Μεταγεννητική ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: Όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε

Περίπου τρία τέταρτα του ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο θεωρείται ότι ζουν με σοβαρή, επιζήμια για τη ζωή τους ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ), μια κατάσταση ψυχικής υγείας κατά την οποία το άτομο βιώνει ανεξέλεγκτες σκέψεις, εικόνες ή φόβους, καθώς και καταναγκαστικές συμπεριφορές. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να είναι εξαιρετικά οδυνηρή και να έχει εξουθενωτικό αντίκτυπο στις γυναίκες που ήδη συνηθίζουν να είναι μητέρες.

Τι είναι η μεταγεννητική ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

«Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός μπορεί να είναι μια περίοδος αυξημένου άγχους, με τις γυναίκες να βιώνουν συχνά μια αίσθηση αβεβαιότητας, να μην ξέρουν τι να κάνουν και ποιοι είναι οι “κανόνες” ή ο καλύτερος τρόπος να είναι μητέρες. Μπορεί να αισθάνονται συγκλονισμένες από την ευθύνη για ένα νέο βρέφος που εξαρτάται απόλυτα από αυτές», λέει η Dr Jaya Gowrisunkur, σύμβουλος ψυχίατρος και ιατρική ψυχοθεραπεύτρια στο Priory Hospital Altrincham και στο Priory Wellbeing Centre Harley Street.

Πολλές γυναίκες αναπτύσσουν ΙΨΔ για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά τη μεταγεννητική περίοδο. Ορισμένες γυναίκες έχουν προϋπάρχον ιστορικό ΙΨΔ και τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Αυτό μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση διεισδυτικών φόβων, που συχνά επικεντρώνονται στην πιθανότητα να πάθει κακό το μωρό τους. Ενίοτε αυτοί οι φόβοι εστιάζουν στην πιθανότητα να βλάψουν το παιδί τους. Άλλοι φόβοι μπορεί να αφορούν θέματα μόλυνσης, έκθεσης σε μικρόβια ή βρωμιά.

Οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές μπορεί επίσης να αφορούν τον καθαρισμό και το πλύσιμο ή τον έλεγχο ότι το μωρό εξακολουθεί να αναπνέει.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχαναγκαστικές τελετουργίες ή/ και ανεπιθύμητες σκέψεις που ελέγχουν το μυαλό.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να αφήσει μια μητέρα με το φόβο του “τι θα γίνει αν“. Οι γονείς μπορεί να αισθάνονται, για παράδειγμα, ότι πρέπει να είναι μαζί με το μωρό τους 24 ώρες το 24ωρο σε περίπτωση που κάτι συμβεί στο παιδί τους.

Αυτή η συνεχής παρεμβολή μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική καθυστέρηση με τη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες, την κοινωνικοποίηση και την επικοινωνία και τη γενικότερη διαβίωση για έναν γονέα που βιώνει ΙΨΔ. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να παρουσιαστεί πιο έντονα μετά τον τοκετό και είναι μια πιο συχνή περιγεννητική ασθένεια ψυχικής υγείας.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν έχει να κάνει πραγματικά με το καθάρισμα των πραγμάτων. Έχει να κάνει περισσότερο με την εμμονή ότι κάτι κακό θα συμβεί και στη συνέχεια να κάνετε παράξενα πράγματα για να προσπαθήσεις να το αποτρέψεις.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις των συμπτωμάτων της μεταγεννητικής ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να είναι πολύ τρομακτική και αγχωτική, ιδίως οι φόβοι γύρω από την πρόκληση βλάβης στο παιδί – κάτι που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη ζωή της γυναίκας.

Ο δεσμός τους με το μωρό τους μπορεί να επηρεαστεί, με το να μην θέλουν να είναι κοντά στο παιδί σε περίπτωση που του προκαλέσουν κακό. Μπορεί να φοβούνται να μείνουν μόνες με το παιδί τους και αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τους πατέρες και την ευρύτερη οικογένεια, οι οποίοι θα κληθούν να παράσχουν υποστήριξη.

Σε μια εποχή που πολλές νέες μητέρες ήδη παλεύουν με την έλλειψη ύπνου, η όρεξη, η ενέργεια και η συγκέντρωση μπορεί επίσης να επηρεαστούν ως αποτέλεσμα της ΙΨΔ, του άγχους και της χαμηλής διάθεσης. Μπορεί να αισθάνονται αποστασιοποιημένες από τους συντρόφους τους και τις οικογένειές τους. Σίγουρα δυσκολεύονται να απολαύσουν την ιδιότητα της μητέρας.

Επιπλέον, πολλές γυναίκες που ζουν με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αισθάνονται ανίκανες να απευθυνθούν για υποστήριξη και βοήθεια εξαιτίας του στίγματος – ιδίως του φόβου να χαρακτηριστούν  ως “κακή μητέρα“.

Συχνά φοβούνται ότι οι αρχές, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών υπηρεσιών, θα τους πάρουν το παιδί τους. Στην περίπτωση των ψυχαναγκαστικών -συχνά επαναλαμβανόμενων- συμπεριφορών, οι γυναίκες συχνά θα εξαντλούν τον εαυτό τους, γεγονός που θα επιτείνει τη συνήθη κούραση που συνδέεται με την απόκτηση ενός νέου μωρού.

Ορισμένοι γονείς αισθάνονται ότι πρέπει να ανταποκριθούν στις μη ρεαλιστικές εικόνες που παρουσιάζονται για “ευτυχισμένες και ικανοποιημένες μητέρες και μωρά“, τις οποίες συχνά βλέπουμε να απεικονίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πώς αντιμετωπίζεται η μεταγεννητική ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Η μεταγεννητική ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια θεραπεύσιμη κατάσταση και είναι σημαντικό οι γυναίκες να λαμβάνουν βοήθεια και υποστήριξη εάν αγωνίζονται με την ψυχική τους υγεία μετά τον τοκετό. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφθείτε τον παθολόγο σας, ο οποίος θα είναι σε θέση να σας συμβουλεύσει σχετικά με την καλύτερη πορεία της θεραπείας για εσάς.

Οι δύο κύριες μορφές θεραπείας για την ΙΨΔ είναι η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή. Η θεραπεία είναι συνήθως μια εξειδικευμένη μορφή γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT) με έκθεση και πρόληψη της αντίδρασης.

Η CBT είναι ένα είδος θεραπείας που θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε και να μάθετε να αντιμετωπίζετε τους φόβους και τις εμμονικές σκέψεις χωρίς να χρειάζεται να εκτελέσετε καταναγκαστική συμπεριφορά ή να “εξουδετερώσετε” τις σκέψεις με πράξεις. Περιλαμβάνει τη συνεργασία με έναν θεραπευτή για τη διάσπαση των προβλημάτων σε ξεχωριστά μέρη, όπως οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι πράξεις.

Εάν απαιτείται φαρμακευτική αγωγή, η συνήθης θεραπεία είναι ένας τύπος αντικαταθλιπτικού που ονομάζεται εκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI). Τα φάρμακα μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν για 12 εβδομάδες προτού γίνει αισθητή οποιαδήποτε επίδραση και μπορεί να υπάρξουν κάποιες παρενέργειες – όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα – αν και αυτές μπορεί να βελτιωθούν με την πάροδο του χρόνου.

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν επίσης χρήσιμες τις ομάδες υποστήριξης, καθώς μπορούν να αντιμετωπίσουν την απομόνωση, να προσφέρουν την ευκαιρία να κοινωνικοποιηθούν και να παρέχουν επίσης συμβουλές αντιμετώπισης. Οι ομάδες αυτές μπορούν επίσης να παρέχουν πληροφορίες και συμβουλές για τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους.

Η υποστήριξη μπορεί να προσπελαστεί με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των μαιών με εξειδικευμένη εμπειρία στην ψυχική υγεία, του γενικού ιατρού σας και της κοινοτικής ομάδας ψυχικής υγείας, καθώς και μέσω ψυχιάτρου, θεραπευτή CBT ή ψυχολόγου.