Πώς το σωματικό λίπος επηρεάζει διαφορετικά την υγεία των ανδρών και των γυναικών

Το σωματικό λίπος συσσωρεύεται με διαφορετικό τρόπο στο σώμα των ανδρών και των γυναικών. Όλο και περισσότεροι ενήλικες στον δυτικό κόσμο είναι παχύσαρκοι, και ίσως φταίει η δυτική διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Ωστόσο, οι άνδρες και οι γυναίκες αντιδρούν διαφορετικά σε μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Αυτές οι διαφορές βρέθηκαν στο επίκεντρο των επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, οι οποίοι αποφάσισαν να εξετάσουν τις συνέπειες της παχυσαρκίας στην υγεία αρσενικών και θηλυκών τρωκτικών. Ο Djurdjica Coss, αναπληρωτής καθηγητής βιοϊατρικών επιστημών στην Ιατρική Σχολή του UCR, ήταν επικεφαλής της μελέτης, η οποία δημοσιεύεται τώρα στο περιοδικό Frontiers in Immunology. Ο Coss και οι συνεργάτες του εξέτασαν τον ρόλο της γυναικείας ορμόνης (οιστρογόνα) στη συσσώρευση λίπους, καθώς και τις συνέπειες του υπερβολικού βάρους για την υγεία σε αρσενικά και θηλυκά τρωκτικά.

Προστατεύουν οι ωοθήκες τις γυναίκες από την αύξηση του σωματικού βάρους;

Όπως εξηγούν οι συγγραφείς της μελέτης, προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες τείνουν να είναι πιο αδύνατες όταν είναι νέες, αλλά παίρνουν βάρος μετά την εμμηνόπαυση, καθώς τα οιστρογόνα σε νεότερες ηλικίες τις βοηθούν να κρατήσουν το φυσιολογικό βάρος τους. Οι ωοθήκες είναι η κύρια πηγή οιστραδιόλης, η οποία είναι μια μορφή οιστρογόνου, στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Έτσι, ο Coss και η ομάδα του θέλησαν να ελέγξουν τον προστατευτικό ρόλο των οιστρογόνων που παράγονται από τις ωοθήκες αφαιρώντας τις ωοθήκες σε θηλυκά τρωκτικά. Οι ερευνητές τάισαν τα θηλυκά που είχαν αφαιρέσει τις ωοθήκες με δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και συνέκριναν τα αποτελέσματα με εκείνα των αρσενικών ποντικών που έλαβαν την ίδια δίαιτα. Στη συνέχεια οι επιστήμονες εξέτασαν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων των αρσενικών τρωκτικών, την κυκλικότητα των οιστρογόνων στα θηλυκά και τους δείκτες του μεταβολικού συνδρόμου και της φλεγμονής τόσο στα αρσενικά όσο και στα θηλυκά τρωκτικά.

Πώς το σωματικό λίπος επηρεάζει τους άνδρες και τις γυναίκες;

Τι σημαίνουν αυτά τα αποτελέσματα για τον άνθρωπο; “Τα ποντίκια που ακολουθούν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά αναπτύσσουν μεταβολικό σύνδρομο – έναν συνδυασμό παθολογιών που περιλαμβάνει διαβήτη τύπου 2 και προβλήματα στην επεξεργασία της ινσουλίνης – παρόμοια με τους παχύσαρκους ανθρώπους”. Ωστόσο, οι συνέπειες για την υγεία από το υπερβολικό σωματικό βάρος δεν σταματούν εδώ. “Οι παχύσαρκοι άνδρες έχουν χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης, συμβάλλοντας σε χαμηλή λίμπιντο, χαμηλή ενέργεια και μειωμένη μυϊκή δύναμη”, εξηγεί ο Coss. “Το βλέπουμε αυτό και στα ποντίκια- τα παχύσαρκα αρσενικά ποντίκια παρουσίασαν σχεδόν 50% μείωση της τεστοστερόνης και του αριθμού των σπερματοζωαρίων”. Από την άλλη πλευρά, “οι παχύσαρκες γυναίκες αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τον εμμηνορροϊκό τους κύκλο”, προσθέτει. “Δεν έχουν ωορρηξία. Τα παχύσαρκα θηλυκά ποντίκια παρουσιάζουν το ίδιο, συμβάλλοντας στη μειωμένη γονιμότητα”.

Σώμα σε σχήμα αχλαδιού και φλεγμονή του εγκεφάλου

Ωστόσο, η έρευνα δείχνει επίσης ότι οι γυναίκες προστατεύονται περισσότερο από τις βλαβερές συνέπειες του υπερβολικού βάρους, ένα φαινόμενο που μπορεί να έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με το σχήμα του γυναικείου σώματος και την κατανομή του σωματικού λίπους. “Τα αποτελέσματά μας συμφωνούν ότι οι άνδρες έχουν μεγαλύτερες αποθήκες σπλαχνικού λίπους”, λένε οι ερευνητές. Επίσης, τα αποτελέσματα φαίνεται να επιβεβαιώνουν ότι οι προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες τείνουν να εναποθέτουν λίπος υποδόρια ή κάτω από το δέρμα. Η συσσώρευση λίπους γύρω από την κοιλιά οδηγεί στο σώμα σε σχήμα “μήλου”, ενώ το λίπος που συγκεντρώνεται γύρω από τους γοφούς οδηγεί στο σώμα σε σχήμα “αχλαδιού”. Οι γυναίκες είναι πιθανό να αναπτύξουν το δεύτερο, ενώ οι άνδρες το πρώτο. Το σπλαχνικό ή κοιλιακό λίπος μπορεί να φτάσει και να επηρεάσει τα εσωτερικά όργανα. Επιπλέον, αυτός ο τύπος λίπους “φλεγμαίνει περισσότερο με την υπερφόρτωση λίπους”, όπως εξηγεί ο Coss. “Αυτό το λίπος στη συνέχεια επιστρατεύει ανοσοποιητικά κύτταρα από την κυκλοφορία του αίματος που ενεργοποιούνται”. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η νευροφλεγμονή είναι μια παρενέργεια της παχυσαρκίας, αλλά αυτή η μελέτη διαπίστωσε συγκεκριμένα ότι σε αρσενικά ποντίκια, τα μακροφάγα -που είναι ένας μεγάλος τύπος ανοσοποιητικού κυττάρου- έφτασαν μέχρι και τον εγκέφαλο. Σύμφωνα με τον Coss, “ο εγκέφαλος έχει θεωρηθεί “προστατευμένη από το ανοσοποιητικό σύστημα περιοχή”, αλλά εμείς δείχνουμε ότι η περιφερική φλεγμονή “ξεχειλίζει” στον εγκέφαλο, η οποία, με τη σειρά της, μπορεί να προκαλέσει νευρωνικά προβλήματα”. Ωστόσο, οι συγγραφείς δεν μπορούν ακόμη να κατανοήσουν πλήρως τους μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω από αυτή τη νευροφλεγμονή που προκαλείται από την παχυσαρκία και δεν γνωρίζουν γιατί οι γυναίκες προστατεύονται από αυτήν. Έτσι, θα απαιτηθούν μελλοντικές μελέτες. Ενώ είναι υπέρβαρες, οι γυναίκες προστατεύονται περισσότερο από τους άνδρες όσον αφορά τη νευροφλεγμονή. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια εξελικτική προστασία για τις γυναίκες, οι οποίες πρέπει να βιώνουν περισσότερες αλλαγές στο βάρος λόγω της εγκυμοσύνης.