Οι άνθρωποι γίνονται πιο ανιδιοτελείς καθώς μεγαλώνουν;

Μια πρόσφατη μελέτη, προσπάθησε να παρακολουθήσει τον εγκέφαλο των συμμετεχόντων, για να ελέγξει το πώς θα αντιδρούσαν τα μέρη μιας περιοχής στον εγκέφαλο τους, που ονομάζεται «κέντρο ανταμοιβής», εάν κάποια χρήματα μεταφέρονταν στο λογαριασμό τους ή πήγαιναν για κάποιο φιλανθρωπικό σκοπό. Ανάλογα με το σενάριο, τα μέρη αυτής της περιοχής, αντέδρασαν διαφορετικά, όπως θα δούμε πιο κάτω.

Μπορούν οι άνθρωποι να είναι πραγματικά ανιδιοτελείς;

Ο Ψυχολόγος Δρ. Ulrich Mayr, χρησιμοποιώντας την επιστήμη του εγκεφάλου, μαζί με την ομάδα του, διεξήγαγαν μια σειρά πειραμάτων με την χρήση μαγνητικής τομογραφίας, κατά την οποία έλεγχαν το τι γινόταν στον εγκέφαλο των συμμετεχόντων, όταν τους περιγράφονταν κάποια συγκεκριμένα σενάρια. Τα δύο σενάρια που περιγράφηκαν στους συμμετέχοντες ήταν στην μια περίπτωση ότι μεταφέρθηκαν 20 δολάρια στον λογαριασμό τους και στην δεύτερη περίπτωση ότι τα χρήματα αυτά δόθηκαν σε κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα. Σημειώνεται ότι οι συμμετέχοντες απλώς παρακολουθούσαν αυτές τις μεταφορές των 20 δολαρίων, είτε στον εαυτό τους, είτε στο φιλανθρωπικό ίδρυμα, χωρίς να έχουν λόγο στο θέμα, ενώ στο διάστημα αυτό, τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου τους σαρώνονταν με μαγνητική τομογραφία.

Κάπου εδώ, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι τα κέντρα ανταμοιβής, ο πυρήνας του εγκεφάλου δηλαδή, μια περιοχή που είναι λίγο μεγαλύτερη από ένα φιστίκι, παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές καταστάσεις, από την σεξουαλική ικανοποίηση μέχρι τον εθισμό στα ναρκωτικά. Ο πυρήνας, ουσιαστικά ενεργοποιείται όταν συμβαίνει κάτι που κάνει έναν άνθρωπο ευτυχισμένο, κάτι που θα ήθελε να το επαναλάβει στο μέλλον.

Διαπιστώθηκε λοιπόν, ότι στους περισσότερους συμμετέχοντες, η δραστηριότητα στις περιοχές ανταμοιβής του εγκεφάλου τους, ήταν πιο έντονη όταν τα χρήματα μεταφέρθηκαν σε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα. Στη βάση αυτής της διαπίστωσης, οι επιστήμονες σημείωσαν ότι αυτή η συμπεριφορά στον εγκέφαλο αυτών των συμμετεχόντων καταδεικνύει ότι είναι πραγματικά αλτρουιστές, καθώς αποδεδειγμένα ένιωσαν ανταμοιβή όταν κάποιος που είχε ανάγκη πήρε τα χρήματα, αντί για αυτούς. «Προσδιορίσαμε, λοιπόν, ότι αυτοί οι άνθρωποι, θα μπορούσαν να οριστούν από νευρολογική σκοπιά, ως αλτρουιστές», ανέφεραν χαρακτηριστικά οι ερευνητές.

Αργότερα, σε ένα δεύτερο στάδιο της έρευνας, οι ίδιοι συμμετέχοντες είχαν την επιλογή είτε να δώσουν μερικά από τα χρήματα τους σε κάποιον που τα έχει ανάγκη, είτε να τα κρατήσουν για τον εαυτό τους. Σε αυτό το στάδιο, διαπιστώθηκε ότι αυτοί που από νευρολογική σκοπιά θεωρήθηκαν προηγουμένως αλτρουιστές,  είχαν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να δώσουν τα χρήματα τους, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους.

Στη βάση αυτών των ευρημάτων, οι ερευνητές διατύπωσαν την άποψή ότι μόνο τα καθαρά αλτρουιστικά κίνητρα μπορούν να οδηγήσουν σε μια πραγματικά γενναιόδωρη συμπεριφορά και ότι η απεικόνιση του εγκεφάλου μπορεί να ανιχνεύσει αυτά τα κίνητρα.

Οι άνθρωποι γίνονται πιο αλτρουιστές καθώς μεγαλώνουν;

Σε μια άλλη μελέτη, που διεξήγαγε ο Δρ. Ulrich Mayr μαζί με τους συναδέλφους του, στην οποία συμμετείχαν 80 άτομα 20-64 ετών, διαφορετικού κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου, διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό των νευρολογικά αλτρουιστών ατόμων, όπως περιγράφονται πιο πάνω, αυξήθηκε σταθερά με την ηλικία. Συγκεκριμένα, το μικρότερο ποσοστό των νευρολογικά αλτρουιστών ατόμων που κυμαινόταν κάπου στο 25% παρουσιάστηκε σε άτομα έως 35 ετών, ενώ το ποσοστό εκτοξεύτηκε στα 75% μεταξύ των ατόμων 55 ετών και άνω.

Μάλιστα, μέσα από ένα ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από τους συμμετέχοντες, διαπιστώθηκε ότι οι πιο ηλικιωμένοι είχαν πιο έντονα τα χαρακτηριστικά της συμφωνίας και της ενσυναίσθηση, ενώ ήταν πιο πρόθυμοι να δώσουν μέρος της σύνταξης τους για φιλανθρωπικούς σκοπούς, σε σύγκρισή με τους νεότερους. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, αυτές οι παρατηρήσεις ευθυγραμμίζονται με τις αυξανόμενες ενδείξεις διαφόρων μελετών, ότι οι ηλικιωμένοι κάνουν πιο αλτρουιστικές πράξεις. Για παράδειγμα, το μερίδιο του εισοδήματος που δίνουν οι 60χρονοι σε φιλανθρωπίες είναι τριπλάσιο από εκείνο που δίνουν άτομα 25 ετών, ενώ τα άτομα που είναι 60 ετών και άνω έχουν περίπου 50% πιο πολλές πιθανότητες να γίνουν εθελοντές σε σχέση με άτομα κάτω των 30 ετών.

Όπως υπογράμμισαν οι ερευνητές, τα αποτελέσματα αυτά είναι τα πρώτα που καταδεικνύουν ξεκάθαρα, ότι οι ηλικιωμένοι δεν ενεργούν απλώς «αλτρουιστικά» ωθούμενοι από εγωιστικά κίνητρα, για να τους θυμούνται όλοι με αγάπη όταν φύγουν. Αντίθετα, το γεγονός ότι οι περιοχές ανταμοιβής του εγκεφάλου τους, ανταποκρίνονται πολύ περισσότερο όταν πρόκειται να βοηθήσουν άτομα που έχουν ανάγκη, δείχνουν ότι είναι πραγματικά αλτρουιστές.

Ένα όμως από τα βασικότερα ερωτήματα που εγείρεται από αυτά τα αποτελέσματα είναι το ερώτημα «γιατί οι ηλικιωμένοι φαίνεται να είναι πιο γενναιόδωροι από τους νεότερους». Ο Δρ. Ulrich Mayr και οι συνάδελφοι του, σχεδιάζουν να εξετάσουν την υπόθεση αν οι άνθρωποι συνειδητοποιώντας ότι έχουν λιγότερα χρόνια για να ζήσουν ωθούνται να κάνουν περισσότερα καλά.