Πώς θα καταλάβετε ότι έχετε θρόμβο αίματος στο πόδι; Ποιες καταστάσεις υγείας αυξάνουν τον κίνδυνο;

Πήξη του αίματος ονομάζεται η φυσιολογική διαδικασία του σώματος, η οποία αποτρέπει την αιμορραγία σε περίπτωση που ένα αιμοφόρο αγγείο τραυματιστεί. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, τα αιμοπετάλια και οι πρωτεΐνες του πλάσματος, συνεργάζονται μεταξύ τους για να σταματήσουν την αιμορραγία, σχηματίζοντας έναν θρόμβο αίματος στην επιφάνεια του τραύματος. Ο θρόμβος αυτός, διαλύεται μόνος του μετά την επούλωση του τραύματος. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να σχηματιστούν θρόμβοι στο εσωτερικό των αιμοφόρων αγγείων (φλεβών ή αρτηριών) χωρίς κάποιο εμφανές τραύμα στο σώμα. (Θρόμβος αίματος: Ποια είναι τα συμπτώματά του;)

Τα αιμοφόρα αγγεία είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά τους αίματος σε ολόκληρο το σώμα, από και προς την καρδιά. Σε περίπτωση που σχηματιστεί θρόμβος σε κάποιο αιμοφόρο αγγείο, η ροή του αίματος περιορίζεται, ενώ παράλληλα υπάρχει κίνδυνος αποκόλλησης και μετακίνησης του θρόμβου από την αρχική θέση στην οποία δημιουργήθηκε, προς την καρδιά ή τους πνεύμονες. Όταν ένας θρόμβος αίματος καταφέρει να φτάσει στα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς ή των πνευμόνων, μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή ή πνευμονική εμβολή. Η καρδιακή προσβολή και η πνευμονική εμβολή είναι δύο πολύ επικίνδυνες καταστάσεις, που μπορούν να προκαλέσουν αναπηρία ή να οδηγήσουν ακόμη και σε θάνατο.

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT), ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία σχηματίζεται θρόμβος αίματος σε μια μεγάλη βαθιά φλέβα του σώματος. Επιφανειακή φλεβική θρόμβωση ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία σχηματίζεται θρόμβος αίματος σε μια πιο επιφανειακή φλέβα. Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση επηρεάζει κυρίως τη μεγάλη φλέβα του ποδιού που διατρέχει τους μύες της γάμπας και του μηρού, αν και μπορεί να επηρεάσει και τη λεκάνη και την κοιλιά. Τα κύρια συμπτώματα που προκαλεί η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση στο πόδι, είναι πόνος και πρήξιμο στην επηρεαζόμενη περιοχή.

Πώς θα καταλάβει ένας άνθρωπος ότι έχει θρόμβο στο πόδι του; Μπορεί να τον αισθανθεί;

Πολλοί άνθρωποι που αναπτύσσουν θρόμβο στο πόδι τους, νιώθουν πόνο και ενόχληση στο σημείο του θρόμβου, συμπτώματα τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη αιτία, αν δεν έχει προηγηθεί κάποιος πρόσφατος τραυματισμός. Οι θρόμβοι αίματος μπορούν να σχηματιστούν μετά από κάποια χειρουργική επέμβαση ή σε άτομα που είναι παρατεταμένα αδρανή (κάθονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να σηκώνονται και να τεντώνονται) ή είναι κατάκοιτα στο κρεβάτι, λόγω παράλυσης ή άλλης αιτίας.

Παρότι σε ορισμένες περιπτώσεις, οι θρόμβοι στο πόδι δεν προκαλούν συμπτώματα, σε άλλες περιπτώσεις προκαλούν χαρακτηριστικά συμπτώματα, εκ των οποίων τα πιο βασικά, τα οποία θα πρέπει να προϊδεάσουν τον ασθενή για να επισκεφτεί τον γιατρό του είναι τα ακόλουθα:

• Πόνος και ενόχληση στο πόδι: Σε περίπτωση σχηματισμού θρόμβου στο πόδι, ο ασθενής αρχίζει να νιώθει πόνο στην πληγείσα περιοχή. Ο πόνος αυτός, καθώς ο θρόμβος επιδεινώνεται, κυμαίνεται από ήπιος (θάμπος) έως έντονος. Παράλληλα, εμφανίζονται ενοχλήσεις, όπως τράβηγμα στους μυς, σφίξιμο και επώδυνες κράμπες.
• Πρήξιμο στο πόδι: Το οίδημα στο πόδι, ειδικά αν δεν υπάρχει κάποιος τραυματισμός ή στραμπούληγμα, αποτελεί ενδεικτικό προειδοποιητικό σημάδι θρόμβωσης.  Οι θρόμβοι αίματος προκαλούν γρήγορη συσσώρευση υγρού. Όταν ασκηθεί πίεση στην περιοχή του οιδήματος, δημιουργείται λακκάκι στο δέρμα, το οποίο για να επανέλθει στην αρχική του μορφή χρειάζεται να περάσουν μερικά δευτερόλεπτα.
• Ερυθρότητα: Οι θρόμβοι στο πόδι προκαλούν κοκκίνισμα ή αποχρωματισμό (κοκκινομπλέ απόχρωση) στο σημείο που σχηματίζονται. Συνήθως, η ερυθρότητα επηρεάζει το πίσω μέρος του ποδιού, κάτω από το γόνατο.
• Φαγούρα: Οι θρόμβοι αίματος προκαλούν φαγούρα στο σημείο όπου και αναπτύσσονται. Μαζί με την ερυθρότητα και τον πόνο, ο κνησμός στην επηρεαζόμενη περιοχή του ποδιού, αποτελεί ενδεικτικό σύμπτωμα θρόμβωσης.
• Αύξηση θερμοκρασίας στο σημείο του θρόμβου: Το σημείο στο οποίο σχηματίζεται ο θρόμβος, είναι ζεστό στην αφή.
• Πρησμένες φλέβες: Η ανάπτυξη θρόμβου στο πόδι προκαλεί πρήξιμο στις φλέβες του ποδιού, που συνοδεύεται από πόνο, ο οποίος τείνει να αυξάνεται με το άγγιγμα της περιοχής.

Σημειώνεται ότι τις περισσότερες φορές, όχι όμως πάντα, η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση επηρεάζει το ένα μόνο πόδι, με τον πόνο να χειροτερεύει με το λύγισμα του ποδιού. Ο πόνος που σχετίζεται με θρόμβο αίματος, δεν υποχωρεί με την ανάπαυση και το τέντωμα, αλλά επιδεινώνεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Η επιφανειακή φλεβική θρόμβωση προκαλεί παρόμοια συμπτώματα, αλλά ο θρόμβος είναι ορατός κάτω από την επιφάνεια του δέρματος.

Σε περίπτωση που εμφανίσετε κάποια από τα πιο πάνω προειδοποιητικά σημάδια και δεν είστε σίγουροι αν αυτό που έχετε είναι θρόμβος ή κάτι άλλο, επιβάλλεται να επισκεφτείτε τον γιατρό σας για αποφυγή επικίνδυνων επιπλοκών.

Είναι θρόμβος αίματος στο πόδι ή είναι κάποια άλλη ιατρική πάθηση;

Υπάρχουν πολλές ιατρικές καταστάσεις που μπορούν να μιμηθούν τα συμπτώματα ενός θρόμβου στο πόδι, τα οποία περιγράψαμε πιο πάνω. Ωστόσο, η λανθασμένη διάγνωση αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και πνευμονικής εμβολής. (Πνευμονική εμβολή: Μπορεί να εντοπιστεί μέσω ακτινογραφίας;)

Οι ιατρικές καταστάσεις που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με την θρόμβωση του ποδιού είναι οι ακόλουθες:

• Κιρσοί στο πόδι
• Περιφερική αρτηριακή νόσος
• Οξεία αρτηριακή απόφραξη
• Κυτταρίτιδα
• Νεφρωσικό σύνδρομο
• Αγγειίτιδα
• Νεκρωτική απονευρωσίτιδα

Τα παιδιά μπορούν να εμφανίσουν θρόμβους αίματος στο πόδι;

Σύμφωνα με την Katherine Armstrong, MD, MS,  παιδοαιματολόγος-ογκολόγος του  Νοσοκομείου Παίδων Joseph M. Sanzari στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Hackensack, οι θρόμβοι αίματος είναι γενικότερα πιο συνηθισμένοι σε μεγαλύτερους ενήλικες (κυρίως άνω των 60 ετών), ωστόσο, μπορούν να επηρεάσουν και τα παιδιά. Τα υγιή παιδιά σπάνια εμφανίζουν θρόμβους, σε αντίθεση με τα παιδιά που νοσηλεύονται, τα οποία τείνουν να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.

Τα παιδιά που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν θρόμβους αίματος στο πόδι είναι όσα:

• Είναι καθηλωμένα στο κρεβάτι ή σε τροχοκάθισμα
• Έχουν οικογενειακό ιστορικό θρόμβων αίματος
• Έχουν καθετήρα ή κεντρικό φλεβικό καθετήρα PICC
• Έχουν υποβληθεί σε κάποια χειρουργική επέμβαση
• Παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια (έφηβες κοπέλες)

Ποιες καταστάσεις υγείας αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβου στο πόδι;

Διάφορες καταστάσεις υγείας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβου στο πόδι, όπως:

• Ένας σοβαρός μυϊκός τραυματισμός
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Ορισμένοι τύποι καρκίνου και οι θεραπείες τους
• Παράλυση
• Σπασμένα κόκκαλα
• Καρδιακή προσβολή ή καρδιακή ανεπάρκεια

Ορισμένες από τις πιο πάνω καταστάσεις, όπως η παράλυση, η καρδιακή προσβολή, το εγκεφαλικό επεισόδιο και το σπάσιμο ενός κόκκαλου, απαιτούν αδράνεια από τον ασθενή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτή η αδράνεια, διαταράσσει τη σωστή κυκλοφορία του αίματος, επιβραδύνοντας τη ροή του αίματος, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης θρόμβων. Το ίδιο ισχύει και για μια χειρουργική επέμβαση στο πόδι, το ισχίο, τη λεκάνη ή την κοιλιά.

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβου στο πόδι;

Εκτός από τις καταστάσεις υγείας που αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβου στο πόδι, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως:

• Μεγαλύτερη ηλικία (άνω των 40 ετών)
• Λήψη αντισυλληπτικών χαπιών που περιέχουν ορμόνες
• Παχυσαρκία
• Κληρονομική διαταραχή πήξης αίματος
• Κάπνισμα
• Εγκυμοσύνη (ο κίνδυνος συνεχίζει να υφίσταται για περίπου τρεις μήνες μετά τον τοκετό)
• Οικογενειακό ιστορικό θρόμβων αίματος (ύπαρξη στενού συγγενή με θρόμβωση)
• Προσωπικό ιστορικό προηγούμενων θρόμβων αίματος
• Παρατεταμένες περίοδοι αδράνειας
• Μεγάλα ταξίδια

Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβου στο πόδι;

Σε περίπτωση που διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων αίματος, εξαιτίας των πιο πάνω παραγόντων, υπάρχουν μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να μειώσετε αυτόν τον κίνδυνο. (Θρόμβοι στο πόδι: Πώς να τους προλάβουμε!)

Αν θα υποβληθείτε σε κάποια χειρουργική επέμβαση, θα πρέπει να σταματήσετε προσωρινά τη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών (εάν λαμβάνετε αντισυλληπτικά χάπια). Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στο νοσοκομείο, θα πρέπει να χρησιμοποιείτε κάλτσες συμπίεσης. Μετά την αποχώρησή σας από το νοσοκομείο φροντίστε:

• Να τρέφεστε υγιεινά
• Να ασκείστε τακτικά
• Να μην καπνίζετε
• Να διατηρείτε το βάρος σας σε υγιή επίπεδα

Τονίζεται ότι δεν υπάρχουν ισχυρά επιστημονικά στοιχεία που να δείχνουν ότι η λήψη ασπιρίνης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θρόμβωσης, οπότε συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Σε περίπτωση άλλης κατάστασης υγείας, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, που απαιτεί μακροχρόνια παραμονή στο κρεβάτι, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει αντιπηκτικά χάπια, τα οποία ρυθμίζουν τη πήξη του αίματος και θα σας συστήσει να χρησιμοποιείτε κάλτσες συμπίεσης.

Αν έχετε σκοπό να κάνετε κάποιο μεγάλο ταξίδι, το οποίο θα έχει διάρκεια πάνω από έξι ώρες, θα πρέπει να ακολουθήσετε τις πιο κάτω οδηγίες:

• Καταναλώστε άφθονο νερό κατά τη διάρκεια του ταξιδιού
• Κάντε απλές ασκήσεις στα πόδια σας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αν είναι εφικτό, όπως τα τεντώματα
• Σηκωθείτε αν έχετε τη δυνατότητα και περπατήστε ανά τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού