Λειτουργική δυσπεψία: Αιτίες, θεραπείες και νέες κατευθύνσεις

Η λειτουργική δυσπεψία (FD), είναι μια κοινή πάθηση, που χαρακτηρίζεται από πόνο στο στομάχι, χωρίς καμία σαφή αιτία. Χαρακτηρίζεται επίσης από πρήξιμο και ένα αίσθημα κορεσμού κατά τη διάρκεια και μετά το φαγητό ή από ένα αίσθημα καψίματος στο μέσo της κοιλιάς και προς τα πάνω, ακριβώς κάτω από τον θώρακα, που δεν σχετίζεται απαραίτητα με τα γεύματα. Τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης είναι μερικές φορές αρκετά σοβαρά με αποτέλεσμα να παρεμποδίζουν την ολοκλήρωση των γευμάτων και τη συμμετοχή σε καθημερινές δραστηριότητες.

Τα άτομα που πάσχουν από λειτουργική δυσπεψία υποβάλλονται σε πολλαπλές εξετάσεις, όπως ενδοσκόπηση, αξονική τομογραφία και μελέτη γαστρικής εκκένωσης.

Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες και ανάλογες θεραπείες της λειτουργικής δυσπεψίας;

Ακριβώς επειδή δεν υπάρχει σαφή αιτία για τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης, η θεραπεία της αποτελεί πρόκληση για τους γιατρούς.

1. Βακτήρια H. pylori

Το πρώτο βήμα της θεραπείας, είναι ο έλεγχος για ένα είδος βακτηρίων που ονομάζονται H. Pylori, τα οποία προκαλούν φλεγμονή στο στομάχι και το λεπτό έντερο. Στην περίπτωση που υπάρχει αυτό το βακτήριο, τότε ο ασθενής λαμβάνει αντιβιοτικά. Για όσους δεν έχουν λοίμωξη από H. Pylori, αλλά παρά την απουσία αυτών των βακτηρίων τα συμπτώματα παραμένουν, το επόμενο βήμα είναι η δοκιμή ενός αναστολέα αντλίας πρωτονίων (PPI). Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων που περιέχουν ομεπραζόλη (Prilosec), εσομεπραζόλη (Nexium) και λανσοπραζόλη (Prevacid), καταστέλλουν την παραγωγή οξέος του στομάχου και βοηθούν τους ασθενείς, των οποίων τα συμπτώματα οφείλονται εν μέρει, σε παλινδρόμηση οξέος. Επιπρόσθετα αυτοί οι αναστολείς μειώνουν τη συγκέντρωση ορισμένων φλεγμονωδών κυττάρων στο δωδεκαδάκτυλο (το πρώτο μέρος του λεπτού εντέρου), ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργική δυσπεψία.

2. Μη φυσιολογική αλληλεπίδραση εγκεφάλου-εντέρου

Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA), είναι μια άλλη κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της λειτουργικής δυσπεψίας. Σε μερικούς ανθρώπους, η λειτουργική δυσπεψία πιστεύεται ότι οφείλεται στη μη φυσιολογική αλληλεπίδραση εγκεφάλου-εντέρου. Συγκεκριμένα, αυτά τα άτομα μπορεί να έχουν υπερδραστήρια αισθητήρια νεύρα, που τροφοδοτούν το γαστρεντερικό σωλήνα ή να μην επεξεργάζονται φυσιολογικά τον πόνο από τον εγκέφαλο. Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η αμιτριπτυλίνη (Elavil), η δεσιπραμίνη (Norpramin) και η ιμιπραμίνη (Tofranil), πιστεύεται ότι ρυθμίζουν αυτήν την ανώμαλη σύνδεση εγκεφάλου-εντέρου και όταν χρησιμοποιούνται για τη λειτουργική δυσπεψία συνταγογραφούνται σε χαμηλή δόση ώστε να μην ασκούν την αντικαταθλιπτική τους δράση.

Ωστόσο, ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων με λειτουργική δυσπεψία, διακατέχονται από συνεχές άγχος, κατάθλιψη ή άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας. Η αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων, βελτιώνει τα συμπτώματα της λειτουργικής δυσπεψίας, σύμφωνα με τους ειδικούς. Ας μην ξεχνάμε ότι ένας μικρός αριθμός μελετών έχουν δείξει ότι οι ψυχολογικές παρεμβάσεις, όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, μπορεί να είναι ακόμη πιο αποτελεσματικές και από τη φαρμακευτική αγωγή.

3. Μειωμένος χώρος στο στομάχι

Όταν τρώει ένας άνθρωπος, το πάνω μέρος του στομαχιού του χαλαρώνει και αυξάνεται ο όγκος της περιοχής που φιλοξενεί την τροφή. Πολλοί ασθενείς με λειτουργική δυσπεψία έχουν μειωμένο χώρο στο στομάχι για να φιλοξενήσουν την τροφή και αυτό συμβάλει στον πόνο που βιώνουν μετά την κατανάλωση ενός γεύματος.

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν φάρμακα ειδικά για τη βελτίωση του χώρου του στομαχιού, ωστόσο υπάρχουν μερικά φάρμακα που βελτιώνουν τα συμπτώματα, όπως η βουσπιρόνη (Buspar). Επιπρόσθετα, κάποια φάρμακα που «αδειάζουν» γρηγορότερα το στομάχι, διευκολύνουν τα συμπτώματα της λειτουργικής δυσπεψίας, αλλά σχετίζονται με διάφορες παρενέργειες και μόνο ένα από αυτά έχει μελετηθεί ειδικά για τη λειτουργική δυσπεψία, το metoclopramide (Reglan).

Τέλος, μια πρόσφατη έρευνα αναφέρει ότι η τροποποίηση της δραστηριότητας του νεύρου του κόλπου, μέσω ηλεκτρικής διέγερσης του δέρματος του αυτιού, μπορεί να βελτιώσει το χώρο στέγασης της τροφής. Ωστόσο, η έρευνα αυτής της θεραπείας βρίσκεται στα αρχικά της στάδια και η αποτελεσματικότητα της σχετικά με την ανακούφιση των συμπτωμάτων δεν έχει μελετηθεί ακόμη σε μεγάλες ομάδες ασθενών.

Υπάρχουν νέες ενδεχόμενες θεραπείες για τη λειτουργική δυσπεψία;

Ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι οι προαναφερθείσες θεραπείες λειτουργούν καλύτερα από ένα εικονικό φάρμακο, πολλοί ασθενείς δεν παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Πράγματι, ακόμη και τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα για τη λειτουργική δυσπεψία επιλύουν τα συμπτώματα μόνο σε ένα στους έξι ασθενείς. Ως αποτέλεσμα αυτής της περιορισμένης αποτελεσματικότητας, πρόσφατες μελέτες έχουν εξετάσει θεραπείες που δεν χρησιμοποιούνται στη δυτική ιατρική.

Για παράδειγμα, μια πρόσφατη κινεζική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Annals of Internal Medicine, έδειξε ότι ο βελονισμός για 4 εβδομάδες κατάφερε να εξαλείψει τα συμπτώματα των περισσότερων ατόμων που ένιωθαν δυσφορία μετά τα γεύματά τους, σε σύγκριση με μια ομάδα ατόμων που έλαβε «ψευδοβελονισμό». Αν και απαιτούνται πρόσθετες μελέτες για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων, αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι ο βελονισμός θα μπορούσε να είναι μια χρήσιμη επιλογή για όσους δυσκολεύονται να διαχειριστούν με άλλες θεραπείες τα συμπτώματα της λειτουργικής δυσπεψίας.

Συμπερασματικά

Η λειτουργική δυσπεψία παραμένει μια πρόκληση, τόσο για τους ίδιους τους ασθενείς, όσο και για τους θεράποντες ιατρούς τους. Δεν πρόκειται για μια επικίνδυνη ασθένεια, ωστόσο τα συμπτώματα που προκαλεί είναι ενοχλητικά. Όπως υπογραμμίζουν, οι ειδικοί και όπως φυσικά δείχνουν οι μελέτες, τα συμπτώματα αυτής της πάθησης μπορούν να μειωθούν μέσω των υπαρχουσών θεραπειών ενώ υπάρχει ελπίδα ότι θα αναπτυχθούν και νέες θεραπείες στο μέλλον.