Σεξουαλική Υγεία

Σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες: Τι είναι και ποιες οι αιτίες της;

Η σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Οι γυναίκες μπορεί να βιώνουν πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ, χαμηλή λίμπιντο, δυσκολία στην απόλαυση του σεξ και δυσκολία στον οργασμό.

Μια σειρά από παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν σε αυτές τις εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένων σωματικών ασθενειών, ορμονικών αλλαγών, προβλημάτων στη σχέση και κοινωνικών παραγόντων, όπως οι κοινωνικές προσδοκίες γύρω από το σεξ. Μπορεί μερικές φορές, να επηρεάσουν την ψυχικό κόσμο ενός ατόμου ή τις σχέσεις του.

Ωστόσο, δεν βλέπουν όλοι αυτά τα συμπτώματα ως πρόβλημα. Το πόσο επηρεάζουν τους ανθρώπους μπορεί να εξαρτάται από τα συμπτώματα, τις αιτίες τους και την οπτική θέση του ατόμου για αυτά.

Η θεραπεία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας στις γυναίκες απαιτεί την κατανόηση των θεραπευτικών στόχων και αναγκών του ατόμου και της πιθανής υποκείμενης αιτίας.


Τι είναι η σεξουαλική δυσλειτουργία;

Η σεξουαλική δυσλειτουργία αφορά μια ομάδα συνθηκών που μπορεί να αποτρέψουν κάποιον από το να κάνει ή να απολαμβάνει το σεξ. Οι συνθήκες αυτές ενδέχεται να πλήξουν κάθε στάδιο του σεξ, από την ερωτική επιθυμία ενός ατόμου μέχρι την ικανότητά του να φτάσει σε οργασμό.

Η σεξουαλική δυσλειτουργία είναι πολύ συχνή σε όλους τους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών. Μια μελέτη του 2018 εκτιμά ότι ο παγκόσμιος επιπολασμός ανέρχεται σε 41% μεταξύ των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.

Η σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με:

  • Ερωτική επιθυμία: Η μειωμένη λίμπιντο μπορεί να είναι μια μορφή σεξουαλικής δυσλειτουργίας εάν δημιουργεί σε κάποιον δυσφορία. Τα άτομα που δηλώνουν ως ασέξουαλ ή διεμφυλικά ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς αποτελούν τον σεξουαλικό προσανατολισμό και όχι τις ιατρικές καταστάσεις.
  • Διέγερση: Αυτό προκύπτει όταν ένας σύντροφος θέλει να κάνει σεξ, αλλά το σώμα και το μυαλό του αδυνατούν να προετοιμαστούν γι’ αυτό.
  • Πόνος: Ορισμένες παθήσεις προκαλούν πόνο στα γεννητικά όργανα ή γύρω από αυτά, καθιστώντας δύσκολη τη σεξουαλική επαφή. Αυτός ο πόνος μπορεί να εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια του σεξ ή και άλλες φορές.
  • Οργασμός: Ένα άτομο μπορεί να είναι σε θέση να κάνει σεξ, αλλά να δυσκολεύεται να φτάσει σε οργασμό ακόμη και όταν το απολαμβάνει.

Η γυναικεία σεξουαλική δυσλειτουργία ως κλινικός ορισμός και οι διαταραχές που υπάγονται σε αυτόν τον όρο-ομπρέλα έχουν τροποποιηθεί με τον καιρό. Καθώς οι ειδικοί κατανοούν καλύτερα την γυναικεία επιθυμία και διέγερση, είναι πιθανό να συνεχίσει να εξελίσσεται.

Τι προκαλεί τη σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες;

Ψυχολογικοί, κοινωνικοί και σωματικοί παράγοντες μπορούν να συντελέσουν σε κάθε είδους σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες. Το επίπεδο δυσλειτουργίας μπορεί να είναι είτε ήπιο είτε σοβαρό, σύντομο ή μακροχρόνιο.

Ορισμένοι τύποι σεξουαλικής δυσλειτουργίας είναι πρωτογενείς ή πάντα παρόντες, ενώ άλλοι είναι δευτερογενείς και αναπτύσσονται αργότερα στη ζωή λόγω άλλων συνθηκών. Για παράδειγμα, μια φαρμακευτική αγωγή ή μια ασθένεια μπορεί να προκαλέσει δευτερογενή σεξουαλική δυσλειτουργία.

Εξαρτάται απο την περίπτωση, η σεξουαλική δυσλειτουργία μπορεί να οφείλεται σε μία μόνο αιτία ή σε πολλαπλούς παράγοντες που την προκαλούν. Μια συστηματική ανασκόπηση διάφορους πολιτισμούς του 2018 ανακάλυψε ότι ορισμένοι παράγοντες συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο σεξουαλικής δυσλειτουργίας, μεταξύ άλλων:

  • Παιδεία: Στην έρευνα, το χαμηλότερο επίπεδο μόρφωσης σχετίζεται συχνά με υψηλότερο κίνδυνο σεξουαλικής δυσλειτουργίας στις γυναίκες. Το όποιο περιελάβανε τη γενική μόρφωση καθώς και τη σεξουαλική παιδεία.
  • Προβλήματα στις σχέσεις: Παράγοντες δυσαρέσκειας στη σχέση, όπως η απιστία ή η έλλειψη αγάπης και στοργής του συντρόφου, μεγαλώνουν τον κίνδυνο σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
  • Ανδροκεντρική σεξουαλική αλληλεπίδραση: Η εστίαση στην ανδρική ευχαρίστηση μπορεί να σημαίνει ότι ενώ οι άνθρωποι κατανοούν τι κάνει το σεξ απολαυστικό για τους άνδρες, πολλοί άνθρωποι στερούνται γνώσεων σχετικά με το τι το κάνει απολαυστικό για τις γυναίκες.
  • Συνθήκες υγείας: Η μείωση της γενικής σωματικής υγείας και οι παθήσεις που αφορούν τα γεννητικά όργανα και το ουροποιητικό σύστημα είναι πιθανές αιτίες σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Το στρες και η ψυχική υγεία είναι επίσης σημαντικές.
  • Οικογενειακές πρακτικές: Ο γάμος σε νεαρή ηλικία, ο προκαθορισμένος γάμος και η πολυγαμία συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο της σεξουαλικής δυσλειτουργίας στις γυναίκες.
  • Θρησκεία: Στην ανασκόπηση, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η θρησκευτικότητα συσχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα δυσλειτουργίας.
  • Κακοποίηση: Αυτό περιλαμβάνει την ενδοοικογενειακή κακοποίηση, τη σεξουαλική επίθεση και τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων .
  • Ανισότητα των φύλων: Αυτό το παγκόσμιο ζήτημα δυσχεραίνει την πρόσβαση των γυναικών σε υπηρεσίες σεξουαλικής υγείας, ιδίως αν είναι ανύπαντρες και ζουν σε χώρα όπου το σεξ εκτός γάμου είναι κοινωνικά απαράδεκτο. Προωθεί επίσης πολλούς άλλους παράγοντες κινδύνου για σεξουαλική δυσλειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της κακοποίησης και του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Πώς επηρεάζεται το επίπεδο επιθυμίας και διέγερσης ενός ατόμου;

Πολλά πράγματα μπορούν να επηρεάσουν το επίπεδο επιθυμίας και διέγερσης ενός ατόμου. Σε έναν βαθμό, είναι τυπικό αυτό να αυξομειώνεται κατά τη διάρκεια της ζωής. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται λιγότερο ενδιαφέρον για το σεξ από άλλους κι αυτό είναι φυσιολογικό.

Ωστόσο, εάν ένα άτομο παρουσιάζει νέες αλλαγές στα επίπεδα επιθυμίας ή διέγερσης, αυτό μπορεί να σηματοδοτεί μια συγκεκριμένη κατάσταση.

  1. Γυναικεία διαταραχή σεξουαλικού ενδιαφέροντος/διέγερσης (FSIAD)

Η FSIAD είναι μια διάγνωση που περιλαμβάνει τόσο τις δυσκολίες με τη σεξουαλική επιθυμία όσο και τη σωματική διέγερση. Για να πληροί τις προϋποθέσεις για τη διάγνωση, ένα άτομο πρέπει να έχει σημαντικά μειωμένη επιθυμία, διέγερση ή και τα δύο για τουλάχιστον 6 μήνες.

Ένα άτομο με FSIAD μπορεί να μην έχει καθόλου ή πολύ λίγο ενδιαφέρον για το σεξ, καθώς και μειωμένη ευχαρίστηση όταν κάνει σεξ. Ωστόσο, μπορεί να πρόκειται για FSIAD μόνο εάν το άτομο βιώνει άγχος εξαιτίας αυτών των συμπτωμάτων και δεν υπάρχει άλλη αιτία που θα μπορούσε να τα εξηγήσει καλύτερα, όπως π.χ:

Η επίμονη διαταραχή διέγερσης των γεννητικών οργάνων προκαλεί ανεξήγητη σωματική διέγερση των γεννητικών οργάνων, ανεξάρτητα από το αν το άτομο βιώνει επιθυμία ή θέλει να νιώσει διέγερση ή όχι. Το άτομο μπορεί να έχει ακούσιο οργασμό.

Για χρόνια, οι γιατροί το αντιμετώπιζαν αυτό ως ψυχολογικό πρόβλημα. Ωστόσο, νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι νευρολογικά ζητήματα, όπως νευρική βλάβη και εγκεφαλικές βλάβες, μπορεί να προκαλέσουν αυτή την κατάσταση.

  1. Σεξουαλικός πόνος

Ο σεξουαλικός πόνος, ή δυσπαρεύνια, είναι πόνος που συμβαίνει πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά το σεξ. Πολλές διαφορετικές ιατρικές παθήσεις μπορεί να τον προκαλέσουν, όπως:

  • Vaginismus: Αυτό προκαλεί την ακούσια σύσπαση των μυών του κόλπου και του πυελικού εδάφους πριν από τη διείσδυση. Αυτό μπορεί να κάνει το σεξ επώδυνο ή αδύνατο. Ο τραυματισμός του πυελικού εδάφους μπορεί να τον προκαλέσει, αλλά συχνά έχει ψυχολογική αιτία, όπως άγχος ή ντροπή γύρω από το σεξ, ή προηγούμενο σεξουαλικό τραύμα.
  • Λοιμώξεις: Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα(ΣΜΝ) και οι μολύνσεις από ζυμομύκητες μπορεί να προκαλέσουν πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ, καθώς και εκτός σεξ.
  • Δερματικές παθήσεις: Οι παθήσεις που επηρεάζουν τους ιστούς του αιδοίου, του κόλπου και των γύρω περιοχών μπορεί να κάνουν τη σεξουαλική επαφή επώδυνη. Ορισμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν την ψωρίαση και τη δερματίτιδα εξ επαφής.
  • Ενδομητρίωση: Αυτό προκαλεί την ανάπτυξη ιστού της μήτρας έξω από τη μήτρα. Οι συμφύσεις του ενδομητρίου μπορεί να βλάψουν το πυελικό έδαφος και να προκαλέσουν πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ.
  • Χαμηλά οιστρογόνα: Τα χαμηλά επίπεδα αυτής της ορμόνης μπορεί να δυσχεράνουν την επαρκή λίπανση για το σεξ. Μπορεί επίσης να προκαλέσει τη λέπτυνση του κολπικού ιστού, καθιστώντας το σεξ επώδυνο. Τα χαμηλά οιστρογόνα μπορεί να εμφανιστούν για πολλούς λόγους, όπως η εμμηνόπαυση και ο πρόσφατος τοκετός.
  • Πρόπτωση πυελικών οργάνων: Αυτό συμβαίνει όταν η αδυναμία του πυελικού εδάφους προκαλεί την πτώση των πυελικών οργάνων, όπως η ουροδόχος κύστη και η μήτρα, μέσα στον κόλπο. Δεν προκαλεί πάντα συμπτώματα, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει σεξουαλικό πόνο.
  • Δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους: Άλλα προβλήματα με το πυελικό έδαφος, όπως τραυματισμένοι ή σφιχτοί μύες, μπορεί να κάνουν το σεξ επώδυνο. Η δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους μπορεί να συμβεί για πολλούς λόγους, όπως μετά από χειρουργική επέμβαση ή τραυματισμό, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.
  1. Οργασμός

Η δυσκολία στην επίτευξη οργασμού δεν είναι απαραίτητα αποτέλεσμα κάποιας πάθησης υγείας. Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται φυσικά περισσότερη διέγερση από άλλους για να έχουν οργασμό. Ένα άτομο μπορεί να χρειαστεί να πειραματιστεί και να βρει τι λειτουργεί καλύτερα για το σώμα του ή να διδάξει τον σύντροφό του.

Ωστόσο, αυτό είναι μερικές φορές το αποτέλεσμα της γυναικείας οργασμικής διαταραχής (FOD). Η γυναικεία οργασμική διαταραχή είναι όταν μια γυναίκα δεν έχει οργασμό κατά τη διάρκεια του σεξ ή όταν οι οργασμοί μειώνονται δραματικά σε ένταση ή συχνότητα, παρά το γεγονός ότι το άτομο λαμβάνει επαρκή διέγερση.

Η κατάσταση έχει δύο υποτύπους. Η πρωτογενής γυναικεία οργασμική διαταραχή  σημαίνει ότι ένα άτομο δεν είχε ποτέ οργασμό. Η δευτερογενής γυναικεία οργασμική διαταραχή  σημαίνει ότι ένα άτομο ήταν κάποτε σε θέση να έχει οργασμό αλλά τώρα δυσκολεύεται.

Όπως και με τις άλλες μορφές γυναικείας σεξουαλικής δυσλειτουργίας, πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν σε αυτήν, όπως ορμονικές αλλαγές, θέματα σχέσεων και υποκείμενες ασθένειες.

Πώς γίνεται η διάγνωση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας στις γυναίκες;

Επειδή η σεξουαλική δυσλειτουργία είναι τόσο ποικίλη, ο γιατρός μπορεί να κάνει μερικές εξετάσεις για να προσδιορίσει την αιτία των συμπτωμάτων και να δώσει τη διάγνωση.

Αυτό θα ξεκινήσει με κάποιες ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα κάποιου, πότε άρχισαν και αν κάτι τα κάνει καλύτερα ή χειρότερα. Ένας γιατρός μπορεί να χρειαστεί να κάνει προσωπικές ερωτήσεις, όπως πόσο συχνά κάνει σεξ ένα άτομο και τυχόν προσαρμογές που έχει δοκιμάσει για να βοηθήσει με τα τρέχοντα συμπτώματά του.

Στη συνέχεια, μπορεί ο γιατρός να ζητήσει διαγνωστικές εξετάσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:

  • πυελική εξέταση
  • εξέταση σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων
  • ιατρική απεικόνιση
  • ορμονικές εξετάσεις
  • αξιολόγηση της ψυχικής υγείας

Ποια είναι η θεραπεία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας στις γυναίκες;

Η θεραπεία της γυναικείας σεξουαλικής δυσλειτουργίας εξαρτάται από την αιτία ή τις αιτίες των συμπτωμάτων.

Ένας γιατρός ή ειδικός σε θέματα σεξουαλικής υγείας μπορεί να ξεκινήσει με τον εντοπισμό τυχόν προφανών πιθανών αιτιών, όπως προηγούμενες ή τρέχουσες εμπειρίες κακοποίησης, σεξουαλικού τραύματος ή τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Εάν αυτά μπορεί να παίζουν ρόλο, μπορεί να παραπέμψει κάποιον για θεραπεία που αντιμετωπίζει ειδικά τις ψυχικές και σωματικές επιπτώσεις αυτών των εμπειριών.

Εάν αυτά δεν αποτελούν παράγοντες, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:

  • Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: Μερικές φορές, οι άνθρωποι μπορεί να έχουν λανθασμένες πεποιθήσεις για το σεξ που τους εμποδίζουν να το απολαύσουν πλήρως. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορεί να πιστεύουν ότι ο στόχος κάθε σεξουαλικής δραστηριότητας είναι ο οργασμός ή ότι οι περισσότερες γυναίκες θα πρέπει να είναι σε θέση να έχουν οργασμό μόνο μέσω της κολπικής διείσδυσης. Το ξεκαθάρισμα τυχόν μύθων ή παρεξηγήσεων και η εκμάθηση σεξουαλικών τεχνικών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.
  • Συμβουλευτική σε θέματα σχέσεων: Εάν ένα άλυτο πρόβλημα σχέσης μπορεί να επηρεάζει την εμπιστοσύνη, την επιθυμία ή την έλξη ενός ατόμου προς τον σύντροφό του, τότε η επίσκεψη σε έναν σύμβουλο μπορεί να βοηθήσει. Οι σύμβουλοι μπορούν να λειτουργήσουν ως διαμεσολαβητές, επιτρέποντας στα ζευγάρια να έχουν παραγωγικές συζητήσεις και να επιλύουν ζητήματα.
  • Θεραπεία ψυχικής υγείας: Ένας θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει κάποιον να αντιμετωπίσει και να μειώσει το στρες, το άγχος, την κατάθλιψη, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και την εσωτερικευμένη ντροπή ή ενοχή γύρω από το σεξ.
  • Ορμονοθεραπεία: Για τα άτομα με χαμηλά οιστρογόνα, η τοπική θεραπεία οιστρογόνων ή η από του στόματος θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί να βοηθήσει σε προβλήματα επιθυμίας ή διέγερσης, όπως η έλλειψη λίπανσης.
  • Εκπαίδευση με διαστολείς: Τα άτομα με κολπινισμό μπορούν να δοκιμάσουν την προπόνηση με διαστολέα, η οποία περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός λείου πλαστικού διαστολέα στον κόλπο ενώ προσπαθούν να χαλαρώσουν τους μύες του πυελικού εδάφους. Μόλις το άτομο νιώσει άνετα με ένα μέγεθος, ανεβαίνει ένα μέγεθος μέχρι να μπορεί να κάνει σεξ χωρίς πόνο.
  • Ασκήσεις πυελικού εδάφους: Άλλα είδη ασκήσεων πυελικού εδάφους, όπως τα Kegels, στοχεύουν στην ενίσχυση του πυελικού εδάφους λόγω τραυματισμού ή αδυναμίας.
  • Άλλα φάρμακα: Φάρμακα όπως η φλιμπανσερίνη (Addyi) και η βρεμελανοτίδη (Vyleesi), τα οποία ορισμένοι αποκαλούν “γυναικείο Viagra”, στοχεύουν στην αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας. Η αλλαγή ή η διακοπή ενός φαρμάκου που ήδη λαμβάνει κάποιος και το οποίο μπορεί να επηρεάζει τη σεξουαλική του λειτουργία είναι μια άλλη επιλογή. Οι άνθρωποι θα πρέπει να το κάνουν αυτό μόνο με την έγκριση και την επίβλεψη ενός γιατρού.
  • Χειρουργική επέμβαση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για τη διόρθωση δομικών προβλημάτων γύρω από το αιδοίο ή στο εσωτερικό του κόλπου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει επιπλοκές από τον τοκετό, τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων ή την πρόπτωση οργάνων. Μερικές φορές, ένα άτομο μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για μια δομική διαφορά που υπάρχει από τη γέννηση.

Υπάρχει πρόληψη κατά της γυναικείας δυσλειτουργίας;

Οι άνθρωποι δεν μπορούν πάντα να αποτρέψουν τη σεξουαλική δυσλειτουργία, αλλά μπορεί να υπάρχουν τρόποι να μειωθεί η πιθανότητά της.

Η συστηματική ανασκόπηση του 2018 εντόπισε προστατευτικούς παράγοντες για τη γυναικεία σεξουαλική δυσλειτουργία. Οι παράγοντες που οι άνθρωποι μπορεί να είναι σε θέση να εργαστούν, είτε μόνοι τους είτε με έναν σύντροφο, περιλαμβάνουν:

  • την επαρκή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
  • να επικοινωνούν με σαφήνεια και αποτελεσματικότητα για το σεξ
  • την επίδειξη καθημερινής στοργής στις σχέσεις
  • τη χρήση αντισύλληψης
  • θετική εικόνα του σώματος
  • να ασκούνται

Είναι η σεξουαλική δυσλειτουργία μόνιμη;

Ορισμένες αιτίες σεξουαλικής δυσλειτουργίας είναι μόνιμες. Για παράδειγμα, ένα άτομο με νευρική βλάβη μπορεί να μην ανακτήσει την αίσθηση ή τη λειτουργία γύρω από το αιδοίο.

Ωστόσο, υπάρχει υποστήριξη και θεραπεία για πολλές άλλες αιτίες σεξουαλικής δυσλειτουργίας στις γυναίκες. Ακόμα και οι σοβαρές βλάβες, όπως τα ρήγματα ή η σημαντική πρόπτωση του πυελικού εδάφους, έχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές.

Οι άνθρωποι μπορούν να μιλήσουν εμπιστευτικά με έναν γιατρό ή γυναικολόγο για τα συμπτώματα που βιώνουν. Εάν ένας γιατρός δεν ακούει ή δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη του τα συμπτώματα, οι άνθρωποι θα πρέπει να αναζητήσουν μια δεύτερη γνώμη.