Επιτυχημένη γονιδιακή θεραπεία για την σπάνια νευρολογική νόσο έλλειψης AADC

Τα μεταβολικά μονοπάτια του οργανισμού μας είναι εξαιρετικά πολύπλοκα. Σε πολλές περιπτώσεις, αν κάποιο ένζυμο ή πρωτεΐνη παράγεται ή εκφράζεται σε μη φυσιολογικές ποσότητες, το σύστημα ρυθμίζει αυτήν την διαταραχή υποκινώντας άλλες βιοχημικές αντιδράσεις. Αυτό το καταφέρνουμε χάρη στα διαφορετικά γονίδια που κληρονομούμε από τους γονείς μας, όπου αν τύχει ο ένας γονέας να φέρει την ελαττωματική μορφή ενός αλληλομόρφου, η φυσιολογική μορφή του δεύτερου γονέα αναπληρώνει την χαμένη λειτουργία.  Ωστόσο, κάποιες φορές, το ένζυμο που παρουσιάζει το πρόβλημα έχει καίριο ρόλο σε σημαντικά μεταβολικά μονοπάτια, άρα και οι επιπτώσεις στον οργανισμό είναι σοβαρές σε περιπτώσεις έλλειψης ή υπερπαραγωγής του.

Τι είναι η έλλειψη AADC;

Μια πολύ σπάνια νευρολογική διαταραχή γνωστή ως έλλειψη AADC ή DDC , οφείλεται στην έλλειψη αποκαρβοξυλάσης αρωματικών L-αμινοξέων. Συγκεκριμένα, η λειτουργικότητα αυτού του ενζύμου είναι πολύ χαμηλή, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συντεθούν σημαντικοί νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη. Παγκοσμίως υπάρχουν μόνο 135 καταγεγραμμένοι ασθενείς με αυτήν την νόσο.

Κατά τον τοκετό τα νεογνά δεν εμφανίζουν κάποιο σύμπτωμα, αλλά κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους η AADC προκαλεί διαταραχή μυϊκού τόνου, αταξία στις κινήσεις, σύνδρομο οψόκλονου-μυόκλονου (ταχείες, χαοτικές κινήσεις των οφθαλμών), καθυστέρηση στην ανάπτυξη τόσο σωματικά όσο και εγκεφαλικά, καθώς και προβλήματα στο αυτόνομο νευρικό σύστημα.  Τα παιδιά με την νόσο AADC έχουν επίσης συμπεριφορικά προβλήματα, διαταραχές κατά την διάρκεια του ύπνου και κινητικά προβλήματα.

Νέα γονιδιακή θεραπεία με εξαιρετικά αποτελέσματα

Μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλή τον Krystof Bankiewicz, M.D., Ph.D., εφάρμοσαν μια γονιδιακή θεραπεία σε 7 παιδιά που έπασχαν από την AADC νόσο. Ουσιαστικά, χρησιμοποιώντας σαν ‘’όχημα’’ έναν, μη-βλαβερό για τον οργανισμό μας, ιό, μετέφεραν το φυσιολογικό γονίδιο για την παραγωγή της αποκαρβοξυλάσης που έλειπε από τα παιδιά, κατευθείαν στα νευρικά κύτταρά τους. Στην συνέχεια το γονίδιο ενσωματώνεται στο γονιδίωμα των ασθενών, δίνοντας στα κύτταρα τις κατάλληλες πληροφορίες για να συνθέσουν την αποκαρβοξυλάση, με αποτέλεσμα την φυσιολογική παραγωγή σεροτονίνης και ντοπαμίνης. Παρατήρησαν τα αποτελέσματα της θεραπείας μέσω Ποζιτρονικής Υπολογιστικής Τομογραφίας (PET/CT scan) ύστερα από 3 και 24 μήνες από την χειρουργική επέμβαση. Εντοπίστηκαν υψηλές συγκεντρώσεις ντοπαμίνης στα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κίνηση καθώς και μεταβολίτες της ντοπαμίνης στον νωτιαίο μυελό.

Πολύ αισιόδοξα ήταν και τα αποτελέσματα στην κλινική εικόνα των ασθενών, όπου 6 στα 7 παιδιά ξεπέρασαν εξ΄ ολοκλήρου την αταξία των κινήσεων στο σώμα και στους οφθαλμούς τους. Ακόμα και ο ένας ασθενής που συνέχιζε να εκδηλώνει ταχείες κινήσεις των οφθαλμών, παρουσίασε βελτίωση στα συμπτώματά του. Επιπλέον βελτιώθηκε η ποιότητα του ύπνου των παιδιών, και οι συμπεριφορικές κρίσεις μειώθηκαν. Τα παιδιά άρχισαν να αποκτούν ένα πρωταρχικό επίπεδο ανεξαρτησίας, μπορούσαν να τρέφονται ευκολότερα, να κάθονται χωρίς βοήθεια και να μιλάνε, και 2 από τους ασθενείς κατάφεραν, με την χρήση βοηθημάτων, ακόμα και να περπατήσουν.

Η θεραπεία δεν παρουσίασε καμία παρενέργεια στους ασθενείς, και η τεράστια βελτίωση των συμπτωμάτων τους δίνει πολλές ελπίδες στην ιατρική κοινότητα για τις εφαρμογές των γονιδιακών θεραπειών.