Σελήνιο: Σε ποιες τροφές βρίσκεται και πόσο χρειαζόμαστε ημερησίως;

Το σελήνιο είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο με σημαντική αντιοξειδωτική δράση, το οποίο συναντάται φυσικά σε διάφορα τρόφιμα, αλλά διατίθεται και στη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής. Το σελήνιο αποτελεί απαραίτητο συστατικό διαφόρων ενζύμων και πρωτεϊνών (σεληνοπρωτεΐνες), τα οποία βοηθούν στη δημιουργία του DNA και προστατεύουν τα κύτταρα από τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Οι σεληνοπρωτεΐνες βοηθούν επίσης στη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς και του αναπαραγωγικού συστήματος.

Το μεγαλύτερο μέρος του σεληνίου στο σώμα αποθηκεύεται στο μυϊκό ιστό, παρόλο που ο θυρεοειδής αδένας έχει την υψηλότερη συγκέντρωση σεληνίου λόγω της παρουσίας, σε αυτόν, διαφόρων σεληνοπρωτεϊνών.

Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σεληνίου;

Το ανώτερο ανεκτό επίπεδο πρόσληψης σεληνίου για όλους τους ενήλικες, συμπεριλαμβανομένων των εγκύων και θηλαζουσών γυναικών, είναι τα 400 mcg ημερησίως. Η ποσότητα αυτή είναι η μέγιστη που θεωρείται πως δεν προκαλεί επιβλαβείς επιπτώσεις για την υγεία.

Ποιες είναι οι καλύτερες πηγές σεληνίου;

Η ποσότητα σεληνίου που περιέχει ένα τρόφιμο ποικίλει ανάλογα με την περιεκτικότητα σεληνίου του εδάφους στο οποίο αυτό καλλιεργήθηκε. Η περιεκτικότητα του εδάφους σε σελήνιο ποικίλει ευρέως ανάλογα με την περιοχή, με αποτέλεσμα η ποσότητά του στις τροφές φυτικής προέλευσης και στα ζώα που μετέπειτα τα καταναλώνουν αυτά, να ποικίλει επίσης. Μερικές από τις καλύτερες πηγές σεληνίου είναι οι εξής:

• Φιστίκια Βραζιλίας
• Οστρακοειδή
• Βοδινό κρέας
• Γαλοπούλα
• Κοτόπουλο
• Δημητριακά εμπλουτισμένα με σελήνιο
• Ψωμί ολικής αλέσεως
• Φασόλια & φακές
• Φύτρες σιταριού

Ποια είναι τα συμπτώματα της ανεπάρκειας σεληνίου;

Η ανεπάρκεια σεληνίου είναι σπάνια ακόμη και σε περιοχές όπου το έδαφος δεν περιέχει μεγάλη ποσότητά του, καθώς στην αγορά κυκλοφορεί μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων εμπλουτισμένων με σελήνιο. Υπάρχουν δύο καταστάσεις οι οποίες σχετίζονται με τη σοβαρή ανεπάρκεια σεληνίου: η νόσος Keshan, ένα είδος μυοκαρδιοπάθειας και η νόσος Kashin-Beck, μια μορφή οστεοαρθρίτιδας.

Ορισμένα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει η ανεπάρκεια σεληνίου είναι τα εξής:

• Μυϊκή αδυναμία & δυσφορία
• Ναυτία και έμετος
• Πονοκέφαλος
• Λήθαργος
• Επιληπτικές κρίσεις
• Σύγχυση

Μερικές ομάδες ανθρώπων που αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας σεληνίου είναι οι εξής:

• Άτομα που ζουν σε περιοχές με μικρή περιεκτικότητα του εδάφους σε σελήνιο και ακολουθούν χορτοφαγικές ή vegan δίαιτες
• Άτομα με HIV, καθώς ο ιός αυτός οδηγεί σε δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τη διατροφή και μειωμένη όρεξη
• Άτομα με νεφρική ανεπάρκεια που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και μπορεί να χάνουν μικρές ποσότητες σεληνίου

Τι προκαλεί η υπερβολική πρόσληψη σεληνίου;

Η μακροχρόνια καθημερινή πρόσληψη υψηλών ποσοτήτων (πάνω από 200 mcg) σεληνίου μπορεί να έχει αρνητικές παρενέργειες, όπως το τρέμουλο, η τριχόπτωση, οι στομαχικές διαταραχές, η ζαλάδα, αλλά και πιο σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως η καρδιακή προσβολή, τα αναπνευστικά προβλήματα και η νεφρική ανεπάρκεια.

Για παράδειγμα, τα φιστίκια Βραζιλίας (Brazilian nuts) έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε σελήνιο, με αποτέλεσμα ακόμη και ένα από αυτά να περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα σεληνίου απ’ ότι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη. Συνεπώς, η κατανάλωση πάρα πολλών τέτοιων ξηρών καρπών σε καθημερινή βάση μπορεί να οδηγήσει σε τοξικά επίπεδα του σεληνίου. Η καθημερινή λήψη συμπληρωμάτων που περιέχουν περίσσεια σεληνίου μπορεί επίσης να προκαλέσει τοξικότητα.

Μερικά από τα πρώιμα συμπτώματα της υπερβολικής πρόσληψης σεληνίου είναι τα εξής:

• Μεταλλική γεύση στο στόμα & κακοσμία
• Ναυτία
• Διάρροια
• Τριχόπτωση
• Εύθραυστα ή αποχρωματισμένα νύχια
• Δερματικά εξανθήματα
• Εξάψεις
• Κόπωση
• Μυϊκή αδυναμία