Εξαρτησιογόνες ουσίες

Μπορούν τα παυσίπονα να προκαλέσουν εθισμό;

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βόννης  σε συνεργασία με συνάδερφους τους από τη Σαγκάη, τις Βρυξέλλες, τον Καναδά και τις ΗΠΑ, έχουν αποκαλύψει τον μηχανισμό δέσμευσης ενός σημαντικού υποδοχέα του πόνου. Αυτή η ανακάλυψη διευκολύνει την ανάπτυξη νέων δραστικών ουσιών για την αντιμετώπιση του πόνου, καθώς τα οπιοειδή που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη θεραπεία του σοβαρού πόνου μπορεί να είναι εθιστικά, ενώ μερικές φορές προκαλούν απειλητικές για τη ζωή παρενέργειες. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Science Advances.

Τι είναι οπιοειδή;

Τα οπιοειδή είναι από τα πιο αποτελεσματικά παυσίπονα που είναι σήμερα διαθέσιμα, τα οποία περιλαμβάνουν ουσίες όπως η μορφίνη και η οξυκωδόνη. Τα εν λόγω φάρμακα συνταγογραφούνται για πολύ σοβαρές περιπτώσεις πόνου, ωστόσο έχουν σοβαρές συνέπειες, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς οδηγούνται στον εθισμό. Μάλιστα, πολλοί ασθενείς, μετά την παρατεταμένη χρήση τους, καταλήγουν να κάνουν χρήση ηρωίνης και φαιντανύλης.

Ποιοι είναι οι υποδοχείς οπιοειδών στο σώμα;

Η οξυκωδόνη δεσμεύεται στους λεγόμενους υποδοχείς οπιοειδών που υπάρχουν στο σώμα. Οι υποδοχείς αυτοί, χωρίζονται σε τρία διαφορετικά είδη: MOP, DOP και KOP. Τα παυσίπονα που είναι διαθέσιμα σήμερα ενεργοποιούν κυρίως τον υποδοχές MOP (υποδοχέας β-οπιοειδών), αλλά η διέγερση του συγκεκριμένου υποδοχέα μπορεί όχι μόνο να είναι εθιστική, αλλά να έχει και απειλητικές για τη ζωή παρενέργειες. Η σοβαρότερη παρενέργεια που παρατηρείται είναι η αναπνευστική παράλυση, γι ‘αυτό και η πιο συνηθισμένη αιτία θανάτου μετά τη χρήση ηρωίνης είναι οι αναπνευστικές ανωμαλίες.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Christa Müller του Φαρμακευτικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου της Βόννης, τα φάρμακα που δεσμεύονται επιλεκτικά στον υποδοχέα DOP, δεν έχουν αυτές τις παρενέργειες. Ωστόσο και οι τρείς υποδοχείς είναι τόσο παρόμοιοι που πολλά φάρμακα τους ενεργοποιούν όλους.

Πώς μπορεί να αποτραπεί η εθιστική δράση των οπιοειδών;

Για να βρεθούν οι ουσίες που συνδέονται μόνο από τον υποδοχέα DOP, ώστε να αποτραπούν οι παρενέργειες που προκαλούν τα οπιοειδή, μαζί και ο εθισμός, είναι απαραίτητη η γνώση του τι ακριβώς συμβαίνει κατά τη διάρκεια της δέσμευσης των φαρμάκων, ώστε να δημιουργηθούν νέες παυσίπονες ουσίες που να ενεργοποιούν μόνο τον υποδοχέα DOP.

Έτσι, οι ερευνητές ενεργοποίησαν τον υποδοχέα DOP με δύο διαφορετικά μόρια, καθόρισαν το σύμπλεγμα και στη συνέχεια διευκρινίσαν τη δομή του χρησιμοποιώντας κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ. Ουσιαστικά, το σύμπλεγμα υποδοχέα και δραστικής ουσίας, μετασχηματίστηκε σε ένα κρυσταλλικό πλέγμα, το οποίο εκτρέπει το φως των ακτίνων Χ με χαρακτηριστικό τρόπο. «Η κατανομή της έντασης της ακτινοβολίας μπορεί συνεπώς να χρησιμοποιηθεί για διαπιστωθεί η χωρική δομή του συμπλέγματος ανάλογα με το άτομο», σημείωσε ο Δρ. Tobias Claff, ο οποίος πραγματοποίησε την πλειοψηφία των πειραμάτων, τονίζοντας ότι αυτή η μέθοδος τους επέτρεψε να βρουν τα μέρη του υποδοχέα που είναι υπεύθυνα για τη δέσμευση των φαρμάκων.

Η κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ δεν είναι μια νέα τεχνική. Ωστόσο, η δομή των υποδοχέων σε συνδυασμό με την πρωτεΐνη μεμβράνης (συμπεριλαμβανομένων των υποδοχέων οπιοειδών) έχει επιλυθεί αρκετά πρόσφατα, καθώς αυτές οι πρωτεΐνες βρίσκονται στη λεπτή, λιπαρή μεμβράνη που περιβάλλει τα περιεχόμενα των κυττάρων σαν ένας θύλακας. Η λιποδιαλυτότητα τους, σημαίνει ότι πρέπει να σταθεροποιηθούν με μεγάλη ακρίβεια κατά την κρυστάλλωση,  διαφορετικά, μετασχηματίζονται και αλλάζουν δομή. «Υπάρχουν μόνο λίγα εργαστήρια στον κόσμο που μπορούν να χειριστούν αυτά τα προβλήματα», επισημαίνει η Δρ. Müller. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, ο Δρ. Claff, «τα τελευταία χρόνια, η κρυσταλλογραφία των πρωτεϊνών της μεμβράνης έχει προχωρήσει σημαντικά».

Τα αποτελέσματα της μελέτης, που αποκαλύπτουν τα μέρη του υποδοχέα που είναι υπεύθυνα για τη δέσμευση των φαρμάκων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη στοχοθετημένων νέων ουσιών που θα ενεργοποιούν μόνο τον υποδοχέα DOP, ο οποίος δεν προκαλεί όλες τις παρενέργειες που αναφέραμε πιο πάνω. Ωστόσο εκείνο που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη είναι το γεγονός ότι ο υποδοχέας DOP, σε αντίθεση με τον αντίστοιχο υποδοχέα MOP, δεν είναι πρωταρχικά αποτελεσματικός ενάντια στον οξύ πόνο, αλλά ενάντια στον χρόνιο πόνο.


+ 3 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

Future painkillers: Activation of opioid receptor uncovered https://www.sciencedaily.com/releases/2019/11/191127161230.htm

Story Source: Materials provided by University of Bonn. Note: Content may be edited for style and length. https://www.uni-bonn.de/news/300-2019

Elucidating the active δ-opioid receptor crystal structure with peptide and small-molecule agonists http://dx.doi.org/10.1126/sciadv.aax9115