Πώς να ζείτε υγιεινά με την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ);

Τι είναι η ΧΑΠ;

Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια γνωστή και ως ΧΑΠ είναι μια ομάδα πνευμονικών παθήσεων, όπως η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα, που δυσχεραίνουν την εκκένωση του αέρα από τους πνεύμονές σας, επειδή οι αεραγωγοί έχουν στενέψει.

Όταν συμβαίνει αυτό, μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως επίμονο βήχα, δύσπνοια όταν περπατάτε ή κάνετε καθημερινά πράγματα, συριγμό στο κρύο ή παραγωγή περισσότερου φλέγματος από το συνηθισμένο.

Αυτά τα συμπτώματα της ΧΑΠ μπορεί να συμβαίνουν συνεχώς ή μπορεί να επιδεινωθούν αν πάθετε κάποια λοίμωξη ή αν αναπνεύσετε καπνό ή αναθυμιάσεις. Η ΧΑΠ αναπτύσσεται κυρίως λόγω μακροχρόνιας βλάβης των πνευμόνων σας από την εισπνοή μιας επιβλαβούς ουσίας. Αυτή είναι συχνά ο καπνός του τσιγάρου, καθώς και ο καπνός από άλλες πηγές και η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Οι θέσεις εργασίας όπου οι άνθρωποι εκτίθενται σε σκόνη, αναθυμιάσεις και χημικές ουσίες μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ανάπτυξη ΧΑΠ. Είναι πιο πιθανό να αναπτύξετε ΧΑΠ εάν είστε άνω των 35 ετών και είστε ή υπήρξατε καπνιστής ή είχατε προβλήματα στο στήθος ως παιδί. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

Σύμφωνα με μελέτη του 2020 στις ΗΠΑ, έως και το 30% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Επιπλέον, μόνο μια μειοψηφία των βαρέων καπνιστών αναπτύσσει τη νόσο, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου. Η έρευνα διαπίστωσε ότι τα άτομα με μικρούς αεραγωγούς σε σχέση με το μέγεθος των πνευμόνων τους μπορεί να έχουν χαμηλότερη αναπνευστική ικανότητα και, κατά συνέπεια, αυξημένο κίνδυνο για ΧΑΠ.

Μια κληρονομική πάθηση που ονομάζεται ανεπάρκεια άλφα–αντιθρυψίνης αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης ΧΑΠ, μεταξύ άλλων και σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ.

Πώς να είστε πιο υγιείς ζώντας με ΧΑΠ;

Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για τη ΧΑΠ, η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί ώστε να διατηρηθούν τα συμπτώματα της ΧΑΠ υπό έλεγχο, να μειωθεί ο κίνδυνος έξαρσης και να βοηθηθούν οι άνθρωποι να αναπνέουν πιο εύκολα.

1. Δημιουργήστε ένα σχέδιο με τον γιατρό σας

Είναι πολύ σημαντικό να έχετε ένα σχέδιο αυτοδιαχείρισης, το οποίο συμπληρώνεται με το γιατρό σας, ώστε να γνωρίζετε πώς μπορείτε να παραμείνετε καλά και τι να κάνετε αν τα συμπτώματά σας επιδεινωθούν.

Ανάλογα με το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση, μπορεί να σας προσφερθούν φάρμακα, όπως μια εισπνοή που βοηθά στο άνοιγμα των αεραγωγών, που ονομάζεται βρογχοδιασταλτικό, ή εισπνοές στεροειδών. Είναι σημαντικό να παίρνετε τις εισπνοές και τα φάρμακά σας ακριβώς όπως σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς αυτό μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο έξαρσης.

Στο πιο σοβαρό άκρο του φάσματος, ορισμένα άτομα επωφελούνται από τη θεραπεία με οξυγόνο εάν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα τους είναι χαμηλά, ή από τον μη επεμβατικό αερισμό: αυτό περιλαμβάνει τη χρήση μάσκας που συνδέεται με ένα μηχάνημα που ωθεί αέρα στους πνεύμονές σας.

2. Διατηρήστε τη δραστηριότητά σας

Η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ και της ποιότητας ζωής σας, αλλά η ποσότητα που μπορείτε να κάνετε εξαρτάται από τις ατομικές σας συνθήκες. Εάν δεν έχετε ασκηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή θέλετε να δοκιμάσετε ένα νέο είδος άσκησης, καλό είναι να μιλήσετε πρώτα με τον γιατρό σας. Με την πάροδο του χρόνου, θα μπορέσετε να αυξήσετε την διάρκεια άσκησης που κάνετε.

Μπορεί να σας συμβουλεύσει να συμμετάσχετε σε πρόγραμμα πνευμονικής αποκατάστασης, το οποίο θα περιλαμβάνει ένα δομημένο σχέδιο άσκησης προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις ικανότητές σας. Η πνευμονική αποκατάσταση είναι μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Έχει σχεδιαστεί ειδικά για άτομα που έχουν διαγνωστεί με πνευμονικές παθήσεις και περιλαμβάνει μια ομάδα εκπαιδευμένων επαγγελματιών υγείας που παρέχουν ένα σχέδιο σωματικής άσκησης, πληροφορίες για τη φροντίδα του σώματος και των πνευμόνων και συμβουλές για τη διαχείριση της ΧΑΠ.

Τα μαθήματα πραγματοποιούνται σε ομάδες σε τοπικά νοσοκομεία, κέντρα αναψυχής και κέντρα υγείας και διαρκούν περίπου οκτώ εβδομάδες. Υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι για να είστε δραστήριοι, όπως η συμμετοχή σε ένα μάθημα άσκησης, το περπάτημα, η κηπουρική ή η ενασχόληση με αθλήματα και δραστηριότητες όπως ο χορός ή η γιόγκα. Όλες οι κινήσεις μετράνε και είναι ένας πολύ καλός τρόπος για την ενίσχυση των πνευμόνων.

3. Να τρώτε καλά

Εάν έχετε μια μακροχρόνια πάθηση των πνευμόνων, η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής με μεγάλη ποικιλία μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να αισθάνεστε καλά. Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν βιταμίνες και μέταλλα που υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα για να σας βοηθήσουν να καταπολεμήσετε τις λοιμώξεις του θώρακα. Οι αμυλούχοι υδατάνθρακες, όπως τα καφέ ζυμαρικά ή το ρύζι, δίνουν στο σώμα σας ενέργεια για την αναπνοή.

Οι πρωτεΐνες, όπως το κοτόπουλο και η βρώμη, μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση των μυών του θώρακα ισχυρών. Τα γαλακτοκομικά αποτελούν καλή πηγή ασβεστίου και βιταμίνης D για υγιή οστά – σημαντικό αν παίρνετε μακροχρόνια στεροειδή, καθώς αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο εύθραυστων οστών ή οστεοπόρωσης. Τέλος, τα έλαια περιέχουν βιταμίνες Α και Ε, οι οποίες είναι σημαντικές για την καταπολέμηση των λοιμώξεων.

Είναι επίσης σημαντικό να πίνετε άφθονα υγρά – περίπου έξι έως οκτώ ποτήρια κάθε μέρα – για να διατηρήσετε την ενυδάτωση και να κρατάτε τη βλέννα σε κίνηση, η οποία βοηθά στην πρόληψη των λοιμώξεων του θώρακα.

4. Προσπαθήστε να αποφεύγετε τα ερεθίσματα

Αν και δεν είναι πάντα εφικτό, η αποφυγή ορισμένων εκλυτικών παραγόντων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ και των πιθανοτήτων έξαρσης. Αυτό περιλαμβάνει τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, τον καπνό, τα σπρέι ή τα αποσμητικών χώρου, τα προϊόντα καθαρισμού που μυρίζουν έντονα, τη λακ και τα αρώματα. Ο καλός αερισμός του σπιτιού σας μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων.

5. Σταματήστε το κάπνισμα

Εάν καπνίζετε, η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση ή την πρόληψη περαιτέρω βλάβης των πνευμόνων σας. Η βοήθεια είναι διαθέσιμη από τον ιατρό σας και τις υπηρεσίες διακοπής του καπνίσματος . Αν καπνίζετε, θα σας προσφερθεί υποστήριξη για να σταματήσετε το κάπνισμα, καθώς αυτός είναι ένας βασικός τρόπος για να παραμείνετε καλά και να διαχειριστείτε τη ΧΑΠ.

6. Κάντε τα εμβόλιά σας

Το εμβόλιο της γρίπης είναι σημαντικό – τα άτομα με ΧΑΠ διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά αν μολυνθούν. Τα εμβόλια αυτά είναι δωρεάν για τα άτομα με ΧΑΠ, γι’ αυτό μόλις έρθει το φθινόπωρο, κανονίστε ένα από αυτά με τον παθολόγο ή τον φαρμακοποιό σας. Συνιστάται επίσης στα άτομα με ΧΑΠ να κάνουν εφάπαξ εμβολιασμό κατά της πνευμονίας.

7. Προσοχή το χειμώνα

Ο χειμώνας μπορεί να είναι μια δύσκολη περίοδος για τα άτομα με ΧΑΠ. Τείνουν να κυκλοφορούν περισσότερα μικρόβια και ιοί και το να κολλήσετε ένα κρυολόγημα ή μια άλλη λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση και έξαρση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ. Προσπαθήστε να διασφαλίσετε ότι το σπίτι σας είναι αρκετά ζεστό καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα – θα πρέπει να θερμαίνεται σε θερμοκρασία τουλάχιστον 18°C για να σας βοηθήσει να παραμείνετε καλά. Προσπαθήστε να αποφεύγετε την επαφή με άτομα που έχουν συμπτώματα κρυολογήματος ή γρίπης, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πείτε στην οικογένεια και τους φίλους σας ότι αν δεν είναι καλά δεν πρέπει να τους επισκεφθούν. Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με ένα χαρτομάντιλο όταν βήχετε ή φτερνίζεστε και ενθαρρύνετε και τους άλλους ανθρώπους γύρω σας να κάνουν το ίδιο, για να μειώσετε τη διασπορά των μικροβίων. Το τακτικό πλύσιμο των χεριών για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα ή η χρήση τζελ απολυμαντικού χεριών μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη των μικροβίων.

8. Δοκιμάστε τεχνικές αναπνοής

Υπάρχουν διάφορες τεχνικές αναπνοής που κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν χρήσιμες για τη δύσπνοια. Αυτές περιλαμβάνουν τον έλεγχο της αναπνοής, ο οποίος περιλαμβάνει την ήπια αναπνοή με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια, με τους ώμους υποστηριγμένους.

Οι τεχνικές αναπνοής για άτομα που είναι πιο δραστήρια περιλαμβάνουν: χαλαρή, αργή, βαθιά αναπνοή και αναπνοή μέσω σφιγμένων χειλιών. Η αναπνοή με ρυθμό περιλαμβάνει τη χρήση ενός ρυθμού σε συνδυασμό με τη δραστηριότητα, όπως το ανέβασμα σκαλοπατιών ή το περπάτημα.

Εάν έχετε θωρακικό βήχα που παράγει πολύ φλέγμα, μπορεί να σας διδάξουν μια τεχνική που θα σας βοηθήσει να καθαρίσετε τους αεραγωγούς σας, η οποία ονομάζεται τεχνική ενεργού κυκλικού αναπνευστικού κύκλου. Το Βρετανικό Ίδρυμα Πνευμόνων έχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις τεχνικές ελέγχου της αναπνοής για τη ΧΑΠ.

9. Μιλήστε με άλλους ανθρώπους

Η ζωή με μια χρόνια ασθένεια μπορεί να είναι πολύ δύσκολη, γι’ αυτό είναι σημαντικό να μιλάτε σε έμπιστους φίλους και συγγενείς για τον τρόπο που αισθάνεστε. Μπορεί επίσης να σας φανεί χρήσιμο να μιλήσετε σε έναν ψυχολόγο. Υπάρχουν επίσης ομάδες αλληλοϋποστήριξης για άτομα που ζουν με ΧΑΠ, τις οποίες μπορείτε συχνά να βρείτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή μέσω του γιατρού σας.