Νόσος Alzheimer: Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια κατάσταση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός σας. Στα αρχικά στάδια, τα άτομα με Αλτσχάιμερ συχνά εμφανίζουν απώλεια μνήμης σε πράγματα όπως:

• συνομιλίες που έχουν γίνει και επανάληψη αυτών
• γεγονότα
• ονόματα οικίων ανθρώπων και μερών

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια προοδευτική νόσος, που σημαίνει ότι επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ σε προχωρημένο στάδιο χρειάζονται συχνά βοήθεια στις περισσότερες από τις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως το φαγητό, το ντύσιμο και το μπάνιο. Οι ερευνητές δεν είναι ακόμη σίγουροι για το τι ακριβώς προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ. Όμως ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης αυτής της ανίατης νόσου. Μπορείτε να ελέγξετε ορισμένους παράγοντες κάνοντας διαφορετικές επιλογές στον τρόπο ζωής σας. Θα πρέπει επίσης να μιλήσετε με το γιατρό σας για το τι άλλο μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο.

1. Ηλικία

Η νόσος Αλτσχάιμερ δεν είναι ένα φυσικό μέρος της γήρανσης. Ωστόσο, η ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη αυτής της πάθησης. Σύμφωνα με την Ένωση Alzheimer, περίπου 1 στα 9 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και 1 στα 3 άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών πάσχουν από Αλτσχάιμερ.

       2. Φύλο

Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη επίπτωση από τους άνδρες όσον αφορά τη νόσο Αλτσχάιμερ. Στην πραγματικότητα, σχεδόν το 60% των ατόμων που ζουν με Αλτσχάιμερ είναι γυναίκες. Μέχρι να φτάσουν στην ηλικία των 65 ετών, οι γυναίκες έχουν 20% πιθανότητα να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ. Όταν οι γυναίκες είναι στα 60 τους, έχουν επίσης διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ από ό,τι να νοσήσουν από καρκίνο του μαστού. Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες μπορεί να έχουν υψηλότερα ποσοστά Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με τους άνδρες είναι ότι οι γυναίκες τείνουν να ζουν περισσότερο, κατά μέσο όρο, και η μεγαλύτερη ηλικία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την πάθηση. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν αρχίσει να διερευνούν κατά πόσον οι γυναίκες μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για τη νόσο Αλτσχάιμερ λόγω βιολογικών ή γενετικών διαφορών, ανεξάρτητα από την ηλικία.

      3. Γονίδια

Οι ερευνητές έχουν βρει δύο κατηγορίες γονιδίων που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Τα ντετερμινιστικά γονίδια εγγυώνται ότι οι άνθρωποι θα αναπτύξουν τη νόσο αν ζήσουν αρκετά. Συνήθως, οι άνθρωποι με ντετερμινιστικά γονίδια θα αναπτύξουν Αλτσχάιμερ στις αρχές της δεκαετίας των 40 ή στα μέσα της δεκαετίας των 50. Η Εταιρεία Alzheimer εκτιμά ότι τα ντετερμινιστικά γονίδια προκαλούν περίπου το 1% όλων των περιπτώσεων Αλτσχάιμερ. Τα άτομα με γονίδια κινδύνου μπορεί να αναπτύξουν ή να μην αναπτύξουν τη νόσο. Ωστόσο, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ από ό,τι τα άτομα χωρίς γονίδια κινδύνου. Το γονίδιο που συνδέεται συχνότερα με τη νόσο Αλτσχάιμερ ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη Ε-e4 (APOE-e4).

       4. Οικογενειακό ιστορικό

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι συχνά οικογενειακό νόσημα. Εάν έχετε γονέα, αδελφό ή παιδί με τη νόσο, είναι πιο πιθανό να την αναπτύξετε και εσείς. Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν πολλά μέλη της οικογένειας έχουν Αλτσχάιμερ. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε γονίδια, παράγοντες του τρόπου ζωής ή σε συνδυασμό και των δύο. Το γονίδιο APOE-e4 παίζει και εδώ ρόλο. Το APOE-e4 σε συνδυασμό με ένα οικογενειακό ιστορικό της νόσου αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο.

       5. Τραύμα στο κεφάλι

Τα άτομα που έχουν υποστεί σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν ο τραυματισμός περιλαμβάνει απώλεια των αισθήσεων ή συμβαίνει επανειλημμένα, όπως στα αθλήματα επαφής.

       6. Ανωμαλίες του εγκεφάλου

Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει εγκεφαλικές ανωμαλίες σε άτομα που είναι πιθανό να αναπτύξουν αργότερα νόσο Αλτσχάιμερ. Μία από αυτές είναι η παρουσία μικροσκοπικών συσσωματωμάτων πρωτεΐνης, γνωστών και ως πλάκες. Η άλλη είναι οι συστρεφόμενες πρωτεϊνικές αλυσίδες. Η φλεγμονή, η συρρίκνωση των ιστών και η απώλεια σύνδεσης μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων είναι άλλες ενδείξεις ότι μπορεί να αναπτυχθεί Αλτσχάιμερ.

       7. Κάπνισμα

Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει το κάπνισμα ως παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Σύμφωνα με μια ανάλυση του 2015 που εξέτασε σχεδόν 40 μελέτες, τα άτομα που καπνίζουν σήμερα έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια και 40% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο Αλτσχάιμερ.

       8. Υψηλή αρτηριακή πίεση

Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μια ιδιαίτερα ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της υψηλής αρτηριακής πίεσης στη μέση ηλικία και των πιθανοτήτων εμφάνισης της νόσου αργότερα.

       9. Παχυσαρκία

Το υπερβολικό βάρος μπορεί να διπλασιάσει τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ. Η παχυσαρκία, ή ένας δείκτης μάζας σώματος άνω του 30, τριπλασιάζει τον κίνδυνο.

       10. Περιορισμένη σωματική δραστηριότητα

Ένα χαμηλό επίπεδο σωματικής δραστηριότητας έχει συνδεθεί με την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ενώ δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα άσκησης που μπορεί να αποτρέψει την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ, πολλοί τύποι σωματικής δραστηριότητας και άσκησης μπορεί να ωφελήσουν την υγεία του εγκεφάλου, σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2021. Η ανασκόπηση εξέτασε μια ποικιλία μελετών που χρησιμοποίησαν αερόβιες ασκήσεις και ασκήσεις μυϊκής ανάπτυξης για διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Διαπίστωσε ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα ήταν χρήσιμη. Ακολουθούν παραδείγματα διαφορετικών τύπων ασκήσεων που μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ.

Αερόβιες ασκήσεις:

• περπάτημα
• τρέξιμο
• χορός
• ποδηλασία
• κολύμπι

Ασκήσεις μυϊκής ανάπτυξης:

• άρση βαρών
• χρήση εξοπλισμού γυμναστηρίου
• ασκήσεις με αλτήρες
• ροκανίσματα
• κάμψεις
• προβολές
• καθίσματα

11. Έλλειψη πνευματικής δραστηριότητας

Η πνευματική δραστηριότητα μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική δραστηριότητα για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι πνευματικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν:

• την παρακολούθηση μαθημάτων
• την κοινωνικοποίηση με την οικογένεια και τους φίλους
• τον εθελοντισμός στην κοινότητά σας
• το παιχνίδι επιτραπέζιων παιχνιδιών ή χαρτιών
• την ανάγνωση

Αυτές οι πνευματικές δραστηριότητες μπορεί να βοηθήσουν στη διατήρηση των γνωστικών σας λειτουργιών σε υγιή κατάσταση. Η κοινωνική αλληλεπίδραση βοηθά επίσης. Το κλειδί είναι να επιλέγετε δραστηριότητες που σας προκαλούν. Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι γιατί αυτό λειτουργεί. Μια θεωρία είναι ότι ο εγκέφαλός σας αναπτύσσει περισσότερες εσωτερικές συνδέσεις μέσω αυτών των προκλήσεων, οι οποίες προστατεύουν από την άνοια.

12. Διατροφή

Μια υγιεινή διατροφή για την καρδιά μπορεί να ωφελήσει τη γνωστική λειτουργία, σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ. Η Ένωση επισημαίνει ότι η Διαιτητική Προσέγγιση για τη Διακοπή της Υπέρτασης (DASH) και η μεσογειακή διατροφή μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο τόσο για καρδιακές παθήσεις όσο και για άνοια. Αυτές οι δίαιτες περιλαμβάνουν:

• την κατανάλωση πολλών φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά
• την κατανάλωση πουλερικών, ψαριών και δημητριακών ολικής άλεσης
• την κατανάλωση τροφίμων με χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, ολικά λιπαρά και χοληστερόλη
• τον περιορισμό του κόκκινου κρέατος, των γλυκών, των ζαχαρούχων ποτών και του νατρίου

Συμπερασματικά:

Εάν ανησυχείτε για την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, θα ήταν συνετό να προγραμματίσετε ένα ραντεβού με το γιατρό σας. Για να προετοιμαστείτε για το ραντεβού σας, θα ήταν χρήσιμο να τηρείτε ένα ημερολόγιο με τυχόν προβλήματα που σχετίζονται με τη μνήμη σας και να το επανεξετάζετε κατά τη διάρκεια του ραντεβού. Αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ, μια έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σας βοηθήσει να ξεκινήσετε μια θεραπεία που θα βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων σας. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να λάβετε προληπτικά μέτρα και να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα εάν ανησυχείτε για τη γνωστική σας υγεία.