Ψυχική υγεία

Μπορεί ένα άτομο με ψυχική διαταραχή να θεωρείται επικίνδυνο;

Πώς ξέρετε αν ένας φαινομενικά ασταθής γείτονας είναι επικίνδυνος ή αν αυτός ο παράξενος μακρινός συγγενής που έρχεται να σας επισκεφθεί είναι κάποιος που πρέπει να ανησυχείτε; Ή πόσο τρελός είναι εκείνος ο άστεγος στη γειτονιά; Τελικά πόσο επικίνδυνοι είναι οι ψυχικά ασθενείς ;

Αυτά είναι επιτακτικά ερωτήματα που απαιτούν βασικές πληροφορίες προτού δοθεί μια λογική απάντηση. Αυτό συμβαίνει επειδή η σχέση μεταξύ ψυχικής ασθένειας και βίας είναι πολύπλοκη. Περίπου το 2% του γενικού πληθυσμού θα καταδικαστεί για βίαιο έγκλημα σε διάστημα 5 ετών. Το ποσοστό για τα άτομα που πάσχουν από ψυχική ασθένεια όπως η σχιζοφρένεια είναι περίπου 7-8%. Αλλά για να βάλει κανείς αυτό το αυξημένο ποσοστό σε προοπτική, πρέπει να συγκρίνει τον κίνδυνο με άλλες μη ψυχωσικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος βίαιης καταδίκης για άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ είναι επίσης περίπου 7% και για κατάχρηση ναρκωτικών είναι περίπου 18%. Ακόμα και τα άτομα με αγχώδη διαταραχή διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ό,τι τα άτομα του γενικού πληθυσμού, περίπου 4-5%.

Όταν αναλογίζεστε αυτούς τους αριθμούς, είναι σημαντικό να έχετε κατά νου ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν διαπράττουν βίαιες πράξεις, είτε πρόκειται για ψυχικά ασθενείς, είτε για αλκοολικούς, είτε για χρήστες ναρκωτικών, είτε για άτομα που παλεύουν με το άγχος.

Πώς μπορείτε να εντοπίζετε εαν ένα άτομο με ψυχικές διαταραχές μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο;

Ένα ψυχωτικά παρανοϊκό άτομο είναι δυνητικά επικίνδυνο. Συχνά, όσοι πάσχουν από παράνοια φορούν τις διωκτικές τους αυταπάτες στο μανίκι τους: π.χ. ένα κρυφό βλέμμα, μια μπερδεμένη ερώτηση που αποκαλύπτει μια καχυποψία αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα, απότομες εκδηλώσεις θυμού ή τρομακτικό βλέμμα. Γενικά, οι ψυχωτικά παρανοϊκοί βρίσκονται οι ίδιοι σε κατάσταση τρόμου και πιστεύουν ότι τους απειλείτε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσα πολλά παρανοϊκά άτομα γίνονται παράλογα και επιθετικά όταν έρχονται αντιμέτωπα με την αστυνομία, αντί απλώς να συμμορφώνονται με τις εντολές της. Πιστεύουν ότι πρέπει να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.

Τα ψυχωτικά άτομα με παραισθήσεις εντολών είναι επικίνδυνα. Πρόκειται για ακουστικές φωνές που τους διατάζουν να ενεργήσουν με συγκεκριμένο τρόπο. Για παράδειγμα, ένας σχιζοφρενής κατηγορούμενος άκουγε επανειλημμένα μια φωνή να του λέει ότι ο πατέρας του ήταν δαίμονας και να “… τον μαχαιρώσει στην καρδιά τώρα!”. Είναι δύσκολο να το διακρίνει κανείς αυτό μόνο από την παρατήρηση. Ορισμένες φορές, όμως, το ψυχωτικό άτομο διαφωνεί με τη φωνή που δίνει εντολές, αποκαλύπτοντας έτσι την παρουσία της. Ή σκεφτείτε τους πρόσφατους σχολικούς πυροβολισμούς στους διαδρόμους ενός λυκείου της Αμερικής, όπου ο Ίθαν Κράμπλεϊ πυροβόλησε και σκότωσε τέσσερις μαθητές. Ένας καθηγητής βρήκε μια ζωγραφιά ενός όπλου από τον Ίθαν λίγο πριν από το αμόκ με τις λέξεις: “Οι σκέψεις δεν σταματούν. Βοηθήστε με”.

Οι ψευδαισθήσεις είναι ψευδείς πεποιθήσεις που διατηρούνται αδιάκοπα παρά τις αδιαμφισβήτητες αποδείξεις. Οι παρανοϊκές ψευδαισθήσεις είναι επικίνδυνες και συχνά αποκαλύπτονται λεκτικά με τυχαίο τρόπο.

Ένας ψυχικά ασθενής που κάνει κατάχρηση παράνομων ναρκωτικών ή αλκοόλ κινδυνεύει να γίνει βίαιος. Η χρήση σκληρών ναρκωτικών όπως οι μεθαμφεταμίνες από κάποιον με παρανοϊκά συμπτώματα διατρέχει ιδιαίτερο κίνδυνο. Αλλά και πάλι, οι χρήστες μεθαμφεταμίνης χωρίς ψυχική ασθένεια διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν βίαιοι.

Μια κλινική βινιέτα αποτυπώνει τη δυσκολία να διακρίνουμε πότε η συμπεριφορά ενός ψυχικά διαταραγμένου ατόμου είναι ενοχλητική και παρεμβατική, αλλά όχι δυνητικά θανατηφόρα. Ένας δικηγόρος ζήτησε να αξιολογηθεί ένας φοιτητής, ο οποίος κατηγορούνταν για ξυλοδαρμό και αντίσταση κατά αστυνομικού. Ο φοιτητής μπήκε σε μια αίθουσα διδασκαλίας, χωρίς μπλούζα και με σορτσάκι, παραμιλώντας και γελώντας δυνατά. Καθώς έβγαινε, έσκυψε και αγκάλιασε μια φοιτήτρια, βάζοντας τα χέρια του γύρω από το λαιμό της. Εκείνη αγκομαχούσε έντρομη, ενώ άλλοι φοιτητές άρχισαν να του φωνάζουν. Ο φοιτητής βγήκε έξω και σύντομα συνελήφθη από την αστυνομία, αλλά όχι πριν παρακούσει τις εντολές των αστυνομικών να σταματήσει να περπατάει και να καθίσει στο πεζοδρόμιο.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησής του σπουδαστή, είπε ότι, όταν μπήκε στην τάξη, νόμιζε ότι βρισκόταν σε ένα μουσικό βίντεο στο YouTube. “Ήθελα απλώς μια αγκαλιά”, είπε. Αρνήθηκε ότι αντιστάθηκε σκόπιμα στις εντολές των αστυνομικών, λέγοντας: “Δεν έδινα προσοχή… Ήμουν στο μυαλό μου…”. Είχε ιστορικό ψυχικής ασθένειας, με συμπτώματα ακουστικών ψευδαισθήσεων. Είχε διαγνωστεί με σχιζοφρένεια, αλλά όχι με παρανοϊκή μορφή της ασθένειας. Δεν είχε ιστορικό προηγούμενης επιθετικότητας ή βίας, ακόμη και όταν ήταν ψυχωτικός. Δεν είχε παρανοϊκή σκέψη ή παραισθήσεις εντολών. Δεν ήταν χρήστης ναρκωτικών. Όπως πολλοί που πάσχουν από ψυχική ασθένεια, οι ακουστικές ψευδαισθήσεις του ήταν αρκετά καλοήθεις στη φύση τους. Άκουγε, για παράδειγμα, να φωνάζουν το όνομά του. Όταν ήταν αγχωμένος, οι φωνές μπορεί να τον αποκαλούσαν υποτιμητικά ονόματα. Παρόλα αυτά, ποτέ δεν ήταν βίαιος.

Η αξιολόγησε θεώρησε ότι ο φοιτητής διέτρεχε χαμηλό κίνδυνο να γίνει βίαιος. Δεν αποτελούσε αδικαιολόγητο κίνδυνο κινδύνου για την κοινότητα, ειδικά αν τον έθεταν υπό επιτήρηση με την προϋπόθεση ότι θα συμμετείχε σε θεραπεία ψυχικής υγείας και ότι θα έπαιρνε αντιψυχωσικά φάρμακα. Το δικαστήριο συμφώνησε και ο σπουδαστής εντάχθηκε σε ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό πρόγραμμα, αντί της φυλάκισης.

Ποια είναι τα συμπεράσματα σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ ψυχικής ασθένειας και βίας;

Κάποιος με ψυχική ασθένεια που είναι παρανοϊκός και με παραισθήσεις εντολών είναι δυνητικά επικίνδυνος. Αυτός ο κίνδυνος βίας γίνεται εύφλεκτος όταν η κατάχρηση ουσιών αναμειγνύεται με την παρανοϊκή σκέψη.

Όσοι εμφανίζουν τέτοιου είδους επικίνδυνα συμπτώματα ή συμπεριφορά θα πρέπει να ξεκαθαριστούν από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας πριν επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους.

Τα άτομα με μη παρανοϊκή μορφή ψυχικής ασθένειας δεν είναι πιθανό να είναι επικίνδυνα. Η παράξενη συμπεριφορά ατόμων με περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες δεν προμηνύει, από το ίδιο το γεγονός (ipso facto), κίνδυνο βίας. Ακόμη και η συμπεριφορά του φοιτητή, η οποία δικαιολογημένα ερμηνεύτηκε ως επικίνδυνη (προσπάθεια αγκαλιάς με έναν άγνωστο), ήταν παρεμβατική και ακατάλληλη, αλλά δεν επρόκειτο να γίνει βίαιος. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι ψυχικά διαταραγμένοι άνθρωποι κινδυνεύουν οι ίδιοι να γίνουν θύματα βίας.


+ 3 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

Appelbaum, P. S. (2013). Public safety, mental disorders, and guns. JAMA psychiatry, 70(6) https://psycnet.apa.org/record/2013-42555-001

Whiting, D., Lichtenstein, P., & Fazel, S. (2021). Violence and mental disorders: a structured review of associations by individual diagnoses, risk factors, and risk assessment. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33096045/

Scott CL and Resnick PJ: Clinical assessment of aggression and violence. In Principles and Practice of Forensic Psychiatry, Third Edition