Ιώδιο: Ποια είναι η σημασία του για το ανθρώπινο σώμα;

Το ιώδιο είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο, το οποίο δεν παράγεται στο σώμα και επομένως πρέπει να λαμβάνεται από διάφορες τροφές ή συμπληρώματα διατροφής. Είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών (θυροξίνη και τριιωδοθυρονίνη), οι οποίες βοηθούν στη ρύθμιση του φυσιολογικού μεταβολισμού στο ανθρώπινο σώμα, ενώ επηρεάζουν και τις αναπαραγωγικές λειτουργίες, τα νεύρα, τους μύες, το δέρμα και τα μαλλιά. Το ιώδιο βοηθά επίσης το σώμα στην παραγωγή πρωτεϊνών και χρήση του οξυγόνου.

Η μη επαρκής πρόσληψη ιωδίου έχει ως συνέπεια τη δυσλειτουργία των θυρεοειδικών ορμονών, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην υπολειτουργία ή υπερδραστηριότητα του θυρεοειδή αδένα, που έχουν ως αποτέλεσμα διάφορες αρνητικές επιπτώσεις για τον οργανισμό.

Σε αντίθεση με το ιώδιο που περιέχεται στα τρόφιμα, το στοιχειακό ιώδιο, το οποίο βρίσκεται στο βάμμα ιωδίου, είναι ένα τοξικό είδος και η κατάποση έστω και μικρής ποσότητάς του μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Ποιες είναι οι ιατρικές χρήσεις του ιωδίου;

Το ιώδιο χρησιμοποιείται για την πρόληψη και θεραπεία των εξής:

• Βρογχοκήλη
• Υπερθυρεοειδισμός
• Ανεπάρκεια ιωδίου
• Θυρεοτοξική κρίση

Έχει αναφερθεί επίσης πως το ιώδιο μπορεί να βοηθά στη δυσπλασία του μαστού και την ινοκυστική νόσο του μαστού, αλλά τα πιθανά αυτά οφέλη δεν έχουν αποδειχθεί από επιστημονικές μελέτες.

Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ιωδίου;

Το ιώδιο μετριέται σε μικρογραμμάρια (mcg) και η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ανάλογα με την ηλικία είναι η εξής:

*Οι τιμές αναφέρονται στην επαρκή πρόσληψη ιωδίου για τις ηλικίες αυτές.

Ποιες είναι οι καλύτερες πηγές διατροφικής πρόσληψης ιωδίου;

Η ποσότητα του ιωδίου που βρίσκεται στο έδαφος και στο νερό της θάλασσας καθορίζει την ποσότητα που θα περιέχει το κάθε τρόφιμο. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης και τα βρώσιμα φύκια είναι οι κυριότερες πηγές ιωδίου. Πιο συγκεκριμένα, ορισμένες τροφές που είναι πλούσιες σε ιώδιο είναι οι εξής:

• Φύκια (nori, kombu, wakame)
• Ψάρια (μπακαλιάρος, τόνος σε κονσέρβα, γαρίδες)
• Οστρακοειδή
• Ιωδιούχο επιτραπέζιο αλάτι
• Γαλακτοκομικά (γάλα, τυρί, γιαούρτι)
• Αυγά
• Μοσχαρίσιο συκώτι
• Κοτόπουλο
• Δημητριακά ολικής αλέσεως εμπλουτισμένα με ιώδιο

Πότε μπορεί να χρειάζεται λήψη συμπληρωμάτων ιωδίου;

Άτομα τα οποία ζουν σε περιοχές που δεν υπάρχει αρκετό ιώδιο στο έδαφος ή δεν λαμβάνουν αρκετό ιώδιο από τη διατροφή τους (πχ. vegans) μπορεί να χρειάζεται να λάβουν συμπληρώματα ιωδίου.

Επιπλέον, άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σόγιας, μανιόκας ή ωμών σταυρανθών λαχανικών (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, κλπ) χρειάζονται πρόσληψη μεγαλύτερης ποσότητας ιωδίου, καθώς οι τροφές αυτές περιέχουν ουσίες που παρεμποδίζουν την απορρόφηση ιωδίου από το πεπτικό σύστημα. Ωστόσο, το μαγείρεμα μπορεί να σταματήσει τη δράση των ουσιών αυτών.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ανεπάρκειας ιωδίου;

Δεδομένου του ότι το ιώδιο είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση του μεταβολισμού και την μετατροπή της ενέργειας από τη τροφή για τη σωστή λειτουργία και ανάπτυξη των κυττάρων, η ανεπάρκειά του μπορεί να παρεμποδίσει την κανονική ανάπτυξη. Η ανεπάρκεια ιωδίου είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε αποβολές, καθυστερημένη ανάπτυξη του εμβρύου και γνωστικές βλάβες κατά τη βρεφική ηλικία.

Στους ενήλικες, η ανεπάρκεια ιωδίου μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό, ο οποίος έχει ως αποτέλεσμα τη διατάραξη των φυσιολογικών μεταβολικών λειτουργιών στο σώμα, όπως η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, του καρδιακού ρυθμού και του σωματικού βάρους. Συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι τα εξής:

• Βρογχοκήλη
• Κόπωση
• Αδυναμία
• Αυξημένη ευαισθησία στο κρύο
• Δυσκοιλιότητα
• Ξηρό δέρμα και μαλλιά
• Αύξηση σωματικού βάρους

Τι μπορεί να προκαλέσει η υψηλή πρόσληψη ιωδίου;

Η υψηλή πρόσληψη ιωδίου συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις η περίσσεια ιωδίου μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών και υπερθυρεοειδισμό σε πιο ευαίσθητα άτομα.

Ορισμένες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει επίσης πως η υψηλή κατανάλωση φυκιών σχετίζεται με τον αυξημένο κίνδυνο ορισμένων τύπων καρκίνου, όπως ο καρκίνος του θυρεοειδούς, ιδιαίτερα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Επιπλέον, η υπερβολική λήψη ιωδίου κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει υποθυρεοειδισμό και βρογχοκήλη στο νεογέννητο και για το λόγο αυτό οι έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες δεν πρέπει ποτέ να λαμβάνουν συμπληρώματα ιωδίου χωρίς τη συμβουλή του γιατρού τους.