Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα: Μια αλλεργική κατάσταση που σχετίζεται με τα τρόφιμα

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι γιατροί άρχισαν να περιγράφουν μια νέα κατάσταση που επηρεάζει τον οισοφάγο των ασθενών που είχαν προδιάθεση για αλλεργίες, όπως τροφικές αλλεργίες, προδιάθεση άσθματος και εκζέματος, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάποσης. Σήμερα, αυτή η κατάσταση έχει όνομα και ονομάζεται ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα (EoE).

Τι είναι ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα είναι μια αλλεργική φλεγμονή του οισοφάγου. Αυτή η κατάσταση προκαλεί διάφορα συμπτώματα. Για παράδειγμα στους ενήλικες παρατηρείται δυσκολία στην κατάποση, ενώ μερικές φορές αισθάνονται ότι η τροφή κινείται πολύ αργά μέσω του οισοφάγου τους προς το στομάχι. Τα παιδιά συνήθως αντιμετωπίζουν συμπτώματα παλινδρόμησης και κοιλιακού άλγους, παρά τη δυσκολία κατάποσης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, τις περισσότερες φορές είναι η αλλεργική αντίδραση απέναντι σε ορισμένα τρόφιμα όπως σιτάρι, γάλα, αυγό, σόγια, ξηροί καρποί και θαλασσινά. Σημειώνεται πως εάν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σωστά οδηγεί κάποιες φορές σε μόνιμες ουλές και στένωση του οισοφάγου.

Πώς διαγιγνώσκεται η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Για να γίνει διάγνωση  της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας, αρχικά γίνεται μια ενδοσκόπηση, κατά την οποία χρησιμοποιείται ένας εύκαμπτος σωλήνας με μικρή κάμερα και ένα φως στο ένα άκρο, για να εξεταστεί ο οισοφάγος. Η ενδοσκόπηση είναι σε θέση να διαπιστώσει τα χαρακτηριστικά της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας όπως ομόκεντροι δακτύλιοι και γραμμικές ουλές, καθώς και μικρές λευκές κηλίδες. Για να επιβεβαιωθεί ότι υπάρχει πρόβλημα ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας πραγματοποιείται βιοψία. Τα αυξημένα ηωσινόφιλα επιβεβαιώνουν αυτή την κατάσταση.  Τα ηωσινόφιλα είναι ένας σχετικά σπάνιος τύπος ανοσοκυττάρων, που παίζουν σημαντικό ρόλο σε αλλεργικές διαταραχές, όπως η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα και το άσθμα.

Πόσο κοινή είναι η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες, οποιασδήποτε ηλικίας, αλλά είναι πιο συχνή για άνδρες 30-40 ετών.

Σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα μπορεί να επηρεάσει έως και έναν στους 2.000 ενήλικες στις ΗΠΑ, ενώ τα στοιχεία δείχνουν ότι οι αριθμοί αυξάνονται. Μάλιστα, μια πρόσφατη ανασκόπηση 30 περίπου μελετών στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, διαπίστωσε ότι έχει σημειωθεί σταδιακή αύξηση του αριθμού των νέων περιπτώσεων ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας, ειδικά από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Γιατί αυξάνεται η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Σήμερα, δεν είναι ακόμη γνωστοί οι λόγοι της αύξησης της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας και προβληματίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις προκύπτει από μια αλλεργική ευαισθησία σε ένα φαγητό που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν προκαλούσε κανένα πρόβλημα στον ασθενή. Οι ειδικοί, όμως, κάνουν πολλές υποθέσεις σχετικά με τον λόγο εμφάνισης της. Πολλές από αυτές δομούνται πάνω στην ιδέα ότι η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα σχετίζεται με την μειωμένη έκθεση σε μικρόβια και λοιμώξεις. Συγκεκριμένα, μερικές από τις υποθέσεις που διερευνώνται είναι:

• Υπόθεση υγιεινής: Μήπως οι λιγότερες παιδικές λοιμώξεις ισοδυναμούν με περισσότερες αλλεργικές ασθένειες;
• Μικρόβιο του εντέρου: Μήπως η σύγχρονη διατροφή και ο τρόπος ζωής έχουν αλλάξει το μικροβίωμα του εντέρου;
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Μήπως οι αλλαγές στον τρόπο παραγωγής των τροφίμων, η επεξεργασία τους, η γενετική τροποποίηση των καλλιεργειών, τα χημικά πρόσθετα και οι ρύποι, παίζουν κάποιο ρόλο;
• Μειωμένη συχνότητα μόλυνσης από H. pylori: Μήπως αυτά τα βακτήρια του στομάχου (μια κοινή αιτία πεπτικού έλκους), είναι προστατευτικά έναντι ορισμένων αλλεργικών ασθενειών;
• Γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (GERD): Μήπως η παλινδρόμηση οξέος, θα μπορούσε να σπάσει το φράγμα του οισοφάγου και να επιτρέψει στα αλλεργιογόνα των τροφίμων να διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα;
• Αυξημένη χρήση φαρμάκων που καταστέλλουν τα οξέα: Μήπως η χρήση αντιόξινων αλλάζει τα μικρόβια στον οισοφάγο και αυξάνει τον κίνδυνο μεταγενέστερης τροφικής αλλεργίας;

Πώς αντιμετωπίζεται η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Προς το παρόν δεν υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες από τον FDA για την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα. Οι περισσότεροι την αντιμετωπίζουν αρχικά με ένα αντιόξινο αναστολέα πρωτονίων (PPI), ο οποίος απομακρύνει τα συμπτώματα στις μισές περίπου περιπτώσεις. Αν δεν λειτουργήσει αυτό τότε οι ειδικοί συστήνουν την εξάλειψη ορισμένων τροφών από τη διατροφή για να διαπιστωθεί ποιες προκαλούν αυτή την κατάσταση.

Σημειώνεται ότι τα στεροειδή για την θεραπεία της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας, χρησιμοποιούνται σε υγρή μορφή και όχι σε εισπνεόμενη, καθώς τα στεροειδή που λαμβάνονται από το στόμα δρουν τοπικά στον οισοφάγο και απορροφούνται ελάχιστα μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα. Τονίζεται επίσης, ότι αυτά τα στεροειδή είναι ασφαλή και αποτελεσματικά, ωστόσο δεν οδηγούν σε μακροχρόνια θεραπεία, επειδή η ασθένεια επανέρχεται όταν οι ασθενείς συνεχίζουν να καταναλώνουν τις τροφές που προκαλούν το πρόβλημα.

Τέλος, οι ασθενείς μπορούν να εντοπίσουν τα τρόφιμα που προκαλούν την ασθένεια και να τα απομακρύνουν από τη διατροφή τους, μέσω της διαδικασίας εξάλειψης και σταδιακής επαναφοράς τροφίμων, για να δουν τελικά ποια τους δημιουργούν πρόβλημα. Το σιτάρι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι οι δύο πιο συχνές αιτίες ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας, έτσι οι ασθενείς συνήθως απομακρύνουν πρώτα αυτά από τη διατροφή τους για περίπου 8 εβδομάδες, επανεξετάζουν τα συμπτώματα τους και υποβάλλονται σε επαναλαμβανόμενη ενδοσκόπηση με βιοψίες, για να προσδιοριστεί εάν τα ηωσινόφιλα έχουν εξαφανιστεί ως απάντηση στις διατροφικές αλλαγές που έκαναν.