Μπορείτε να κακομάθετε ένα μωρό;

Σε μια μεγάλη οικογενειακή γιορτή, συχνά, τα μέλη της οικογένειας μπορεί να αναφέρουν τις σκέψεις τους σχετικά με το πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται και φροντίζουν τα μωρά τους. Οι διαφορές απόψεων μεταξύ των γενεών είναι πολλές.

Αυτό είναι κάτι που, αν και πιθανότατα δεν είναι ευπρόσδεκτο, μπορεί να είναι δύσκολο για τους γονείς και τους φροντιστές -ιδιαίτερα για τους νέους- να το ξεπεράσουν. Υπάρχει κάτι στο να αμφισβητούνται οι γονεϊκές σας επιλογές που είναι τόσο σκληρό, και όταν αυτή η αμφιβολία προέρχεται από τους γονείς σας ή άλλα αγαπημένα μέλη της οικογένειας, μπορεί να σας πληγώσει ακόμα πιο βαθιά.

Πώς μπορούν οι επαγγελματίες να διασφαλίσουν ότι οι φροντιστές είναι καλά ενημερωμένοι και μπορούν να παραμείνουν σταθεροί απέναντι στα αρνητικά σχόλια ή την κριτική; Τι μπορούν να πουν και να κάνουν όταν τους λένε: “Θα κακομάθεις το μωρό” ή “Αυτό το μωρό σε χειραγωγεί“.

Τι σημαίνει να “κακομαθαίνεις” ένα μωρό;

Ένα κακομαθημένο παιδί μπορεί να περιγραφεί ως υπερβολικά εγωκεντρικό και ανώριμο ως αποτέλεσμα της μη επιβολής από τους γονείς συνεπών, κατάλληλων για την ηλικία του ορίων (McIntosh, 1989). Τούτου λεχθέντος, τα νεογέννητα (δηλαδή τα μωρά ηλικίας κάτω των 5-6 μηνών) είναι κατάλληλα εγωκεντρικά για την ηλικία τους – κυριολεκτικά δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς φροντιστή – και δεν χρειάζονται όρια, καθαυτά. Πολλοί αξιόλογοι ειδικοί στην ανάπτυξη της πρώιμης παιδικής ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των Mary Ainsworth και T. Berry Brazelton, συμφωνούν ότι η ανταποκρινόμενη φροντίδα είναι η καλύτερη πρακτική για τη φροντίδα των βρεφών, καθώς χτίζει τους δεσμούς της προσκόλλησης μέσω συμπεριφορών όπως το να σηκώνεις το μωρό όταν κλαίει και να ανταποκρίνεσαι με ευαισθησία στα σημάδια του (Solomon, 1993).

Αυτές οι ίδιες συμπεριφορές μπορεί να θεωρηθούν από ορισμένους φροντιστές ως “κακομάθεια”. Είναι όμως οι ίδιες συμπεριφορές που έχει αποδειχθεί ότι προάγουν την ασφαλή προσκόλληση και ενισχύουν την ψυχική υγεία του βρέφους (Solomon, 1993).

Πώς καταλαβαίνετε πότε το μωρό σας είναι κακομαθημένο;

Πολλοί νέοι φροντιστές έχουν την τάση να μένουν κοντά στα νεογέννητά τους- να τα σηκώνουν όταν κλαίνε και να τα ηρεμούν. Αυτοί οι φροντιστές πιθανότατα ανήκουν στην κατηγορία που πιστεύει ότι ένα μωρό δεν μπορεί να κακομάθει ή ότι αν μπορεί να κακομάθει, τότε αυτό είναι καλό (Solomon, 1993). Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι φροντιστές πιστεύουν ότι μπορεί να κακομάθει ένα μωρό και αυτό είναι κάτι κακό που θα οδηγήσει σε κακομαθημένα παιδιά και ενήλικες (Solomon, 1993).

Σε μια μελέτη του 1993, το 25% των γονέων που συμμετείχαν στην έρευνα πίστευαν, σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, ότι τα βρέφη (ακόμη και αυτά που είναι μικρότερα από 5 μηνών) μπορούν να “κακομάθουν”. Ευτυχώς, αυτό είναι ένα σχετικά μικρό ποσοστό. Είναι ευρέως κατανοητό -και έχει τις ρίζες του στο θεμελιώδες έργο του Jean Piaget– ότι τα μικρά μωρά δεν είναι γνωστικά ικανά να χειρίζονται συνειδητά το περιβάλλον τους ή τους φροντιστές τους μέχρι το αναπτυξιακό ορόσημο της μονιμότητας των αντικειμένων, το οποίο συνήθως αρχίζει να αναδύεται μεταξύ 6-9 μηνών (Solomon, 1993).

Ποιος είναι ο αντίκτυπος της οικογένειας και της κουλτούρας;

Η ίδια μελέτη του 1993 υπέδειξε ότι η εκπαίδευση, το εισόδημα και η φυλή σχετίζονται με τις πεποιθήσεις των γονέων σχετικά με το αν μπορείτε να κακομάθετε ή όχι ένα βρέφος (Solomon, 1993), υποδεικνύοντας ότι η ανατροφή και η κουλτούρα -θρησκευτική, οικογενειακή, γλωσσική και άλλες- μπορούν να επηρεάσουν τις απόψεις (Burchinal, et.al, 2010).

Το τι πιστεύετε ως γονείς ή φροντιστές σχετικά με το αν μπορείτε να κακομάθετε το μωρό σας έχει σημασία. Τα καλά νέα είναι ότι πολλοί φροντιστές γνωρίζουν ότι τα μικρά μωρά δεν μπορούν να “κακομάθουν” και ότι η ικανοποίηση των αναγκών τους είναι σημαντική για την υγιή ανάπτυξή τους. Είναι ενδιαφέρον ότι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι πολλοί γονείς προσαρμόζουν αυτόματα (και ασυνείδητα) το είδος φροντίδας τους καθώς τα μωρά τους αναπτύσσονται και οι ταχύτατα αναπτυσσόμενες ικανότητες και ανάγκες τους αλλάζουν (Young, et.al., 2017).

Ποιες είναι οι συμβουλές που θα βοηθήσουν τους γονείς για ανταποκρινόμενη φροντίδα;

Οι κλινικοί γιατροί, τα μέλη της οικογένειας και άλλοι μπορούν να βοηθήσουν τους φροντιστές να ενισχύσουν την αναπτυξιακή κατανόηση και να παρέχουν ανταποκρινόμενη φροντίδα με τα εξής:

1. Επισημαίνουν όταν το μωρό σηματοδοτεί μια ανάγκη. Τα μωρά χρησιμοποιούν τα χαμόγελα, τη χαριτωμενιά και τις κραυγές τους για να εμπλακούν στην κρίσιμη εξελικτική διαδικασία να τραβήξουν την προσοχή των φροντιστών τους (Young, et. al., 2017).
2. Παρατηρήστε ότι οι φροντιστές ανταποκρίνονται. Όταν εκείνοι που έχουν υποστηρικτικό ρόλο επισημαίνουν ότι το μωρό έχει υποδείξει μια ανάγκη και ο φροντιστής την έχει ικανοποιήσει, ενισχύεται αυτή η θετική συμπεριφορά.
3. Δώστε πληροφορίες σχετικά με την τυπική ανάπτυξη. Όταν οι φροντιστές κατανοούν καλά τις ικανότητες του μωρού τους, είναι πιο πιθανό να έχουν αναπτυξιακά κατάλληλες προσδοκίες.
4. Να είστε περίεργοι για τις πεποιθήσεις και τις πρακτικές. Κατά την αλληλεπίδραση και τον προβληματισμό σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ φροντιστή και παιδιού, πάντα να ρωτάτε πρώτα. Ρωτήστε για τις πεποιθήσεις τους σχετικά με τα βρέφη και τη συμπεριφορά τους.
5. Κρατήστε τη σύνδεση σε μεγάλη εκτίμηση. Σημειώστε και δώστε έμφαση στις εναρμονισμένες, εξαρτημένες αλληλεπιδράσεις και στην ανταποκρινόμενη φροντίδα.

Η γονεϊκή συμπεριφορά επηρεάζεται από τις πεποιθήσεις των φροντιστών σχετικά με τις συναισθηματικές ανάγκες και ικανότητες του παιδιού τους (Siegel, 1985). Όταν οι φροντιστές κατανοούν ότι η ικανοποίηση των αναγκών του βρέφους είναι θεμελιώδης, είναι το πρώτο βήμα για να γίνουν καλύτερα εξοπλισμένοι για να το κάνουν. Οι επαγγελματίες μπορούν να υποστηρίξουν τη γονική μάθηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων με τις παραπάνω προτάσεις, καθώς και να συμμετάσχουν σε αναστοχαστική πρακτική και ανταλλαγή πληροφοριών.