Μυϊκή δύναμη: Πώς και πότε πρέπει να μετριέται;

Η αξιολόγηση της μυϊκής δύναμης πραγματοποιείται συνήθως στο πλαίσιο της αντικειμενικής αξιολόγησης του ασθενούς και αποτελεί σημαντικό στοιχείο της φυσικής εξέτασης που μπορεί να αποκαλύψει πληροφορίες σχετικά με νευρολογικά ελλείμματα. Χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της αδυναμίας και μπορεί να είναι αποτελεσματική στη διαφοροποίηση της πραγματικής αδυναμίας από την ανισορροπία ή την κακή αντοχή. Μπορεί να αναφέρεται ως κινητική δοκιμασία, διαβάθμιση της μυϊκής δύναμης, χειροκίνητη μυϊκή δοκιμασία ή οποιαδήποτε άλλα συνώνυμα. Η μυϊκή δύναμη μπορεί να αξιολογηθεί με διάφορες μεθόδους – χειροκίνητα, λειτουργικά ή μηχανικά. Η δύναμη εξαρτάται από το συνδυασμό μορφολογικών και νευρικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής και της αρχιτεκτονικής της διατομής των μυών, της μυοτενόντιας δυσκαμψίας, της πρόσληψης κινητικών μονάδων, της κωδικοποίησης του ρυθμού, του συγχρονισμού των κινητικών μονάδων και της νευρομυϊκής αναστολής.

Πότε είναι χρήσιμο να ελέγξουμε τη μυϊκή δύναμη;

Η λειτουργία της δοκιμασίας μυϊκής δύναμης είναι να αξιολογηθεί η αδυναμία, συχνά όταν υπάρχει υποψία νευρολογικής νόσου ή μυϊκής ανισορροπίας/αδυναμίας. Αποτελεί σημαντικό μέρος της αξιολόγησης σε πολλές ομάδες ασθενών, όπως:

1. Ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλική βλάβη, βλάβη του νωτιαίου μυελού, νευροπάθεια, αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση και πλήθος άλλων νευρολογικών προβλημάτων.
2. Αποκατάσταση μετά από αθλητικούς τραυματισμούς π.χ. αποκατάσταση χιαστού συνδέσμου
3. Μετά από κατάγματα και αντικαταστάσεις αρθρώσεων
4. Προβλήματα βάδισης και ισορροπίας στους ηλικιωμένους
5. Αξιολόγηση του κινδύνου πτώσης

Με ποιους τρόπους αξιολογείται η μυϊκή δύναμη;

• Η κλίμακα της Οξφόρδης

Η πιο κοινά αποδεκτή μέθοδος αξιολόγησης της μυϊκής δύναμης είναι η κλίμακα της Οξφόρδης (ή αλλιώς κλίμακα μυϊκής δοκιμασίας του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας). Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει τη δοκιμή βασικών μυών από τον κορμό, τα άνω και τα κάτω άκρα ενάντια στην αντίσταση του εξεταστή και την αντίστοιχη βαθμολόγηση της δύναμης του ασθενούς σε μια κλίμακα από 0 έως 5:

0: Καμία σύσπαση

1: Ορατή σύσπαση

2: Μέσω του πλήρους εύρους ενεργητικά χωρίς τη βαρύτητα

3: Σε όλο το εύρος ενεργά ενάντια στη βαρύτητα

4: Σε όλο το εύρος ενεργά ενάντια σε κάποια αντίσταση

5: Σε όλο το εύρος ενεργά έναντι ισχυρής αντίστασης

Οι συνήθως δοκιμαζόμενοι μύες περιλαμβάνουν τους απαγωγούς του ώμου, τους καμπτήρες του αγκώνα, τους εκτείνοντες του αγκώνα, τους εκτείνοντες του καρπού, τους καμπτήρες των δακτύλων, τους εν τω βάθει μυς των χεριών, τους καμπτήρες του ισχίου, τους εκτείνοντες του γόνατος, τους ραχιαίους, τους εκτείνοντες του μεγάλου δακτύλου και τους πελματιαίους καμπτήρες. Αυτές οι μυϊκές ομάδες επιλέγονται συνήθως, έτσι ώστε να αξιολογούνται συστηματικά σημαντικές νευρικές ρίζες της σπονδυλικής στήλης π.χ. ο έλεγχος της δύναμης των καμπτήρων του αγκώνα, των εκτεινόντων του αγκώνα, των εκτεινόντων του καρπού, των καμπτήρων των δακτύλων και των ενδοκλειδικών του χεριού επιτρέπει τη μεθοδική αξιολόγηση των νευρικών ριζών Α5 έως Θ1.

Υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί στη χρησιμότητα της κλίμακας της Οξφόρδης:

1. Φτωχή λειτουργική συνάφεια
2. Μη γραμμικότητα, δηλαδή η διαφορά μεταξύ των βαθμών 3 και 4 δεν είναι απαραίτητα η ίδια με τη διαφορά μεταξύ των βαθμών 4 και 5
3. Μεταβλητότητα του ασθενούς με την πάροδο του χρόνου, δηλαδή εναλλαγή μεταξύ των βαθμών λόγω κόπωσης
4. Αξιοπιστία μεταξύ των βαθμολογητών
5. Αξιολογεί μόνο τους μύες όταν συστέλλονται σύγκεντρα
6. Η δυσκολία εφαρμογής της κλίμακας της Οξφόρδης σε όλους τους ασθενείς στην κλινική πρακτική (έτσι ώστε η δύναμη σπάνια αξιολογείται σε όλο το εύρος, καθώς πολλοί ασθενείς που αξιολογούνται από φυσιοθεραπευτές δεν διαθέτουν πλήρες εύρος λόγω της αντίστοιχης παθολογίας τους)
7. Λόγω αυτών των ελλείψεων, οι φυσιοθεραπευτές χρησιμοποιούν συνήθως τροποποιημένες εκδόσεις της κλίμακας της Οξφόρδης στην κλινική πρακτική

• Δυναμόμετρο

Η δύναμη της λαβής μπορεί να μετρηθεί ημιποσοτικά με ένα δυναμόμετρο. Απαιτείται εξειδικευμένος εξοπλισμός. Η δυναμομέτρηση είναι μια πιο ακριβείς μετρήσεις της δύναμης που μπορεί να ασκήσει ένας μυς και μπορεί να επιτρέψει την καταγραφή των διαφορών στη δύναμη με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν ακριβές συσκευές, καθώς και φθηνές συσκευές.

• Λειτουργικές δοκιμασίες

Οι λειτουργικές δοκιμασίες συχνά παρέχεουν μια καλύτερη εικόνα της σχέσης μεταξύ δύναμης και αναπηρίας. Καθώς ο ασθενής κάνει διάφορα τεστ, οι ελλείψεις σημειώνονται και ποσοτικοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερο (π.χ. δοκιμασία 30 δευτερολέπτων sit to stand test, TUG.).

1. Το σήκωμα από μια καρέκλα ή το πάτημα σε μια καρέκλα, το περπάτημα στις φτέρνες και στις μύτες ελέγχει τη δύναμη των ποδιών, .
2. Το σπρώξιμο με τα χέρια για να σηκωθείτε από μια καρέκλα υποδεικνύει αδυναμία των τετρακέφαλων μυών.
3. Η ταλάντευση του σώματος για να μετακινηθούν τα χέρια υποδεικνύει αδυναμία της ωμικής ζώνης.
4. Η έγερση από την ύπτια θέση με στροφή μπρούμυτα, γονάτισμα και χρήση των χεριών για να ανέβουν οι μηροί και να σπρώξουν αργά προς τα πάνω υποδηλώνει αδυναμία της πυελικής ζώνης.

Ποια είναι η κλινική σημασία των μυϊκών τεστ;

Η εξέταση της μυϊκής δύναμης μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση πολλών προβλημάτων στα οποία παίζει ρόλο η αδυναμία. Η προσεκτική τεχνική είναι σημαντική για την εξασφάλιση έγκυρων και αναπαραγώγιμων αποτελεσμάτων.

Η κλίμακα της Οξφόρδης είναι ευρέως αποδεκτή και δεν απαιτεί ειδικό εξοπλισμό, ενώ επιδεικνύει λογική αξιοπιστία μεταξύ των κριτών. Πιο ακριβείς μέθοδοι μέτρησης, όπως η δυναμομέτρηση χειρολαβής, είναι λιγότερο υποκειμενικές και παρέχουν μια ποσοτικοποιήσιμη μέτρηση που μπορεί να παρακολουθείται με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, μια διατομεακή μελέτη (2020) δείχνει χαμηλότερη συσχέτιση μεταξύ της δύναμης της χειρολαβής και των τυπικών μετρήσεων δύναμης των κάτω άκρων (εκτεινόντων/καμπτήρων μυών του ισχίου, του γόνατος και του αστραγάλου), και της λειτουργικής ικανότητας σε ηλικιωμένες γυναίκες.

Η λειτουργική αξιολόγηση της δύναμης επικεντρώνεται στο πόσο ανεξάρτητα οι ασθενείς είναι σε θέση να εκτελούν τις δραστηριότητες της καθημερινής τους ζωής και κατά πόσο η δύναμη αποτελεί περιοριστικό παράγοντα.

Επίδραση των συμπληρωμάτων πρωτεΐνης στη μυϊκή μάζα (για τα άτομα που δεν έχουν προπονηθεί), η κατανάλωση συμπληρωματικής πρωτεΐνης πιθανότατα δεν έχει καμία επίδραση στην άλιπη μάζα και τη μυϊκή δύναμη κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων της προπόνησης με αντιστάσεις. Το συμπλήρωμα πρωτεΐνης μπορεί να επιταχύνει την αύξηση τόσο της αερόβιας όσο και της αναερόβιας δύναμης καθώς αυξάνεται η συχνότητα, η διάρκεια, ο όγκος της προπόνησης αντίστασης.