XANAX TAB 2MG/TAB BTx1 FL x30 (γυάλινο φιαλίδιο)

Φλωριάνα Καραλή
Πηγή: ΕΟΦ

Αυτό το φάρμακο συνταγογραφείται συνήθως για:

Ενδείξεις

Τι είναι το Xanax και γιατί χρησιμοποιείται;

To Xanax έχει ως δραστική ουσία την αλπραζολάμη και ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των βενζοδιαζεπινών. Λειτουργεί ενισχύοντας τη δράση των υποδοχέων GABA με αποτέλεσμα την αναστολή της νευρικής λειτουργίας. Άρα χρησιμοποιείται για:

  • Αντιμετώπιση του άγχους που συνοδεύεται από κατάθλιψη και κρίσεις πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία
  • Βέβαια πρέπει να τονιστεί ότι συνιστάται η χρήση του μόνο όταν η διαταραχή είναι βαριάς μορφής οδηγώντας τον ασθενή σε ανικανότητα ή του προκαλεί  έντονη δυσφορία. 

Για πόσο καιρό μπορώ να παίρνω το Xanax;

Το Xanax πρέπει να χρησιμοποιείται για 3 μήνες συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου της μείωσης που πρέπει υποχρεωτικά να γίνεται σταδιακά. Στην περίπτωση βέβαια της διαταραχής πανικού η αγωγή μπορεί να διαρκέσει έως και 6 μήνες αλλά απαιτείται η ιατρική παρακολούθηση του ασθενούς. 

Δοσολογία - τρόπος χορήγησης

Πώς πρέπει να χορηγείται το Xanax και ποια είναι η συνιστώμενη δοσολογία;

Αρχικά πρέπει να τονιστεί πως η θεραπεία θα πρέπει να είναι μικρής διάρκειας. Ο ασθενής πρέπει να εξετάζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να κρίνεται αν πρέπει να συνεχιστεί η αγωγή. Συνολικά συστήνεται η αγωγή να διαρκεί 8-12 εβδομάδες, μαζί με τον απαιτούμενο χρόνο διακοπής του. Στην περίπτωση βέβαια της διαταραχής πανικού η αγωγή μπορεί να διαρκέσει έως και 6 μήνες αλλά απαιτείται η ιατρική παρακολούθηση του ασθενούς. 

Υπάρχουν κάποιες ειδικές περιπτώσεις που μπορεί η αγωγή να παραταθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πέραν της συνιστώμενης διάρκειας. Βέβαια είναι απαραίτητη η ιατρική παρακολούθηση και να γίνεται επανέλεγχος της κατάστασης του ασθενούς. 

Δοσολογία:

Εξαρτάται από τον κάθε ασθενή. Πρέπει δηλαδή η δοσολογία να εξατομικεύεται ανάλογα τα συμπτώματα αλλά και το πως ανταποκρίνεται ο ασθενής. Αν κριθεί απαραίτητο ο ασθενής να λάβει μεγαλύτερη δόση, θα πρέπει να αυξάνεται με ιδιαίτερη προσοχή για να μην εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες. Στην περίπτωση αυτή η βραδινή δόση πρέπει να αυξάνεται πριν από τις ημερήσιες δόσεις. 

Οι ασθενείς που ξεκινάνε για πρώτη φορά τη χρήση ψυχότροπων φαρμάκων συνιστάται να ξεκινήσουν με χαμηλότερες δόσεις συγκριτικά με αυτούς που έχουν υποβληθεί ξανά σε θεραπεία με:

- Ήπια ηρεμιστικά

- Αντικαταθλιπτικά

- Υπνωτικά

- Ιστορικό χρόνιου αλκοολισμού

Συνιστάται ξεκινάει η χρήση χαμηλότερης δραστικής δόσης στην αρχή ώστε να αποκλεισθεί η εμφάνιση υπερκαταστολής ή αταξίας.

Στον παρακάτω πίνακα δίνονται συνοπτικά οι δοσολογίες:

  Συνηθισμένη Δοσολογία Σύνηθες Εύρος Δοσολογίας Έναρξης (αν εμφανιστούν ανεπιθύμητες ιδιότητες θα πρέπει να μειωθεί η δόση)
Άγχος

0,25 έως 0,5 mg

χορηγούμενη

3 φορές ημερησίως

0,5 έως 4,0 mg την ημέρα χορηγούμενη σε διηρημένες δόσεις.
Υπερήλικες

0,25mg

χορηγούμενη

2-3 φορές ημερησίως

0,5 έως 0,75 mg την ημέρα χορηγούμενη σε διηρημένες δόσεις. Να αυξάνεται και να μειώνεται βαθμιαία (0,5 mg ανά 3 ημέρες).
Διαταραχή πανικού 0,5 - 1,0 mg χορηγούμενη πριν από την κατάκλιση.

Η δόση θα πρέπει να ρυθμίζεται ανάλογα με την ανταπόκριση του ασθενή. Η ρύθμιση της δοσολογίας θα πρέπει να γίνεται με βαθμιαίες αυξήσεις, που να μην υπερβαίνουν το 1 mg κάθε 3 έως 4 ημέρες. Επιπλέον δόσεις είναι δυνατόν να προστεθούν μέχρις ότου επιτευχθεί δοσολογικό σχήμα τρεις (TID) ή τέσσερις (QID) φορές την ημέρα.

Η μέση δόση σε μια ευρεία πολυκλινική μελέτη ήταν 5,7mg ± 2,3mg ημερησίως και υπήρξαν μόνο σπάνιες περιπτώσεις ασθενών που χρειάσθηκαν μέχρι 10 mg ημερησίως.

Τα παιδιά μπορούν να λαμβάνουν το Xanax;

Δεν συνιστάται η χρήση του Xanax σε παιδιά και εφήβους μικρότεροι από 18 ετών μιας και δεν υπάρχουν κλινικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φαρμάκου. 

Πώς πρέπει να γίνει η διακοπή της θεραπείας;

Είναι απαραίτητο να διακόπτεται βαθμιαία ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού. Γενικά, δεν πρέπει να γίνεται μεγαλύτερη μείωση από 0,5 mg κάθε τρεις ημέρες. Υπάρχουν ασθενείς που κρίνεται απαραίτητο να μειώνεται ακόμα πιο αργά. 

Αντενδείξεις

Πότε αντενδείκνυται η χρήση του φαρμάκου;

Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται το φάρμακο σε ασθενείς που έχουν:

  • Υπερευαισθησία στην αλπραζολάμη, στις βενζοδιαζεπίνες γενικότερα ή σε κάποιο έκδοχο που περιέχεται
  • Μυασθένεια gravis
  • Σοβαρή αναπνευστική δυσλειτουργία
  • Σύνδρομο υπνικής άπνοιας
  • Σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία

Προφυλάξεις

Τι πρέπει να προσέχω όταν παίρνω Xanax;

  • Μεγάλη προσοχή χρειάζονται οι ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία ή ηπατική (ήπια ως μέτρια)
  • Χρειάζεται προσοχή όταν χορηγούνται οι υψηλότερες συνιστώμενες δόσεις φαρμάκου σε ασθενείς με διαταραχή πανικού. Η διαταραχή πανικού γενικά έχει συσχετιστεί με πρωτεύουσες και δευτερεύουσες μείζονες καταθλιπτικές διαταραχές και με αυξημένο αριθμό αναφορών αυτοκτονίας μεταξύ των ασθενών που δεν λαμβάνουν θεραπεία. Σε αυτούς τους ασθενείς όταν χορηγείται αλπραζολάμη ή κάποιο άλλο ψυχότροπο φάρμακο πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή επειδή μπορεί να εμφανιστεί συγκαλυμμένος αυτοκτονικός ιδεασμός ή σχέδια αυτοκτονίας.
  • Η αλπραζολάμη -όπως και οι άλλες βενζοδιαζεπίνες- δεν πρέπει να χορηγούνται ως μονοθεραπεία για τη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης ή του άγχους που σχετίζεται με κατάθλιψη γιατί μπορεί να προκληθούν ή και να αυξηθούν τα επεισόδια αυτοκτονίας. 
  • Υπάρχουν στοιχεία για εμφάνιση υπομανίας και μανίας που συσχετίζονται με τη χρήση της αλπραζολάμης σε ασθενείς με κατάθλιψη.
  • Δεν συνιστάται η χρήση του Xanax σε παιδιά και εφήβους μικρότεροι από 18 ετών μιας και δεν υπάρχουν κλινικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φαρμάκου. Γενικά, αν κριθεί απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί το φάρμακο σε παιδιατρικό πληθυσμό, καλό είναι να χρησιμοποιείται η χαμηλότερη αποτελεσματική δόση ώστε να μην εμφανιστεί αταξία ή υπερκαταστολή. 
  • Χαμηλότερη δόση επίσης συνιστάται σε ασθενείς με αναπνευστική ανεπάρκεια γιατί μπορεί να εμφανιστεί αναπνευστική καταστολή
  • Προσοχή στους ασθενείς με ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ ή ναρκωτικών. 
  • Οι βενζοδιαζεπίνες δεν συνιστώνται στην αρχική θεραπεία ψυχωσικών διαταραχών.
  • Ασθενείς με σπάνια κληρονομικά προβλήματα δυσανεξίας στην γαλακτόζη, την έλλειψη λακτάσης Lapp ή την δυσαπορρόφηση γλυκόζης-γαλακτόζης, δεν θα πρέπει να λαμβάνουν αυτό το φάρμακο.

Μπορεί το Xanax να οδηγήσει σε εξάρτηση;

Γενικά οι βενζοδιαζεπίνες μπορούν να προκαλέσουν τόσο σωματική όσο ψυχική εξάρτηση. Η εξάρτηση είναι ανάλογη και της δόσης αλλά και του χρονικού διαστήματος της θεραπείας. Η εξάρτηση μπορεί να εμφανιστεί και σε θεραπευτικές δόσεις ή σε ασθενείς που δεν έχει δοθεί η δόση ανάλογα την περίπτωσή του, δηλαδή δεν είναι εξατομικευμένο το δοσολογικό σχήμα. 

Επίσης ο κίνδυνος εξάρτησης αυξάνεται όταν το Xanax συγχορηγείται με άλλες βενζοδιαζεπίνες , ανεξάρτητα από την ένδειξή τους ως αγχολυτικά ή υπνωτικά. 

Τι συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν όταν σταματήσει η χορήγηση του φαρμάκου;

Μπορούν να εμφανιστούν τα λεγόμενα συμπτώματα απόσυρσης. Μεταξύ των οποίων:

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν τα παρακάτω:

  • Αποπραγματοποίηση
  • Αποπροσωποποίηση
  • Υπερακούσια
  • Μούδιασμα
  • Μυρμηκίαση των άκρων
  • Υπερευαισθησία στο φως, ήχο και στη φυσική επαφή
  • Ψευδαισθήσεις
  • Επιληπτικές κρίσεις

Πώς πρέπει να γίνει η διακοπή της θεραπείας;

Είναι απαραίτητο να διακόπτεται βαθμιαία ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού. Γενικά, δεν πρέπει να γίνεται μεγαλύτερη μείωση από 0,5 mg κάθε τρεις ημέρες. Υπάρχουν ασθενείς που κρίνεται απαραίτητο να μειώνεται ακόμα πιο αργά. 

Τι είναι το φαινόμενο rebound;

Ουσιστικά είναι ένα παροδικό σύνδρομο που εμφανίζεται όταν διακόπτεται ένα φάρμακο. Είναι πολύ συχνή η εμφάνιση του στη διακοπή των βενζοδιαζεπινών. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συχνά οδηγούν τους ασθενείς στο να αρχίσουν ξανά τη θεραπεία με βενζοδιαζεπίνες. Συνήθως εμφανίζεται όταν η διακοπή του φαρμάκου είναι απότομη, για το λόγο αυτό συνιστάται η σταδιακή διακοπή.

Μεταξύ των συμπτωμάτων εμφανίζονται τα εξής:

  • Αλλαγές στη διάθεση
  • Ανησυχία
  • Διαταραχές ύπνου

Πόσο καιρό διαρκεί η θεραπεία με Xanax;

Αρχικά πρέπει να τονιστεί πως η θεραπεία θα πρέπει να είναι μικρής διάρκειας. Ο ασθενής πρέπει να εξετάζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να κρίνεται αν πρέπει να συνεχιστεί η αγωγή. Συνολικά συστήνεται η αγωγή να διαρκεί 8-12 εβδομάδες, μαζί με τον απαιτούμενο χρόνο διακοπής του. Στην περίπτωση βέβαια της διαταραχής πανικού η αγωγή μπορεί να διαρκέσει έως και 6 μήνες αλλά απαιτείται η ιατρική παρακολούθηση του ασθενούς. 

Υπάρχουν κάποιες ειδικές περιπτώσεις που μπορεί η αγωγή να παραταθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πέραν της συνιστώμενης διάρκειας. Βέβαια είναι απαραίτητη η ιατρική παρακολούθηση και να γίνεται επανέλεγχος της κατάστασης του ασθενούς. 

Πρέπει ο ασθενής να ενημερώνεται πως όταν ξεκινάει ηθεραπεία θα είναι για μικρό χρονικό διάστημα και να του εξηγείται ακριβώς πώς θα μειώνεται σταδιακά η δοσολογία. Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζει ο ασθενής την πιθανότητα εκδήλωσης φαινομένων υποτροπής, ώστε να μειώνεται το άγχος σε περίπτωση που εμφανισθούν τέτοια συμπτώματα, κατά τη διάρκεια διακοπής αυτού του φαρμακευτικού προϊόντος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι, στην περίπτωση των βενζοδιαζεπινών με βραχεία διάρκεια δράσης, μπορεί να εμφανισθούν φαινόμενα απόσυρσης στα δοσολογικά μεσοδιαστήματα ιδιαίτερα όταν η δοσολογία είναι υψηλή. Όταν χρησιμοποιούνται βενζοδιαζεπίνες με μακρά διάρκεια δράσης, είναι σημαντικό να υπάρξει προειδοποίηση κατά της αλλαγής σε βενζοδιαζεπίνες με βραχεία διάρκεια δράσης, καθώς μπορεί να αναπτυχθούν συμπτώματα απόσυρσης.

Σχετίζεται η εμφάνιση αμνησίας με την αλπραζολάμη;

Οι βενζοδιαζεπίνες, άρα και η αλπραζολάμη,  μπορεί να προκαλέσουν προχωρητική αμνησία. Συνήθως εμφανίζεται συχνότερα μερικές ώρες μετά τη λήψη του προϊόντος, επομένως για να μειωθεί ο κίνδυνος, οι ασθενείς θα πρέπει να είναι σε θέση να εξασφαλίζουν αδιατάρακτο ύπνο 7-8 ωρών.

Ψυχιατρικές και παράδοξες αντιδράσεις

Αντιδράσεις όπως ανησυχία, διέγερση, ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, παραληρητικές ιδέες, οργή, εφιάλτες, ψευδαισθήσεις, ψυχώσεις, ανάρμοστη συμπεριφορά και άλλες ανεπιθύμητες αντιδράσεις στη συμπεριφορά, είναι γνωστό ότι εμφανίζονται με τη χρήση βενζοδιαζεπινών. Σε περίπτωση που εμφανιστούν θα πρέπει η χρήση του φαρμακευτικού προϊόντος πρέπει να διακόπτεται. Είναι πιο πιθανό να συμβούν στα παιδιά και τους ηλικιωμένους.

Μπορεί να εμφανιστεί ανοχή στο φάρμακο;

Η συχνή χρήση του φαρμάκου μπορεί να οδηγήσει σε μερική απώλεια της υπνωτικής δράσης των βενζοδιαζεπινών.

Κύηση

Είμαι έγκυος μπορώ να χρησιμοποιώ το Xanax;

Γενικά δεν συνιστάται η χρήση του φαρμάκου σε έγκυες γυναίκες εκτός και να κριθεί απαραίτητο. Είναι βέβαια αναγκαίο η γυναίκα να γνωρίζει όλους τους κινδύνους που μπορεί να υπάρχουν για το έμβρυο. Αν η θεραπεία με αλπραζολάμη είναι απαραίτητη κατά το τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, οι υψηλές δόσεις θα πρέπει να αποφεύγονται και το νεογέννητο θα πρέπει να παρακολουθείται για συμπτώματα απόσυρσης και/ή σύνδρομο υποτονικού βρέφος.

Αρχικά υπάρχουν λίγο αντιφατικά δεδομένα όσον αφορά την τερατογένεση και τις επιδράσεις στη μεταγεννητική ανάπτυξη και συμπεριφορά. Τα περισσότερα δεδομένα προέρχονται από μελέτες κοόρτης και δείχνουν ότι όταν υπάρχει έκθεση σε βενζοδιαζεπίνη, κατά το πρώτο τρίμηνο δεν υπάρχει αύξηση κινδύνου εμφάνισης μείζονος δυσπλασίας. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες επιδημιολογικές μελέτες, ελεγχόμενων περιστατικών όπου δείχνουν ότι υπάρχει διπλάσια αύξηση του κινδύνου εμφάνισης λυκοστόματος. Κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης φαίνεται να υπάρχουν μειωμένες ενεργητικές κινήσεις του εμβρύου και διακυμάνσεις του καρδιακού ρυθμού του εμβρύου εξαιτίας της χρήσης των βενζοδιαζεπινών. Όταν η θεραπεία πρέπει να χορηγείται για ιατρικούς λόγους κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της εγκυμοσύνης, ακόμα και σε χαμηλές δόσεις, μπορεί να παρατηρηθούν σύνδρομο υποτονικού βρέφους, όπως:

- αξονική υποτονία

- προβλήματα με το θηλασμό

- μειωμένη αύξηση βάρους. 

Σε υψηλές δόσεις, μπορεί να εμφανιστεί στο νεογέννητο:

- αναπνευστική καταστολή

- άπνοια 

- υποθερμία

Επιπλέον, μπορεί να παρατηρηθούν νεογνικά συμπτώματα απόσυρσης με υπερδιεγερσιμότητα, ανησυχία και τρόμο, λίγες ημέρες μετά τη γέννηση, ακόμη και αν δεν παρατηρηθεί σύνδρομο υποτονικού βρέφους. Η εμφάνιση των συμπτωμάτων απόσυρσης μετά τη γέννηση εξαρτάται από το χρόνο ημίσειας ζωής της δραστικής ουσίας.

Γαλουχία

Θηλάζω, μπορώ να χρησιμοποιώ το Xanax;

Η αλπραζολάμη απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα σε χαμηλά επίπεδα. Παρόλα αυτά δεν συνιστάται η χρήση του φαρμάκου κατά τη διάρκεια του θηλασμού