Μπορεί η ΔΕΠΥ να προκαλέσει άγχος και κατάθλιψη;

Σύμφωνα με την οργάνωση Children and Adults with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (CHADD), ένα στα τρία άτομα που έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ έχουν επίσης εμφανίσει κατάθλιψη και σχεδόν ένα στα δύο έχουν αγχώδεις διαταραχές. Αρκετές μελέτες δείχνουν επίσης ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να προσπαθήσουν να αυτοκτονήσουν.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ της ΔΕΠΥ, της κατάθλιψης και του άγχους;

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), η κατάθλιψη και το άγχος αναφέρονται συχνά ως συνυπάρχουσες καταστάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να έχετε περισσότερες από μία ταυτόχρονα. Ωστόσο, αυτή η περιγραφή μπορεί να είναι παραπλανητική, διότι υποδηλώνει ότι όλες αυτές οι καταστάσεις εμφανίζονται ανεξάρτητα η μία από την άλλη.

Οι συνυπάρχουσες καταστάσεις είναι ωστόσο συνήθως ανεξάρτητες, που υπάρχουν ταυτόχρονα σε έναν ασθενή. Αντίθετα, τα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης και του άγχους που εμφανίζονται σε ασθενείς με ΔΕΠΥ είναι συχνά άμεσο αποτέλεσμα της διαταραχής και συνεχίζουν να υπάρχουν μόνο λόγω των μη θεραπευμένων συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ.

Ενώ είναι πιθανό για ορισμένους ανθρώπους η ΔΕΠΥ, η κατάθλιψη και το άγχος απλώς να συνυπάρχουν, για πολλούς ανθρώπους η κατάθλιψη και το άγχος προκαλούνται άμεσα από τις αρνητικές επιπτώσεις της διαταραχής στην καθημερινή ζωή.

Αποτελεί η ΔΕΠΥ την αιτία της κατάθλιψης και του άγχους;

Τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα επικεντρώνονται γύρω από την απροσεξία, την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα. Αυτά είναι ικανά να κάνουν την αντιμετώπιση της ζωής πραγματικά δύσκολη, ειδικά όταν δεν αντιμετωπίζονται.

Η αδυναμία συγκέντρωσης για τα άτομα που βιώνουν τον «υπότυπο της απροσεξίας» μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα τόσο στο σχολείο όσο και στην εργασία. Δυστυχώς, αυτό μπορεί να δυσκολέψει τους ανθρώπους να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους και συχνά αισθάνονται ότι δεν έχουν τις απαιτούμενες επιδόσεις. Για τα άτομα με «υπερκινητικό-παρορμητικό υπότυπο», το να ενεργούν με τρόπο που θεωρείται είτε ακατάλληλος είτε αγενής μπορεί να εμποδίσει καθώς και να βλάψει τις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους.

Τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί να έχουν έναν ή και τους δύο αυτούς υποτύπους, με τον τελευταίο να είναι συνήθως γνωστός ως “συνδυασμένος υπότυπος“. Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα από τα πολλά προβλήματα που μπορεί να κάνουν τη ζωή των ατόμων δύσκολη. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να είναι πραγματικά επιζήμιο για την αυτοεκτίμηση κάποιου και μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα απελπισίας και απογοήτευσης, τα οποία είναι κοινά συμπτώματα της κατάθλιψης. Το άγχος της προσπάθειας προσαρμογής σε κάποιο «καλούπι» αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών.

Τι συμβαίνει αν διαγνωστεί λανθασμένα η ΔΕΠΥ;

Υπάρχει μεγάλη ταύτιση στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, της κατάθλιψης και του άγχους, γεγονός που μπορεί να καταστήσει δύσκολη τη διάγνωση και τη θεραπεία αυτών των καταστάσεων. Εάν κάποιος με μη αναγνωρισμένη ΔΕΠΥ αντιμετωπίζεται για την κατάθλιψη ή το άγχος, η θεραπεία θα έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα, καθώς δεν αντιμετωπίζεται η βασική αιτία του συμπτώματος.

Τα αγόρια είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν με ΔΕΠΥ από ότι τα κορίτσια. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα αγόρια είναι πιο πιθανό να έχουν υπερκινητικά συμπτώματα ενώ τα κορίτσια μπορεί να είναι πιο επιρρεπή στην απροσεξία.

Αν και θεωρείται πλέον ότι σε ποσοστό έως και περίπου 65% των περιπτώσεων τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ συνεχίζονται από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή, οι ενήλικες που δεν έχουν διαγνωστεί ως παιδιά έχουν λιγότερες πιθανότητες να λάβουν αργότερα σωστή διάγνωση της ΔΕΠΥ.

Η μη διάγνωση της ΔΕΠΥ μπορεί να οδηγήσει σε παρατεταμένη ταλαιπωρία των ασθενών και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης και αγχωδών διαταραχών. Πιστεύεται ότι μια αποτελεσματική λύση είναι οι γιατροί να ελέγχουν όλους τους ασθενείς που εμφανίζουν τα σημάδια άγχους ή κατάθλιψης και για ΔΕΠΥ.

Τι συμβαίνει όταν έχετε διπλή διάγνωση ΔΕΠΥ και κατάθλιψης ή ΔΕΠΥ και άγχους, ή ακόμη και των τριών;

Οι γιατροί πρέπει τότε να προσδιορίσουν αν οι καταστάσεις είναι συνυπάρχουσες ή αν η ΔΕΠΥ προκαλεί την κατάθλιψη ή το άγχος. Οι γιατροί μπορεί να θέσουν μια σειρά από ερωτήσεις προκειμένου να προσδιορίσουν τη διαφορά.

Έχει προκαλέσει η ΔΕΠΥ την κατάθλιψή σας;

Εάν βιώνετε κατάθλιψη ως αποτέλεσμα της ΔΕΠΥ σας, μπορεί να μην εμφανίζετε όλα τα κύρια χαρακτηριστικά της μείζονος κατάθλιψης. Αντιθέτως, μπορεί να πιστεύετε ότι δεν θα αισθανόσασταν κατάθλιψη αν είχατε καταφέρει να επιτύχετε ορισμένους στόχους που αντιθέτως δυσκολευτήκατε λόγω της ΔΕΠΥ. Μερικές φορές αυτή η διάκριση μπορεί να γίνει εμφανής καθώς ο γιατρός σας σας κάνει μια σειρά από ερωτήσεις.

Η ΔΕΠΥ σας έχει προκαλέσει άγχος;

Εάν αντιμετωπίζετε άγχος ως αποτέλεσμα της ΔΕΠΥ σας, το άγχος σας είναι πιθανό να πυροδοτείται από περιστάσεις που επηρεάζουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ σας. Για παράδειγμα, μπορεί να έχετε άγχος μόνο γύρω από τις εξετάσεις, επειδή η ικανότητά σας να συγκεντρωθείτε και να επιτύχετε υψηλά αποτελέσματα επηρεάζεται από τη ΔΕΠΥ σας. Οι γιατροί θα κάνουν ερωτήσεις που θα καθορίζουν αν εκτός από τις ανησυχίες που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ, οι προοπτικές σας είναι σχετικά πιο θετικές και ήρεμες.

Ποια είναι η θεραπεία της ΔΕΠΥ, της κατάθλιψης και του άγχους σε συνδυασμό;

Εάν έχετε τόσο ΔΕΠΥ όσο και κατάθλιψη ή/και άγχος, πολλές θεραπείες λειτουργούν καλά η μία με την άλλη. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), μια θεραπεία όπου ο εγκέφαλος εκπαιδεύεται για να αντιμετωπίζει καλύτερα τις διαταραχές της διάθεσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και των τριών καταστάσεων.

Η εφαρμογή ορισμένων αλλαγών στον τρόπο ζωής μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων σας. Η καθιέρωση μιας καλής ρουτίνας που περιλαμβάνει καλό ύπνο, ισορροπημένη διατροφή και την ενσωμάτωση ασκήσεων για την ανακούφιση από το στρες μπορεί να κάνει τη διαχείριση της ΔΕΠΥ, της κατάθλιψης και του άγχους πολύ πιο εύκολη.

Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορούν επίσης να βοηθήσουν, αλλά ορισμένα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο και την όρεξή σας, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την κατάθλιψή σας. Ο γιατρός σας μπορεί να δημιουργήσει ένα σχέδιο θεραπείας που λειτουργεί καλύτερα για τις διαγνώσεις σας, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει συνδυασμό διεγερτικών και μη διεγερτικών φαρμάκων.

Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπίζετε κατάθλιψη ή άγχος παράλληλα με τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, συμβουλευτείτε τον παθολόγο σας. Εκείνος θα είναι σε θέση να συζητήσει το καλύτερο σχέδιο θεραπείας για εσάς.