Ποιες σοβαρές ασθένειες μπορεί να προκαλέσει η υψηλή αρτηριακή πίεση;

Παρόλο που η υψηλή αρτηριακή πίεση σπάνια προκαλεί συμπτώματα, η έντονη πίεση που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες συνδέεται με διάφορες καταστάσεις που βαθμιαία βλάπτουν τα τοιχώματα των αρτηριών. Τα τοιχώματα των αρτηριών αντιδρούν σε αυτή την πίεση δημιουργώντας πλάκα, η οποία μειώνει την ελαστικότητα και την δύναμη τους. Ως αποτέλεσμα, το αίμα που δύναται να περάσει από μέσα τους είναι λιγότερο, πράγμα που στερεί από τους περιβάλλοντες ιστούς οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες. Τελικά, η υψηλή αρτηριακή πίεση δεν καταστρέφει μόνο τα αιμοφόρα αγγεία, αλλά επηρεάζει και την καρδιά, τον εγκέφαλο, τους νεφρούς και τα μάτια. Πιο κάτω θα δούμε αναλυτικά, σε ποιες σοβαρές ασθένειες μπορεί να οδηγήσει η υψηλή αρτηριακή πίεση.

Ποιες σοβαρές ασθένειες μπορεί να προκαλέσει η υψηλή αρτηριακή πίεση;

1. Εγκεφαλικό επεισόδιο

Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι η κύρια αιτία εγκεφαλικού επεισοδίου. Μάλιστα, τα 2/3 των ατόμων που παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν αρτηριακή πίεση υψηλότερη από 160/95 mm Hg. Στην περίπτωση, λοιπόν, που η πίεση σας είναι 160/95 mm Hg, πρέπει να γνωρίζετε ότι διατρέχετε τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστείτε εγκεφαλικό επεισόδιο, συγκριτικά με τα άτομα που έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεση.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε δύο τύπους εγκεφαλικού επεισοδίου: σε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο προκαλείται από την απόφραξη μιας αρτηρίας που τρέφει τον εγκέφαλο και σε αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο προκαλείται από αιμορραγία κοντά στον εγκέφαλο. Ειδικότερα:

• Περισσότερο από το 80% των εγκεφαλικών επεισοδίων είναι ισχαιμικά και η αθηροσκλήρωση παίζει σημαντικό ρόλο στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις. Αθηροσκλήρωση ονομάζεται η πάχυνση του εσωτερικού στρώματος των αρτηριακών τοιχωμάτων, λόγω της συσσώρευσης πλάκας (λίπος), χοληστερίνης και νεκρών κυττάρων. Η εν λόγω συσσώρευση περιορίζει την δίοδο, μειώνοντας ή παρεμποδίζοντας τη ροή του αίματος. Το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται όταν αποκοπεί η παροχή αίματος σε ένα μέρος του εγκεφάλου, είτε από ένα θρόμβο που έχει αναπτυχθεί μέσα σε μια εγκεφαλική αρτηρία (θρόμβωση), είτε από ένα θρόμβο που έχει φτάσει στην εγκεφαλική αρτηρία από άλλο σημείο του σώματος (εμβολή). Μάλιστα, η αυξημένη αρτηριακή πίεση καταστρέφει τα τοιχώματα των αγγείων, προκαλώντας φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της ενθαρρύνει τη συσσώρευση πλάκας στενεύοντας τις αρτηρίες, την ίδια στιγμή που μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα των ουσιών που δίνουν μια κολλώδες υφή στο αίμα, προκαλώντας θρόμβους. Και οι δυο αυτές περιπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Στο αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, τα τοιχώματα των μικρών αρτηριών εξασθενούν και τελικά εκρήγνυνται, προκαλώντας διαρροή αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου. Η υψηλή αρτηριακή πίεση αποδυναμώνει τα τοιχώματα των αγγείων, οπότε το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι πιο συχνό σε άτομα με υπέρταση. Η σοβαρότητα του εγκεφαλικού εξαρτάται από το ποιο τμήμα του εγκεφάλου επηρεάζεται και από το πόσο μεγάλη είναι η περιοχή που έχει υποστεί βλάβη. Ειδικότερα, ένα ήπιο εγκεφαλικό επεισόδιο (το 1/3 των περιπτώσεων) μπορεί να προκαλέσει λίγα ή καθόλου προβλήματα. Τα 2/3 των εγκεφαλικών επεισοδίων ωστόσο, είναι σοβαρά, από τα οποία το 1/3 είναι θανατηφόρα, ενώ το άλλο 1/3 προκαλούν μόνιμη βλάβη, όπως παράλυση στην μία πλευρά του σώματος, διαταραχές στην όραση, μειωμένη ικανότητα ομιλίας και μειωμένη διανοητική ικανότητα.

2. Καρδιαγγειακή νόσος

Όπως είπαμε πιο πάνω, η αυξημένη αρτηριακή πίεση προκαλεί σκλήρυνση στα τοιχώματα των αρτηριών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο. Την ίδια στιγμή όμως, αυτή η σκλήρυνση μπορεί να προκαλέσει και καρδιακή προσβολή. Η καρδιακή προσβολή προκαλείται όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες αποκλειστούν εντελώς, είτε από έναν θρόμβο που προκύπτει από μια ραγισμένη πλάκα, είτε από κατάλοιπα λιπιδίων, χοληστερίνης και νεκρών κυττάρων.

Επιπρόσθετα, η υψηλή αρτηριακή πίεση αναγκάζει την καρδιά να δουλεύει πιο εντατικά για να μπορέσει να στείλει αίμα σε όλα τα ζωτικά όργανα του σώματος. Ως αποτέλεσμα, η αριστερή κοιλία, ο κύριος θάλαμος άντλησης της καρδιάς, διογκώνεται και γίνεται πιο μυώδης για να μπορεί να στέλνει με περισσότερη δύναμη αίμα στο σώμα. Αυτή η κατάσταση – γνωστή ως υπερτροφία της αριστερής κοιλίας – τελικά γίνεται αντιπαραγωγική, καθώς ο διευρυμένος καρδιακός μυς χρειάζεται προοδευτικά περισσότερο οξυγόνο, αλλά οι στεφανιαίες αρτηρίες, οι οποίες επίσης διογκώνονται και στενεύουν, γίνονται λιγότερο ικανές στο να παραδίδουν αίμα. Η έλλειψη οξυγόνου που παρατηρείται, προκαλεί στηθάγχη (πόνος στο στήθος) και αν είναι αρκετά σοβαρή, οδηγεί σε καρδιακή προσβολή.

Ο συνδυασμός της υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας και των ασθενέστερων στεφανιαίων αρτηριών οδηγεί συνήθως σε καρδιακή ανεπάρκεια (αδυναμία της καρδιάς να αντλεί αποτελεσματικά αίμα σε όλο το σώμα). Μάλιστα, η ανεξέλεγκτα υψηλή αρτηριακή πίεση, διπλασιάζει τις πιθανότητες καρδιακής ανεπάρκειας.

Γενικότερα και σε αντίθεση με τους υπολοίπους μυς του σώματος, που όσο πιο διογκωμένοι είναι τόσο περισσότερη δύναμη έχουν, η καρδιά όσο διογκώνεται αποδυναμώνεται. Αυτό οδηγεί σε δυο κύρια είδη καρδιακής ανεπάρκειας:

• Καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, κατά την οποία η καρδιά δεν έχει αρκετή δύναμη για να ωθήσει επαρκή ποσότητα αίματος στην κυκλοφορία.
• Καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης, κατά την οποία η καρδιά δεν μπορεί να γεμίσει σωστά με αίμα, επειδή είναι άκαμπτη και αντιμετωπίζει προβλήματα χαλάρωσης.

Τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας περιλαμβάνουν:

• Αδυναμία και κόπωση
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Συσσώρευση υγρών (γνωστό ως οίδημα) στους πνεύμονες, τα πόδια και τους αστραγάλους

3. Κολπική μαρμαρυγή

Η μακροχρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση είναι η πιο συνηθισμένη αιτία της κολπικής μαρμαρυγής (διαταραχή καρδιακού ρυθμού). Τα άτομα με κολπική μαρμαρυγή βιώνουν περιοδικά ταχυκαρδίες, κατά τη διάρκεια των οποίων οι ανώτεροι θάλαμοι της καρδιάς τους παραμένουν αδρανείς, με αποτέλεσμα το αίμα να στροβιλίζεται γύρω από τις δεξαμενές εντός των εν λόγω θαλάμων και να δημιουργούνται θρόμβοι αίματος. Οι θρόμβοι μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλικά επεισόδια στην περίπτωση που χαλαρώσουν και φτάσουν στον εγκέφαλο. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η κολπική μαρμαρυγή, η οποία είναι πιο συχνή στους ανθρώπους άνω των 65 ετών, αυξάνει στο πενταπλάσιο τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Ωστόσο, ο κίνδυνος μειώνεται με τη λήψη φαρμάκων που εμποδίζουν την πήξη του αίματος (αντιπηκτικά), όπως η βαρφαρίνη, τα οποία ωστόσο εγκυμονούν τους δικούς τους κίνδυνους, όπως είναι ο κίνδυνος σοβαρής αιμορραγίας.

4, Άνοια

Η υψηλή αρτηριακή πίεση επιταχύνει την αρτηριοσκλήρυνσης, η οποία, ως επι το πλείστον, οδηγεί σε άνοια (απώλεια μνήμης και δεξιοτήτων που σχετίζονται με την σκέψη). Ειδικότερα, η αρτηριοσκλήρυνση εμποδίζει την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα οι ιστοί του εγκεφάλου να μην εφοδιάζονται επαρκώς με οξυγόνο και να καταστρέφονται. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αγγειακή άνοια και δεν προκαλεί εξ΄ αρχής συμπτώματα μέχρι να επηρεαστεί ένα μεγάλο μέρος του εγκεφαλικού ιστού. Τις πλείστες φορές, δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην σχέση της υψηλής αρτηριακής πίεσης με την αγγειακή άνοια, ωστόσο, μακροχρόνιες μελέτες αποκαλύπτουν ότι τα άτομα που πάσχουν από υπέρταση κατά την μέση ηλικία τους, είναι πιο πιθανόν να εμφανίσουν άνοια δύο δεκαετίες αργότερα.

Τέλος, πέραν από την αγγειακή άνοια, η υψηλή αρτηριακή πίεση καταστρέφει και την λευκή ύλη του εγκεφάλου, τις δέσμες δηλαδή των νευρικών ινών που συνδέουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, επηρεάζοντας την μνήμη.

5. Νεφρική νόσος

Τα νεφρά, δύο όργανα σε σχήμα φασολιών, φιλτράρουν τα απορρίμματα της κυκλοφορίας του αίματος και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, ρυθμίζοντας την ποσότητα του νερού και του νατρίου που κυκλοφορεί στο αίμα. Ειδικότερα, όταν η αρτηριακή πίεση ανεβαίνει, τα νεφρά εκκρίνουν νερό και νάτριο μειώνοντας την απώλεια των σωματικών υγρών (πχ μέσω της ούρησης) με σκοπό να μειώσουν τον όγκο του κυκλοφορούντος αίματος. Αντίθετα, όταν η αρτηριακή πίεση πέφτει, τα νεφρά διατηρούν το νερό και το νάτριο, με σκοπό να διατηρηθεί ο όγκος του αίματος και να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση.

Άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση τείνουν να διατηρούν πάρα πολύ νερό και νάτριο στο σώμα τους. Η παρατεταμένα υψηλή αρτηριακή πίεση καταστρέφει τις δομές των νεφρών που φιλτράρουν τα απόβλητα, το νερό και το νάτριο από την κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε νεφρικής ανεπάρκειας. Τα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια συσσωρεύουν υπερβολικά υγρά στο σώμα τους, αδυνατώντας να απομακρύνουν τις τοξικές χημικές ουσίες, οι οποίες υπό κανονικές συνθήκες θα απομακρύνονταν από τα νεφρά μέσω των ούρων.

6. Βλάβη στα μάτια

Τα μάτια, για να εστιάσουν στις οπτικές εικόνες, χρησιμοποιούν τον αμφιβληστροειδή, ένα νευρικό ιστό που βρίσκεται στο πίσω μέρος του βολβού. Αμέσως πίσω από τον αμφιβληστροειδή βρίσκεται ένα δίκτυο μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτεί τον εν λόγω ιστό με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.  Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει στενότητα, θραύση και αιμορραγία στα εν λόγω αιμοφόρα αγγεία, δημιουργώντας οίδημα στο οπτικό νεύρο που αναπαράγει τις εικόνες. Τα άτομα με το συγκεκριμένο πρόβλημα, αρχικά δεν έχουν συμπτώματα, αλλά στην πορεία αντιμετωπίζουν πονοκεφάλους και προβλήματα όρασης.  Μάλιστα, μακροπρόθεσμα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να οδηγηθούν ακόμη και σε τύφλωση.