με την εργασία και τις οικογενειακές απαιτήσεις ή μία ημέρα το Σαββατοκύριακο, οι άνθρωποι αποφασίζουν λανθασμένα και βασιζόμενοι στις παρανοήσεις για τον τρόπο που η ντοπαμίνη λειτουργεί στον εγκέφαλο μας, να μην τρώνε, να μην ασκούνται, να μην ακούνε μουσική, να μην κοινωνικοποιούνται κλπ. «Αν νομίζετε ότι όλα αυτά μειώνουν την ντοπαμίνη στο σώμα, κάνετε λάθος» υπογραμμίζει ο Δρ. Sepah. Ειδικά, η αποφυγή της αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους δεν ήταν ποτέ μέρος της αρχικής ιδέας του Δρ. Sepah. Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση (εκτός αν είναι κάπως καταναγκαστική και καταστροφική) συγκαταλέγεται στην κατηγορία των υγιεινών δραστηριοτήτων που υποτίθεται ότι αντικαθιστούν τους ανθυγιεινούς τρόπους ζωής, όπως η πολύωρη περιήγηση στα κοινωνικά μέσα. Στην ουσία, οι άνθρωποι στερούνται υγιεινά πράγματα, χωρίς λόγο, βασισμένοι στην ελαττωματική παρερμηνεία ενός πιασάρικου τίτλου.

Η νηστεία της ντοπαμίνης είναι μια νέα ανακάλυψη;

Η αρχική πρόθεση πίσω από τη νηστεία της ντοπαμίνης ήταν να δώσει προτάσεις αποσύνδεσης από την τεχνολογία, υποκαθιστώντας την με πιο απλές δραστηριότητες που βοηθούν στην επανασύνδεση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αυτή η ιδέα είναι υγιής αλλά σίγουρα δεν είναι μια νέα αντίληψη. Οι περισσότερες θρησκείες προτείνουν μια μέρα ανάπαυσης, ενώ οι κοινωνίες έχουν καθιερώσει αργίες, ώστε οι άνθρωποι να βρουν χρόνο να προβληματιστούν και να επανασυνδεθούν με την οικογένεια και την κοινότητά τους.