Πίεση και επιρροή των συνομηλίκων στην προεφηβεία και την εφηβεία

Tι είναι η επιρροή και η πίεση των συνομηλίκων;

Η επιρροή των συνομηλίκων είναι όταν επιλέγεις να κάνεις κάτι που δεν θα έκανες διαφορετικά, επειδή θέλεις να νιώθεις αποδεκτός και εκτιμημένος από τους φίλους σου. Δεν πρόκειται μόνο ή πάντα για το να κάνεις κάτι παρά τη θέλησή σου. Μπορεί να ακούτε συχνά τον όρο “πίεση από συνομηλίκους”. Αλλά η επιρροή των συνομηλίκων είναι ένας καλύτερος τρόπος για να περιγράψουμε πώς η συμπεριφορά των εφήβων διαμορφώνεται από την επιθυμία τους να αισθάνονται ότι ανήκουν σε μια ομάδα. Η πίεση και η επιρροή των συνομηλίκων μπορεί να είναι θετική. Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να επηρεαστεί ώστε να γίνει πιο διεκδικητικό, να δοκιμάσει νέες δραστηριότητες ή να ασχοληθεί περισσότερο με το σχολείο. Μπορεί όμως να είναι και αρνητική. Ορισμένοι έφηβοι μπορεί να επιλέξουν να δοκιμάσουν πράγματα που κανονικά δεν θα τους ενδιέφεραν, όπως το κάπνισμα ή η αντικοινωνική συμπεριφορά. Η πίεση και η επιρροή των συνομηλίκων μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα οι έφηβοι:

1. να επιλέγουν τα ίδια ρούχα, χτενίσματα ή κοσμήματα με τους φίλους τους
2. να ακούν την ίδια μουσική ή να παρακολουθούν τις ίδιες τηλεοπτικές εκπομπές με τους φίλους τους
3. να αλλάζουν τον τρόπο που μιλούν ή τις λέξεις που χρησιμοποιούν
4. να κάνουν ριψοκίνδυνα πράγματα ή να παραβιάζουν κανόνες
5. να προσπαθούν περισσότερο στο σχολείο ή να μην προσπαθούν τόσο σκληρά
6. να καπνίζουν ή κάνουν χρήση αλκοόλ ή άλλων ναρκωτικών.

Πώς εξισορροπούνται η πίεση και η επιρροή των συνομηλίκων;

Είναι φυσιολογικό να ανησυχείτε ότι το παιδί σας επηρεάζεται υπερβολικά από τους συνομηλίκους του ή ότι συμβιβάζει τις αξίες του (ή τις δικές σας) για να ταιριάξει με τους φίλους του. Είναι επίσης φυσιολογικό να ανησυχείτε ότι το παιδί σας δεν θα είναι σε θέση να πει όχι, αν δεχτεί πίεση να δοκιμάσει ριψοκίνδυνα πράγματα, όπως κοπάνες από το σχολείο ή το κάπνισμα.

Αλλά το να ακούει την ίδια μουσική και να ντύνεται με τον ίδιο τρόπο με τους φίλους σας δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το παιδί σας θα κάνει και αντικοινωνικά ή επικίνδυνα πράγματα.

Αν το παιδί σας είναι ευχαριστημένο με αυτό που είναι και με τις επιλογές και τις αξίες του, είναι λιγότερο πιθανό να επηρεαστεί από άλλους ανθρώπους. Το παιδί σας μπορεί να επιλέξει να κάνει κάποια πράγματα που κάνουν οι φίλοι του, αλλά όχι άλλα. Και η επιρροή σας είναι σημαντική εδώ – είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που διαμορφώνει τις αξίες και τις μακροπρόθεσμες επιλογές του παιδιού σας.

Πώς να βοηθήσετε τους προεφήβους και τους εφήβους να διαχειριστούν την πίεση και την επιρροή των συνομηλίκων;

Η καλή αντιμετώπιση της επιρροής από τους συνομηλίκους έχει να κάνει με τη σωστή ισορροπία μεταξύ του να είσαι ο εαυτός σου και να ταιριάζεις με την ομάδα σου. Ακολουθούν ορισμένες ιδέες για να βοηθήσετε το παιδί σας σε αυτό.

• Ανάπτυξη της εφηβικής αυτοπεποίθησης

Η αυτοπεποίθηση μπορεί να βοηθήσει τους εφήβους να αντισταθούν στην αρνητική επιρροή των συνομηλίκων. Αυτό συμβαίνει επειδή οι έφηβοι με αυτοπεποίθηση μπορούν να λαμβάνουν ασφαλείς, ενημερωμένες αποφάσεις και να αποφεύγουν ανθρώπους και καταστάσεις που δεν είναι κατάλληλες γι’ αυτούς.

Μπορείτε να οικοδομήσετε την αυτοπεποίθηση του παιδιού σας ενθαρρύνοντάς το να δοκιμάζει νέα πράγματα που του δίνουν πιθανότητες επιτυχίας και να συνεχίζει να προσπαθεί ακόμα και όταν τα πράγματα είναι δύσκολα. Το να επαινείτε το παιδί σας επειδή προσπαθεί σκληρά είναι επίσης σημαντικό για την οικοδόμηση αυτοπεποίθησης.

Μπορείτε επίσης να γίνετε πρότυπο αυτοπεποίθησης και να δείξετε στο παιδί σας πώς να συμπεριφέρεται.

• Χτίστε την εφηβική αυτοσυμπόνια

Αυτοσυμπόνια είναι να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας και να τον αντιμετωπίζετε με την ίδια ζεστασιά, φροντίδα και κατανόηση που θα δίνατε σε κάποιον που σας ενδιαφέρει. Όταν οι έφηβοι έχουν αυτοσυμπόνια, αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να διαχειριστούν τυχόν άγχος και στρες που σχετίζονται με την επιρροή των συνομηλίκων.

Μια ισχυρή σχέση μαζί σας βοηθά το παιδί σας να νιώθει ότι αγαπιέται, ότι είναι αποδεκτό και ασφαλές. Είναι σημαντικό για την αυτοσυμπόνια των εφήβων.

• Κρατήστε τις γραμμές επικοινωνίας ανοιχτές

Μπορείτε να το κάνετε αυτό παραμένοντας συνδεδεμένοι με το παιδί σας. Αυτό βοηθά το παιδί σας να νιώσει ότι μπορεί να έρθει σε εσάς να μιλήσει αν νιώθει ότι πιέζεται να κάνει κάτι για το οποίο δεν νιώθει άνετα.

• Προτείνετε τρόπους για να λέει όχι

Το παιδί σας μπορεί να χρειαστεί να έχει κάποιους τρόπους να λέει όχι, αν νιώθει επηρεασμένο να κάνει κάτι που δεν θέλει να κάνει. Για παράδειγμα, οι φίλοι μπορεί να ενθαρρύνουν το παιδί σας να δοκιμάσει το κάπνισμα. Αντί να πει απλώς “Όχι, ευχαριστώ”, το παιδί σας θα μπορούσε να πει κάτι όπως: “Όχι, χειροτερεύει το άσθμα μου” ή “Όχι, δεν μου αρέσει ο τρόπος που με κάνει να μυρίζω”.

• Δώστε στους εφήβους μια διέξοδο

Αν το παιδί σας αισθάνεται ότι βρίσκεται σε μια επικίνδυνη κατάσταση, μπορεί να βοηθήσει αν μπορεί να σας στείλει μήνυμα ή να σας τηλεφωνήσει για βοήθεια. Εσείς και το παιδί σας θα μπορούσατε να συμφωνήσετε σε ένα κωδικοποιημένο μήνυμα για εκείνες τις φορές που το παιδί σας ντρέπεται μπροστά σε φίλους. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να πει ότι ελέγχει έναν άρρωστο παππού ή γιαγιά, αλλά εσείς θα ξέρετε ότι στην πραγματικότητα σημαίνει ότι χρειάζεται τη βοήθειά σας.

Εάν το παιδί σας σας καλέσει, είναι σημαντικό να εστιάσετε στη θετική επιλογή του παιδιού σας να σας ζητήσει βοήθεια και όχι στην επικίνδυνη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το παιδί σας. Το παιδί σας είναι πιο πιθανό να ζητήσει βοήθεια αν ξέρει ότι δεν θα μπλέξει σε μπελάδες.

• Ενθαρρύνετε ένα ευρύ κοινωνικό δίκτυο

Αν το παιδί σας έχει την ευκαιρία να αναπτύξει φιλίες από πολλές πηγές, όπως ο αθλητισμός, οι οικογενειακές δραστηριότητες ή οι σύλλογοι, αυτό σημαίνει ότι έχει πολλές επιλογές και πηγές υποστήριξης αν μια φιλία πάει στραβά.

Πώς να μην ανησυχείτε για την πίεση και την επιρροή των συνομηλίκων;

Το να ενθαρρύνετε το παιδί σας να φιλοξενεί φίλους και να τους δίνετε χώρο στο σπίτι σας μπορεί να σας βοηθήσει να γνωρίσετε τους φίλους του παιδιού σας. Αυτό σας δίνει επίσης την ευκαιρία να ελέγξετε αν η αρνητική πίεση και επιρροή των συνομηλίκων αποτελεί πρόβλημα για το παιδί σας.

Η καλή επικοινωνία και η θετική σχέση με το παιδί σας μπορεί επίσης να ενθαρρύνει το παιδί σας να σας μιλήσει αν νιώθει αρνητική επιρροή από τους συνομηλίκους του.

Αν ανησυχείτε ότι οι φίλοι του παιδιού σας ασκούν αρνητική επιρροή, το να είστε επικριτικοί απέναντί τους μπορεί να ωθήσει το παιδί σας να τους βλέπει πίσω από την πλάτη σας. Αν το παιδί σας νομίζει ότι δεν εγκρίνετε τους φίλους του, μπορεί να θέλει ακόμη και να τους βλέπει περισσότερο. Επομένως, είναι σημαντικό να μιλάτε και να ακούτε χωρίς να κρίνετε και να βοηθάτε απαλά το παιδί σας να δει την επιρροή που ασκούν οι συνομήλικοί του.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να μιλήσετε με το παιδί σας για τη συμπεριφορά που δεν σας αρέσει και όχι για τους ανθρώπους που δεν σας αρέσουν. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να πείτε: “Όταν είσαι με τους φίλους σου, συχνά μπλέκεις σε καβγάδες”. Αυτό μπορεί να είναι καλύτερο από το να πείτε: “Πρέπει να βρεις νέους φίλους”.

Μπορεί να σας βοηθήσει να συμβιβαστείτε με το παιδί σας. Για παράδειγμα, το να αφήσετε το παιδί σας να φοράει συγκεκριμένα ρούχα ή να έχει τα μαλλιά του κομμένα με έναν συγκεκριμένο τρόπο μπορεί να το βοηθήσει να νιώσει ότι συνδέεται με τους συνομηλίκους του, ακόμη και αν δεν σας αρέσουν τα μπλε μαλλιά ή τα σκισμένα τζιν. Αφήνοντας το παιδί σας να έχει κάποια ανεξαρτησία μπορεί να μειώσει την πιθανότητα πιο επικίνδυνων επιλογών.

Πότε πρέπει να ανησυχείτε για την επιρροή και την πίεση των συνομηλίκων;

Αν παρατηρήσετε αλλαγές στη διάθεση, τη συμπεριφορά, το φαγητό ή τον ύπνο του παιδιού σας, οι οποίες πιστεύετε ότι οφείλονται στους φίλους του, ίσως είναι καιρός να μιλήσετε με το παιδί σας.

Ορισμένες αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά είναι φυσιολογικές στους προεφήβους και τους εφήβους. Αλλά αν το παιδί σας φαίνεται να έχει κακή διάθεση για περισσότερο από 2 εβδομάδες ή αν η κακή του διάθεση εμποδίζει πράγματα που συνήθως απολαμβάνει, ίσως χρειάζεται υποστήριξη για την ψυχική του υγεία.

Τα προειδοποιητικά σημάδια περιλαμβάνουν:

1. χαμηλή διάθεση, δακρύρροια ή αισθήματα απελπισίας
2. επιθετικότητα ή αντικοινωνική συμπεριφορά που δεν είναι συνηθισμένη για το παιδί σας
3. ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά, συχνά χωρίς προφανή λόγο
4. δυσκολία να αποκοιμηθεί ή να ξυπνήσει νωρίς
5. απώλεια όρεξης ή υπερφαγία
6. απροθυμία να πάει στο σχολείο
7. απόσυρση από δραστηριότητες που άρεσαν στο παιδί σας
8. δηλώσεις ότι θέλει να τα παρατήσει ή ότι η ζωή δεν αξίζει να ζει.

Αν ανησυχείτε, ξεκινήστε μιλώντας με το παιδί σας. Το επόμενο βήμα είναι να μιλήσετε με έναν ψυχολόγο.