Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την “καλή” και την “κακή” χοληστερίνη

Η χοληστερόλη αποτελεί ένα βασικό δομικό συστατικό του οργανισμού που σχετίζεται με την παραγωγή ορισμένων ορμονών, όπως η τεστοστερόνη και είναι σημαντική για την πέψη, βοηθά στην διατήρηση της βιταμίνης D, καθώς και στον σχηματισμό των μεμβρανών των κυττάρων. Το μεγαλύτερο μέρος της χοληστερόλης στον οργανισμό παράγεται από το ήπαρ, ενώ ένα μέρος της προσλαμβάνεται από τις τροφές που καταναλώνονται.

Η υπερβολική συσσώρευση χοληστερόλης στο αίμα προκαλεί εναπόθεση αρτηριακής πλάκας και στένωση των αγγείων με αποτέλεσμα επιπλοκές στην λειτουργία του οργανισμού όπως εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα, δυσλειτουργίες που ευθύνονται συχνά για τον αιφνίδιο θάνατο. Η στένωση των αγγείων δημιουργείται, διότι η μεγάλη ποσότητα χοληστερόλης αποτελούμενη από λιπίδια εναποτίθεται στις αρτηρίες δημιουργώντας επιστρώσεις που σταδιακά φράζουν τις αρτηρίες και δεν επιτρέπουν την κίνηση του αίματος και των συστατικών στον οργανισμό και τα όργανα του σώματος. Συνήθως οι αιματολογικές εξετάσεις αφορούν την λιποπρωτεϊνη υψηλής πυκνότητας (HDL) και την λιποπρωτεϊνη χαμηλής πυκνότητας (LDL).

Τι είναι η HDL και η  LDL ;

Οι δυο βασικοί τύποι χοληστερόλης που δημιουργούν τις συνολικές τιμές της χοληστερόλης στον οργανισμό είναι :

• Η ‘καλή ‘ χοληστερόλη (HDL) η οποία προστατεύει τις αρτηρίες από την στένωση και απομακρύνει την ‘κακή’ χοληστερόλη (LDL) από το κυκλοφορικό σύστημα, μειώνοντας αρκετούς από τους κινδύνους για οργανικές επιπλοκές. Η HDL μεταφέρει την χοληστερόλη από τους ιστούς και τις αρτηρίες στο ήπαρ και έπειτα εκκρίνεται από την χολή ή χρησιμοποιείται για την παραγωγή ορμονών.
• Η ‘κακή ‘ χοληστερόλη (LDL) συμβάλει στην στένωση των αρτηριών και την δημιουργία πλάκας που σταδιακά φράζει την αρτηρία. Επιπλέον δημιουργείται ο κίνδυνος αποκοπής της συγκεκριμένης πλάκας από το τοίχωμα της αρτηρίας με αποτέλεσμα να μεταφερθεί μέσω του αίματος σε άλλες περιοχές όπως στην καρδιά ή τους πνεύμονες και να προκαλέσει θρόμβωση. Η LDL μεταφέρεται από το ήπαρ που παράγεται στους ιστούς και τις αρτηρίες και είναι επιβλαβής για τον οργανισμό σε περίπτωση υπερπαραγωγής.

Επιπρόσθετα υπάρχει και ένας τρίτος σημαντικός τύπος χοληστερόλης, η λιποπρωτεϊνη πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL) η οποία περιλαμβάνει τα λιπαρά από τις  τροφές που καταναλώθηκαν μετατρέποντας τα σε τριγλυκερίδια , επιβαρύνοντας τον οργανισμό και λειτουργώντας αρνητικά όπως η LDL .

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί δείκτες τιμών ;

Γενική χοληστερόλη

• < 200 mg/dl είναι επιθυμητό επίπεδο
• από 200-239 mg/dl οριακές τιμές
• >239 mg/dl Υψηλές τιμές

LDL χοληστερόλη 

• <100 mg/dl επιθυμητό επίπεδο
• από 100-159 mg/dl οριακές τιμές
• από 160-189 mg/dl υψηλές τιμές
• >190 mg/dl πολύ υψηλές τιμές

HDL χοληστερόλη 

• <40 mg/dl υψηλότερα επίπεδα κινδύνου
• από 40-59 mg/dl οριακές τιμές
• >60 mg/dl θετικός προστατευτικός δείκτης

Πώς μεταβάλλονται οι τιμές της LDL χοληστερόλης και της HDL χοληστερόλης

Οι τιμές της LDL χοληστερόλης μπορεί να αυξηθούν από :

• κακή διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά
• γενετικοί παράγοντες
• υπερκατανάλωση αλκοόλ
• ηπατικές νόσοι
• διαβήτης
• υπερβολικό κάπνισμα
• παχυσαρκία

Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και αποφυγή λιπαρών ζωικών τροφών καθώς και τρανς λιπαρών από τις συσκευασμένες τροφές και η αντικατάσταση τους στο καθημερινό διαιτολόγιο με φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, ψάρια πλούσια σε Ω-3 λιπαρά, πράσινο τσάι και σκόρδο αποτελεί μέθοδο ευεργετική για την ρύθμιση της χοληστερόλης στον οργανισμό. Επιπλέον η συχνή άσκηση, η διαχείριση του άγχους και η αποφυγή του καπνίσματος αποτελούν παράγοντες που συμβάλουν στην μείωση των τιμών της LDL χοληστερόλης. Η πτώση των τιμών αρκετές φορές μπορεί να επιτευχθεί και φαρμακευτικά με την λήψη στατινών, αλλά συνήθως συνταγογραφείται όταν οι δείκτες είναι ιδιαίτερα υψηλοί και ενυπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την υγεία.

Οι τιμές της HDL χοληστερόλης που είναι σημαντικές για την σωστή οργανική λειτουργία μπορούν να αυξηθούν με την σωστή διατροφή και κατανάλωση τροφών όπως τα ψάρια και το παρθένο ελαιόλαδο, ενώ η αποφυγή του καπνίσματος,της υπερκατανάλωσης αλκοόλ καθώς και η άσκηση και ο επαρκής ύπνος αποτελούν παράγοντες θετικοί για την αύξηση της HDL χοληστερόλης.