Καρκίνος παχέος εντέρου: Βοηθάει η δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνη;

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου χαρακτηρίζεται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιαμό των κυττάρων του παχέος εντέρου ή του ορθού και επηρεάζει κάθε χρόνο ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων παγκοσμίως.

Μελέτες δείχνουν πως τα μόρια που ανιχνεύουν θρεπτικά συστατικά (mTORC1) υπερενεργοποιούνται στον καρκίνο του παχέος εντέρου και συμβάλουν στην ανάπτυξη του καρκινικού όγκου. Σε ζώα, οι μελέτες έχουν δείξει πως η αναστολή του πρωτεϊνικού συμπλόκου mTORC1 αναστέλλει την ανάπτυξη του όγκου.

Παρόλο που ορισμένα φάρμακα, που αναστέλλουν την οδό σηματοδότησης για το mTORC1, έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά σε κλινικό επίπεδο, η χρήση τους είναι περιορισμένη καθώς οι καρκινικοί όγκοι επιστρέφουν μετά τη λήξη της θεραπείας και οι παρενέργειες περιλαμβάνουν την ανοσοκαταστολή.

Μελέτες έχουν δείξει πως τα ανιμοξέα ενεργοποιούν το mTORC1 και ο περιορισμός της πρόσληψης πρωτεΐνης μέσω της διατροφής μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη του καρκινικού όγκου μέσω μείωσης του mTORC1.

Σε μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Gastroenterology, οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση μιας δίαιτας με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη στην ενεργοποίηση του mTORC1 σε μοντέλα ζωικών και ανθρώπινων ιστών. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη σε συνδυασμό με τις χημειοθεραπείες μπορεί να βοηθήσει στον θάνατο των ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου.

Πώς βοηθά η μείωση της πρόσληψης πρωτεΐνης στην αναστολή των καρκινικών όγκων;

Αρχικά, οι ερευνητές μέσω αξιολόγησης των καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου των ποντικών, διαπίστωσαν πως η ενεργοποίηση του συμπλόκου mTORC1 ήταν υψηλότερη όταν υπήρχε παρουσία αμινοξέων.

Στη συνέχεια, για να μπορέσουν να δουν πως τα ευρήματα αυτά μεταφράζονται σε ζωντανά ποντίκια, αξιολόγησαν τα αποτελέσματα μιας δίαιτας με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη σε ποντίκια με καρκίνο του παχέος εντέρου για 2 εβδομάδες, ακολουθούμενη από ένα μήνα χημειοθεραπείας. Ενδεικτικά, συνήθως οι δίαιτες των ποντικιών αποτελούνται από 21% πρωτεΐνη, ενώ στα πλαίσια της μελέτης το ποσοστό αυτό μειώθηκε σε μόλις 4% πρωτεΐνη.

Μετά το τέλος του πειράματος, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως τα ποντίκια που ακολούθησαν τη δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη εμφάνισαν μικρότερη πρόωρη ανάπτυξη του καρκινικού όγκου και περισσότερο θάνατο καρκινικών κυττάρων, σε σύγκριση με τα ποντίκια που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου. Επιπλέον, τα ποντίκια που ακολούθησαν τη δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνη είχαν μειωμένη ενεργοποίηση και πολλαπλασιασμό του mTORC1.

Αυτό υποδηλώνει, σύμφωνα με τους ερευνητές, ότι τα αμινοξέα ρυθμίζουν τη δραστηριότητα του mTORC1 και ότι ο περιορισμός της πρόσληψης αμινοξέων μπορεί να αναστείλει την πρώιμη ανάπτυξη του καρκινικού όγκου.

Μελέτες in vitro έδειξαν επίσης πως μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και συγκεκριμένα μείωση των αμινοξέων της λευκίνης και της κυστίνης, αλλάζει τα διατροφικά σήματα στο mTORC1, μέσω των πρωτεϊνικών συμπλεγμάτων GATOR1 και GATOR2. Πιο συγκεκριμένα, όταν τα αμινοξέα είναι άφθονα, το GATOR2 ενεργοποιεί το mTORC1, ενώ αντιθέτως όταν δεν προσλαμβάνεται μεγάλη ποσότητα αμινοξέων, το GATOR1 απενεργοποιεί το mTORC1.

Ποια άτομα μπορεί να επωφεληθούν από μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη;

Από την εξέταση βιοψιών καρκίνου του παχέος εντέρου στον άνθρωπο, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι περισσότεροι γενετικοί δείκτες του mTORC1 συσχετίζονται με την αντίσταση στη χημειοθεραπεία και χειρότερα αποτελέσματα. Επομένως, οι ερευνητές πρότειναν πως ο έλεγχος για γονίδια που ανιχνεύουν αμινοξέα θα μπορούσε να παρέχει πληροφορίες σχετικά με το ποιοι ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου μπορούν να επωφεληθούν από μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και ποιοι όχι.

Τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης υποστηρίζουν πως τα καρκινικά κύτταρα του παχεός εντέρου μπορεί να αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο ανιχνεύονται τα αμινοξέα για να ενεργοποιήσουν περαιτέρω το mTORC1, οδηγώντας έτσι σε αυξημένη κυτταρική ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Η υπερδραστηριότητα του mTORC1, όμως, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μέσω μείωσης της πρόσληψης αμινοξέων από την κατανάλωση πρωτεϊνών μέσω της διατροφής, γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει το θάνατο των καρκινικών κυττάρων.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, οι αλλαγές στις οδούς ανίχνευσης των αμινοξέων μπορεί επίσης να οδηγούν σε αντίσταση στα φάρμακα της χημειοθεραπείας. Επομένως, ο περιορισμός της πρόσληψης πρωτεΐνης μέσω της διατροφής θα μπορούσε ενδεχομένως να μειώσει αυτή την αντίσταση.

Ωστόσο, οι ακριβείς μοριακοί μηχανισμοί που οδηγούν στην ανάπτυξη και αντίσταση του καρκινικού όγκου δεν είναι πλήρως κατανοητοί.

Τι «θρέφει» τα καρκινικά κύτταρα;

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα καρκινικά κύτταρα χρειάζονται μεγάλες ποσότητες θρεπτικών συστατικών για τον πολλαπλασιασμό τους, όπως η γλυκόζη, τα αμινοξέα και τα νουκλεοτίδια. Μερικά από αυτά τα θρεπτικά συστατικά μπορούν να συντεθούν στο σώμα, αλλά μερικά άλλα, όπως τα αμινοξέα, πρέπει να προσληφθούν μέσω της διατροφής.

Τα σηματοδοτικά μονοπάτια, όπως το GATOR και το mTORC1, ανιχνεύουν τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών και σηματοδοτούν τους κυτταρικούς μηχανισμούς για διαίρεση, ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό.

Καθώς όμως τα θρεπτικά συστατικά στο σώμα επηρεάζονται από τη διατροφή και οι καρκίνοι είναι μεταβολικά ευάλωτοι, διαπιστώθηκε πως μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία μπορεί να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου, καθώς η στέρηση ορισμένων αμινοξέων φαίνεται να επηρεάζει τις οδούς  mTORC1 που οδηγούν σε κυτταρικό θάνατο.

Περιορισμοί της μελέτης

Εφόσον η παραπάνω μελέτη διεξήχθη σε ποντίκια και καρκινικές κυτταρικές σειρές, ο μεγαλύτερος περιορισμός της αφορά την αδυναμία διεξαγωγής σαφών συμπερασμάτων σχετικά με το κατά πόσο τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν κλινικά στους ανθρώπους.

Επιπλέον, παρά τα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα που έδειξε η δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, οι ερευνητές δεν τη θεωρούν μια μακροπρόθεσμη λύση για άτομα μα καρκίνο του παχέος εντέρου, γιατί μπορεί να έχει παρενέργειες όπως ο υποσιτισμός και η απώλεια βάρους.