Πρόληψη και θεραπεία

Καφεΐνη: Μπορεί να σας κρατήσει ξύπνιους, αλλά όχι αλάνθαστους!

Έχετε ξενυχτίσει και δουλεύετε την επόμενη μέρα; Όσους καφέδες κι αν πιείτε απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στο χώρο εργασίας μετά από ξενύχτι. Η καφεϊνη μπορεί να σας κρατήσει ξύπνιους, αλλά δεν θα αποφύγετε τα λάθη που θα κάνει ο εγκέφαλος από το ξενύχτι. Η καφεϊνη δεν αποτελεί υποκατάστατο του καλού ύπνου.

Η καφεΐνη μπορεί να κρατήσει τους ανθρώπους σε εγρήγορση όταν δεν έχουν κοιμηθεί καλά το προηγούμενο βράδυ, αλλά όχι τόσο όσο θα περίμενε κανείς και βέβαια σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον ύπνο, όπως θα δούμε πιο κάτω.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Experimental Psychology: Learning, Memory & Cognition, μια ομάδα συμμετεχόντων που υποβλήθηκε σε μια νύχτα στέρησης ύπνου, κλήθηκε να ολοκληρώσει μια δοκιμασία χρόνου αντίδρασης και να διεκπεραιώσει μια περίπλοκη δοκιμασία «κράτησης», η οποία απαιτούσε την ολοκλήρωση μιας σειράς εργασιών σε συγκεκριμένη σειρά, χωρίς παραλείψεις και επαναλήψεις βημάτων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η καφεΐνη βοήθησε και στις δύο πιο πάνω δοκιμασίες σε κάποιο βαθμό, ωστόσο, σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα ψυχολογίας του Michigan State University, Δρ. Kimberly Fenn, η καφεΐνη είχε μικρή επίδραση στην περίπλοκη δοκιμασία «κράτησης».

Όπως εξήγησε, η καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να μείνουν ξύπνιοι και να διεκπεραιώσουν κάποιες εργασίες, αλλά δεν βοηθά στην πρόληψη λαθών. Τα λάθη στον εργασιακό χώρο και σε άλλους χώρους είναι πολύ σημαντικά και πολλές φορές αρκετά επικίνδυνα. Για παράδειγμα, ενας χειρουργός που στερείται ύπνου, αν κάνει κάποιο λάθος ενδεχομένως να αποβεί μοιραίο για τον ασθενή. «Σε γενικές γραμμές, τα λάθη πρέπει να αποφεύγονται σε ορισμένους εργασιακούς χώρους και ως εκ τούτου το μόνο που μπορούν να κάνουν οι επαγγελματίες είναι να κοιμούνται ικανοποιητικά και να μην περιμένουν από την καφεΐνη ότι θα βελτιώσει την προσοχή τους ή ότι θα αποφύγουν κάθε πιθανότητα λάθους». Σε περιπτώσεις που ο βραδινός ύπνος δεν είναι ικανοποιητικός, είναι καλύτερο να αποφεύγονται επικίνδυνες εργασίες.

Ποια είναι τα οφέλη του ύπνου συγκριτικά με την καφεΐνη;

Οι συμμετέχοντες στη μελέτη, είτε κοιμόντουσαν κανονικά στο σπίτι τους, είτε κρατήθηκαν ξύπνιοι στο ερευνητικό εργαστήριο όλη την νύχτα. Ακολούθως έλαβαν, είτε ένα εικονικό φάρμακο, είτε 200 χιλιοστόγραμμα (mg) καφεΐνης, που αντιστοιχεί περίπου σε 2 φλιτζάνια καφέ.

Τα ευρήματα της μελέτης υποστηρίζουν την θεωρία ότι η έλλειψη ύπνου βλάπτει την προσοχή, διαβρώνοντας την ικανότητα ολοκλήρωσης περίπλοκων γνωστικών εργασιών.  Σύμφωνα με τον Επικεφαλής Ιατρικό Σύμβουλο της RexMD, Δρ. Anthony Puopolo, η καφεΐνη μπορεί να κρατήσει τους ανθρώπους σε εγρήγορση, αλλά ο ύπνος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για άτομα που εργάζονται σε περιβάλλοντα που απαιτούν μεγάλη προσοχή ή πολλές ώρες εργασίας, όπως οι γιατροί και οι οδηγοί φορτηγών. «Κατανοήστε τις ανάγκες του σώματος σας» τόνισε «και κοιμηθείτε για τουλάχιστον 8 ώρες κάθε βράδυ».

Ο Paul Serra, συνιδρυτής της Sleepline, εξήγησε ότι παρόλο που η καφεΐνη μπλοκάρει την αδενοσίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που είναι υπεύθυνος για την αίσθηση της κούρασης, «ο καλός ύπνος προσφέρει πολλά περισσότερα». Συγκεκριμένα υπογράμμισε: «Κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, οι ιστοί στο σώμα επισκευάζονται και ο εγκέφαλος καθαρίζεται από τη συσσώρευση πλάκας. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, σχηματίζονται νευρικές συνδέσεις και οι αναμνήσεις ενοποιούνται. Ο καφές ή τα ενεργειακά ποτά δεν μπορούν με κανένα τρόπο να αντικαταστήσουν αυτές τις διεργασίες που συμβαίνουν κατά τον ύπνο».

Η καφεΐνη μας κρατά πραγματικά σε εγρήγορση;

Η καφεΐνη μπορεί πράγματι να μας κρατήσει ξύπνιους, αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν μας κρατά απαραίτητα σε εγρήγορση.

Όπως δήλωσε η Ashley Olivine , πιστοποιημένη λειτουργός διατροφής και ειδικός σε θέματα ύπνου, η καφεΐνη καλύπτει το σύμπτωμα της υπνηλίας, αλλά δεν ξεκουράζει τον εγκέφαλο. Οπότε ο καφές δεν μπορεί να αναζωογονήσει τον εγκέφαλο, όπως θα συνέβαινε αν ξεκουραζόταν.

Κλείνοντας, οι ειδικοί υπογράμμισαν ότι ο καφές είναι ένα κακό υποκατάστατο του ύπνου, που όχι μόνο δεν έχει τα ίδια αποτελέσματα, αλλά σε υπερβολικές ποσότητες μπορεί να διαταράξει τον ύπνο, προκαλώντας άλλα προβλήματα, όπως η κόπωση και η υπνηλία. Αυτό, όσο παράξενο και να ακούγεται οφείλεται στην συσσώρευση μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου, της αδενοσίνης, η οποία ελέγχει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Η καφεΐνη επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι υποδοχείς του εγκεφάλου αντιδρούν στην ποσότητα της αδενοσίνης, η οποία οδηγεί σε έναν άστατο κύκλο ύπνου, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η κόπωση και η υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας.


+ 6 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

Caffeine Can Only Help So Much If You Don’t Get Enough Sleep https://www.healthline.com/health-news/caffeine-can-only-help-so-much-if-you-dont-get-enough-sleep

Caffeine selectively mitigates cognitive deficits caused by sleep deprivation https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34014758/

Study: Don’t count on caffeine to fight sleep deprivation https://msutoday.msu.edu/news/2021/caffeine-and-sleep

Coffee, caffeine, and sleep: A systematic review of epidemiological studies and randomized controlled trials https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26899133/

Why Does Coffee Make Me Tired? https://www.healthline.com/health/food-nutrition/coffee-makes-me-tired#adenosine

Caffeine: Sleep and daytime sleepiness https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1087079207000937?via%3Dihub