«Πόσο ψηλό θα γίνει το παιδί μου;»
Πολλοί είναι οι γονείς που εκφράζουν την ερώτηση αυτή στους παιδίατρους και όσοι δεν την εκφράζουν, έχουν αναρωτηθεί μέσα τους χωρίς να εξωτερικεύσουν το άγχος τους.
Στο ερώτημα αν υπάρχει φυσιολογικό όριο ύψους και πώς ορίζεται αυτό, θα λέγαμε ότι το ανάστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα μεγεθών. Το μέσο ύψος των ανθρώπων είναι διαφορετικό για κάθε χώρα και μπορεί να δημιουργηθεί κοινωνικό στίγμα όταν το ύψος ενός ατόμου αποκλίνει πολύ από αυτό. Ιδιαίτερα επηρεάζονται τα κοντά άτομα. Το ψηλό ανάστημα θεωρείται σε όλες τις κοινωνίες στοιχείο υπεροχής.
Στον πληθυσμό των παιδιών υπάρχουν παιδιά με κοντό, μεσαίο και ψηλό ανάστημα. Και όλα τους μπορεί να είναι φυσιολογικά. Σημαντικό είναι να γνωρίζουν οι γονείς πότε το κοντό ανάστημα του παιδιού τους μπορεί να οφείλεται σε παθολογικό αίτιο. Αρμόδιος να το κρίνει αυτό είναι ο παιδίατρός σας, ο οποίος εξετάζει, παρακολουθεί και έχει όλο το ιατρικό ιστορικό του παιδιού σας. Ο παιδίατρος με τις μετρήσεις που κάνει και βάσει της συνολικής κατάστασης της υγείας του παιδιού σας μπορεί να εκτιμήσει αν υπάρχουν στοιχεία που να δηλώνουν παθολογικά αίτια του κοντού αναστήματος. Αν το παιδί σας έχει ρυθμό ετήσιας αύξησης μικρότερο των 5 εκατοστών, είναι πιθανό να οφείλεται σε κάποια παθολογική αιτία.
Στις αιτίες του παθολογικά κοντού αναστήματος συγκαταλέγονται τα χρόνια νοσήματα, οι σκελετικές δυσπλασίες, ενδοκρινολογικά προβλήματα(ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, υποθυρεοειδισμός) και γενετικές νόσοι. Ένα οριακά κοντό ανάστημα παρουσιάζει μεγαλύτερες διαγνωστικές δυσκολίες, αν και συνήθως δεν ανευρίσκεται στα παιδιά αυτά κάποια παθολογική αιτία.
Όταν ένα παιδί έχει φυσιολογικό κοντό ανάστημα θα βρίσκεται εντός των κατώτερων φυσιολογικών ορίων. Μπορεί το ανάστημά του να είναι μικρότερο των συνομηλίκων του, αλλά δεν χαρακτηρίζεται ως υπερβολικά κοντό παιδί. Συνήθως, οι λόγοι ενός φυσιολογικού κοντού αναστήματος είναι το οικογενειακό ιστορικό, με άλλα λόγια οι γενετικοί παράγοντες και η ιδιοπαθής καθυστέρηση της ανάπτυξης και της εφηβείας. Στην πρώτη περίπτωση εμπίπτουν παιδιά γονέων κοντού αναστήματος, άρα τα αίτια είναι κληρονομικά και παρότι το ύψος των παιδιών μπορεί να βρίσκεται στο κατώτερο φυσιολογικό όριο εν τούτοις συμβαδίζει με τα δεδομένα της οικογένειας.
Στη δεύτερη περίπτωση της ιδιοπαθούς καθυστέρησης της ανάπτυξης και της εφηβείας εμπίπτουν τα παιδιά που επιβραδύνεται η ανάπτυξή τους από κάποια χρονική στιγμή, με αποτέλεσμα το ύψος τους να αγγίζει τα κατώτατα φυσιολογικά όρια. Τα παιδιά αυτά συνήθως παρουσιάζουν καθυστερημένη ήβη, αλλά το τελικό τους ανάστημα συμβαδίζει εν τέλει με τη γενετική προδιάθεση. Σημειώνεται εδώ ότι οι γονείς των παιδιών αυτών έχουν φυσιολογικό ύψος και μπορεί να εμφανίζουν ανάλογο αναπτυξιακό προφίλ στο ιστορικό τους. Να θυμάστε ότι το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, στα πλαίσια του οποίου επιδρούν πολλοί παράγοντες, τόσο ενδογενείς (γενετική προδιάθεση) όσο και εξωγενείς(διατροφή, ύπνος κλπ). Είναι σημαντικό ο παιδίατρος να παρακολουθεί τον ρυθμό ανάπτυξης του κάθε παιδιού τοποθετώντας το ύψος και το βάρος του στις εθνικές παιδικές σωματομετρικές καμπύλες που υπάρχουν στο βιβλιάριο υγείας του, σύμφωνα με το φύλο και την ηλικία του. Έτσι, υπολογίζεται ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης. Οι σωματομετρικές καμπύλες είναι διαφορετικές για κάθε χώρα και έχουν σχεδιαστεί από μετρήσεις χιλιάδων φυσιολογικών παιδιών. Καλό θα είναι η κάθε μέτρηση να μην απέχει περισσότερο από 2καμπύλες από την προηγούμενη. Αν το ύψος του παιδιού δεν αυξάνεται μέσα σε έναν χρόνο, δεν θεωρείται φυσιολογικό και απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.
Στις ηλικίες μεταξύ 6 έως 12 ετών το ύψος του παιδιού αυξάνεται κατά6-7εκ/έτος, ανεξαρτήτου φύλου. Το προφίλ αυτό αλλάζει κατά την περίοδο της εφηβείας, με τους ρυθμούς αύξησης να επιταχύνονται (εφηβικό άλμα αύξησης ή αυξητική αιχμή) και στα αγόρια να φτάνουν τα 25 εκ μεταξύ 11 και 13 ετών και στα κορίτσια 20-22 εκ μεταξύ 9 και 12 χρονών