Οξεία ηπατίτιδα σε παιδιά: Τι την προκαλεί τελικά, ξέρουμε;

Αυξάνονται τα περιστατικά παιδιών, κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και σε άλλες χώρες – προσφάτως και στη χώρα μας – που εντοπίζονται με τη νέα οξεία ηπατίτιδα. Η αγωνία εντείνεται καθώς η επιστημονική κοινότητα δεν μπορεί να δώσει ακόμη σαφείς απαντήσεις σχετικά με το τι την προκαλεί και λίγα πράγματα μέχρι στιγμής μας έχουν γνωστοποιηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Μέχρι στιγμής 169 παιδιά ηλικίας 0-16 ετών έχουν διαγνωστεί με οξεία ηπατίτιδα, που δεν σχετίζεται με τις μέχρι τώρα γνωστές ηπατίτιδες Α-Ε. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα περισσότερα παιδιά είναι ηλικίας ίσης ή μικρότερης των 5 ετών.

Σύντομο ιστορικό των πρώτων κρουσμάτων που βρέθηκαν

Στις 5 Απριλίου 2022, ο ΠΟΥ ενημερώθηκε για 10 περιπτώσεις σοβαρής οξείας ηπατίτιδας άγνωστης αιτιολογίας σε παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών, σε όλη την κεντρική Σκωτία. Μέχρι τις 8 Απριλίου, είχαν εντοπιστεί 74 κρούσματα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ιοί της ηπατίτιδας (A, B, C, E και D κατά περίπτωση) έχουν αποκλειστεί μετά από εργαστηριακό έλεγχο, ενώ συνεχίζονται περαιτέρω έρευνες για την κατανόηση της αιτιολογίας αυτών των περιπτώσεων. Δεδομένης της αύξησης των περιπτώσεων που αναφέρθηκαν τον τελευταίο ένα μήνα και των ενισχυμένων δραστηριοτήτων αναζήτησης περιστατικών, είναι πιθανό να αυξηθούν οι περιπτώσεις τις επόμενες ημέρες.

Περιγραφή των περιστατικών

Το κλινικό σύνδρομο σε αναγνωρισμένες περιπτώσεις είναι της οξείας ηπατίτιδας με σημαντικά αυξημένα ηπατικά ένζυμα, συχνά με ίκτερο, μερικές φορές πριν από γαστρεντερικά συμπτώματα (εμέτους και διάρροιες), σε παιδιά κυρίως έως 10 ετών. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκε μεταφορά σε εξειδικευμένες παιδικές μονάδες ήπατος και έξι παιδιά υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση ήπατος.

Ο εργαστηριακός έλεγχος έχει αποκλείσει τους ιούς της ηπατίτιδας τύπου A, B, C και E (και D όπου ισχύει) σε αυτές τις περιπτώσεις, ενώ σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο κορωνοϊού τύπου 2 (SARS-CoV-2) ή/και αδενοϊός έχουν ανιχνευθεί σε αρκετές περιπτώσεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο παρατήρησε πρόσφατα μια αύξηση στη δραστηριότητα των αδενοϊών, η οποία κυκλοφορεί παράλληλα με τον SARS-CoV-2, αν και ο ρόλος αυτών των ιών στην παθογένεση (μηχανισμός με τον οποίο αναπτύσσεται η ασθένεια) δεν είναι ακόμη σαφής. Δεν έχουν εντοπιστεί άλλοι επιδημιολογικοί παράγοντες κινδύνου μέχρι σήμερα, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων διεθνών ταξιδιών. Συνολικά, η αιτιολογία των σημερινών περιπτώσεων ηπατίτιδας εξακολουθεί να θεωρείται άγνωστη και παραμένει υπό ενεργή διερεύνηση. Σε εξέλιξη βρίσκεται εργαστηριακός έλεγχος για επιπλέον λοιμώξεις, χημικά και τοξίνες για τα κρούσματα που εντοπίστηκαν.

Τι είναι η οξεία ηπατίτιδα;

Ως οξεία ηπατίτιδα ορίζεται μια απότομη, ξαφνική και σοβαρή φλεγμονή του ήπατος (συκώτι), που στην προκειμένη περίπτωση δεν ταξινομείται στους μέχρι τώρα γνωστούς τύπους ηπατίτιδας Α-Ε.

Τα παιδιά που έχουν εμβολιαστεί για τις ηπατίτιδες Α και Β είναι προστατευμένα για τη νέα ηπατίτιδα;

Δυστυχώς, τα παιδιά που έχουν εμβολιαστεί για τις ηπατίτιδες Α και Β δεν είναι προστατευμένα για την οξεία ηπατίτιδα, καθώς δεν φαίνεται από τις εξετάσεις να προκαλείται από τους συγκεκριμένους τύπους ιών. Έτσι, είτε τα παιδιά έχουν κάνει τα εμβόλια της ηπατίτιδας, είτε δεν τα έχουν κάνει δεν θα είναι προστατευμένα.

Τι προκαλεί τη νέα οξεία ηπατίτιδα;

• Τα περισσότερα παιδιά που έχουν παρουσιάσει τη νέα οξεία ηπατίτιδα είναι υγιή, δεν εμφάνισαν πυρετό και τα αίτια της φλεγμονής του ήπατος είναι ασαφή. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι δεν έχει βρεθεί καποιο μολυσματικό αίτιο (ιός ή βακτήριο, καθώς δεν ανιχνεύθηκαν σωματίδια μικροβίων στις βιοψίες που έγιναν). Επίσης, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο περιβαλλοντικό αίτιο, όπως δηλητηρίαση ή κάτι άλλο τοξικό για τον οργανισμό. Τέλος, δεν έχει συνδεθεί με άλλα, γνωστά στην επιστημονική κοινότητα, αίτια που προκαλούν ηπατίτιδες.
• Η οξεία ηπατίτιδα, που προσβάλει παιδιά και εφήβους δεν φαίνεται να σχετίζεται με την Covid-19, καθώς πολλά από τα παιδιά που εμφάνισαν τη φλεγμονή στο ήπαρ δεν είχαν ιστορικό νόσησης από τον SARS-CoV-2.
• Επίσης, δεν σχετίζεται με τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού, γιατί ειδικά τα μικρά παιδάκια δεν το έχουν λάβει.
• Θα μπορούσε το παρατεταμένο χρονικά lockdown να οδηγήσει σε μια νέα ασθένεια, όπως η οξεία ηπατίτιδα; Αυτό μέχρι στιγμής είναι μια εικασία, μια θεωρία. Είναι γεγονός ότι ο ανθρώπινος οργανισμός είναι φτιαγμένος έτσι, ώστε από πολύ μικρή ηλικία να έρχεται σε επαφή με πάρα πολλά μικρόβια και ιούς, παθογόνα και μη και να ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό του σύστημα και να βρίσκεται σε εγρήγορση. Με τα μέτρα, τις μάσκες και τις αποστάσεις και ιδιαίτερα με τον εγκλεισμό στο σπίτι, τα παιδιά δεν ήρθαν σε επαφή με τα μικρόβια και τους ιούς που θα έρχονταν υπό φυσιολογικές συνθήκες και αυτό μπορεί να οδηγεί σε φαινόμενα επιδημιών ακόμα και το καλοκαίρι (πχ ιός RSV, 2021)
• Το ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσο θα μπορούσε ένας άλλος ιός, πχ ο αδενοϊός που ανιχνεύθηκε περίπου στα μισά παιδιά με οξεία ηπατίτιδα, να τους την προκαλέσει; Τα δεδομένα μέχρι ώρας δείχνουν ότι σε κάποια παιδιά βρέθηκε κάποιος από τους τύπους αδενοϊού, σε λιγότερα βρέθηκε συνύπαρξη κορωνοϊού και αδενοϊού, αλλά στα μισά περιστατικά δεν ανιχνεύθηκε κάποιος από τους ιούς αυτούς, οπότε οι λοιμωξιολόγοι δεν μπορούν με σιγουριά να ισχυριστούν ότι ο αδενοϊός προκαλεί την οξεία ηπατίτιδα. Είναι γνωστό στους παιδιάτρους και λοιμωξιολόγους ότι οι αδενοϊοί μπορεί να προκαλέσουν επιπεφυκίτιδες, ουρολοιμώξεις και γαστρεντερίτιδες, αλλά δεν προκαλούν τόσο σοβαρή φλεγμονή στο ήπαρ.

Τι συμπτώματα προκαλεί η οξεία ηπατίτιδα;

Τα συμπτώματα που θα πρέπει οι γονείς να λάβουν σοβαρά υπόψη τους είναι:

1. κακή διάθεση του παιδιού
2. πόνοι στην κοιλιακή χώρα
3. εμετοί ή / και διάρροιες
4. ανοιχτόχρωμα κόπρανα
5. σκουρόχρωμα ούρα
6. ίκτερος (κίτρινο δέρμα και λευκό μέρος του ματιού να κιτρινίζει)
7. εργαστηριακά ευρήματα αίματος: υψηλές τιμές ηπατικών ενζύμων (πάνω από 500IU/L)

Απαιτείται περαιτέρω προσπάθεια για τον εντοπισμό περιπτώσεων τόσο εντός του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και διεθνώς. Προτεραιότητα είναι να προσδιοριστεί η αιτιολογία αυτών των περιπτώσεων για την καθοδήγηση περαιτέρω κλινικών δράσεων και δράσεων δημόσιας υγείας. Οποιεσδήποτε επιδημιολογικές σχέσεις μεταξύ των περιστατικών ενδέχεται να παρέχουν ενδείξεις για την παρακολούθηση της πηγής της ασθένειας. Οι χρονικές και γεωγραφικές πληροφορίες των περιστατικών, καθώς και οι επαφές τους θα πρέπει να εξετάζονται για πιθανούς παράγοντες κινδύνου.

Ενώ ορισμένες περιπτώσεις βρέθηκαν θετικές για SARS-CoV-2 ή/και αδενοϊό, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί γενετικός χαρακτηρισμός των ιών για τον προσδιορισμό τυχόν πιθανών συσχετίσεων μεταξύ των περιστατικών.

Σε όλες τις χώρες πρέπει να εντοπίζουν, να ερευνούν και να αναφέρουν πιθανές περιπτώσεις που ταιριάζουν στα χαρακτηριστικά του κλινικού αυτού συνδρόμου.

Επηρεάζονται τα διεθνή ταξίδια και το εμπόριο με τη νέα οξεία ηπατίτιδα;

Μέχρι ώρας ο ΠΟΥ δεν συνιστά κανέναν περιορισμό στα ταξίδια και/ή στο εμπόριο με το Ηνωμένο Βασίλειο, ή οποιαδήποτε άλλη χώρα όπου εντοπίζονται κρούσματα οξείας ηπατίτιδας. Καλό είναι όμως να ενημερώνεστε για τις όποιες εξελίξεις στο θέμα αυτό.

Υπάρχουν μέτρα πρόληψης της οξείας ηπατίτιδας;

Δυστυχώς δεν έχουν δοθεί μέχρι τώρα συγκεκριμένες οδηγίες για την πρόληψη της οξείας ηπατίτιδας, καθώς δεν έχουν καθοριστεί επακριβώς τα αίτιά της. Καλό είναι οι γονείς να θυμούνται και να τηρούν στα παιδιά τους τις γενικές οδηγίες υγείας, όπως σωστή διατροφή (λαχανικά, φρούτα, σωστές αναλογίες υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών), επαρκή ποσότητα πρόσληψης νερού στη διάρκεια της ημέρας, καθαρό αέρα, άσκηση και παιχνίδι στην ύπαιθρο, έκθεση στον ήλιο με αντηλιακό, τακτικό πλύσιμο των χεριών και φυσικά σωστή παρακολούθηση της υγείας του παιδιού από τους γονείς – χωρίς άγχος – για τυχόν ύποπτα συμπτώματα. Η σωστή και έγκαιρη ενημέρωση είναι σημαντική, καθώς αναμένονται νέα ευρήματα και οδηγίες για την οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά.