Σκορβούτο: Τι είναι, ποια είναι τα συμπτώματά του και πώς αντιμετωπίζεται;

Τι είναι το σκορβούτο;

Το σκορβούτο είναι η σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης C. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνδυάσει το σκορβούτο με τους ναυτικούς του 16^ου-19^ου αιώνα που αρρώσταιναν από σκορβούτο κατά τη διάρκεια μακρινών ταξιδιών, όπου ήταν δύσκολο να προμηθευτούν με φρέσκα προϊόντα. Στις μέρες μας, οι περιπτώσεις σκορβούτου είναι πιο σπάνιες λόγω της ευρύτερης διαθεσιμότητας φρέσκων φρούτων και λαχανικών. Ωστόσο, σε μερικές περιοχές του κόσμου εξακολουθεί να αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας.

Η βιταμίνη C, ή αλλιώς ασκορβικό οξύ, είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για πολλές διεργασίες στο ανθρώπινο σώμα. Ως εκ τούτου, η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα ανεπιθύμητα αποτελέσματα, όπως η διάσπαση των ιστών.

Ποια είναι τα συμπτώματα του σκορβούτου;

Τα συμπτώματα του σκορβούτου εμφανίζονται συνήθως μετά από τουλάχιστον 4 εβδομάδες σοβαρής, συνεχούς έλλειψης βιταμίνης C. Σε γενικές γραμμές όμως, χρειάζονται 3 μήνες ή περισσότερο για την εμφάνισή τους.

Μερικά από τα πρώιμα προειδοποιητικά συμπτώματα του σκορβούτου είναι τα εξής:

• Αδυναμία
• Ανεξήγητη κόπωση
• Μειωμένη όρεξη
• Ευερεθιστικότητα
• Πόνος στα πόδια

Μερικά από τα συμπτώματα που εμφανίζονται μετά από 1-3 μήνες αθεράπευτου σκορβούτου είναι τα εξής:

• Αναιμία
• Ουλίτιδα
• Αιμορραγία κάτω από το δέρμα
• Ανυψωμένα εξογκώματα σαν μώλωπες στους θύλακες των τριχών
• Μώλωπες στα πόδια
• Φθορά των δοντιών
• Πρησμένες αρθρώσεις
• Δύσπνοια
• Πόνος στο στήθος
• Ξηροφθαλμία
• Ερεθισμός και αιμορραγία στα μάτια
• Αργή επούλωση τραυμάτων
• Ευαισθησία στο φως
• Θολή όραση
• Εναλλαγές διάθεσης & κατάθλιψη
• Πονοκέφαλος

Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα το σκορβούτο μπορεί να οδηγήσει και σε πιο απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των εξής:

• Σοβαρός ίκτερος
• Γενικευμένος πόνος και οίδημα
• Αιμόλυση
• Πυρετός
• Απώλεια δοντιών
• Εσωτερική αιμορραγία
• Νευροπάθεια ή μούδιασμα στα άκρα
• Σπασμοί
• Πολυοργανική ανεπάρκεια
• Παραλήρημα
• Κώμα

Τα βρέφη με σκορβούτο είναι συνήθως ανήσυχα και δύσκολα να ηρεμήσουν, ενώ μπορεί επίσης, λόγω πόνου που νιώθουν, να κάθονται σε στάση βατράχου.

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης σκορβούτου;

Τα περισσότερα άτομα με σκορβούτο δεν έχουν πρόσβαση σε φρέσκα λαχανικά και φρούτα ή δεν ακολουθούν μια υγιεινή διατροφή πλούσια σε αυτά. Μια έρευνα του 2018 έδειξε πως το σκορβούτο μπορεί να είναι πολύ πιο διαδεδομένο απ’ ότι πιστεύει ο κόσμος, στις ανεπτυγμένες χώρες. Ορισμένα προβλήματα υγείας, αλλά και ανθυγιεινές συνήθειες του τρόπου ζωής μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης σκορβούτου.

Μερικοί από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση σκορβούτου είναι οι εξής:

• Παιδιά ή ηλικιωμένοι που δεν τρέφονται σωστά
• Καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ
• Χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών
• Περιοριστικές δίαιτες
• Μειωμένη πρόσβαση σε φρέσκα τρόφιμα, λόγω της περιοχής διαμονής ή οικονομικών λόγων
• Διατροφικές διαταραχές ή ψυχιατρικές παθήσεις που περιλαμβάνουν φόβο για το φαγητό
• Νευρολογικές παθήσεις
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή άλλες μορφές φλεγμονώδους νόσου του εντέρου
• Πεπτικές ή μεταβολικές παθήσεις
• Χρόνια διάρροια
• Αφυδάτωση
• Κάπνισμα
• Χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία
• Αιμοκάθαρση & νεφρική ανεπάρκεια

Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο σκορβούτου στα βρέφη είναι οι εξής:

• Η κακή διατροφή της μητέρας στην εγκυμοσύνη
• Η χορήγηση βραστού ή εβαπορέ γάλακτος
• Η δυσκολία στο θηλασμό
• Η ύπαρξη ειδικών διατροφικών αναγκών
• Οι πεπτικές διαταραχές ή διαταραχές απορρόφησης

Πώς θεραπεύεται το σκορβούτο;

Παρόλο που τα συμπτώματα του σκορβούτου μπορεί να είναι πολύ σοβαρά, η θεραπεία του είναι αρκετά εύκολη και γρήγορη.

Η ήπια μορφή σκορβούτου μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών καθημερινά. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις όμως, το σκορβούτο θεραπεύεται με τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή.

Μέσα σε 24-72 ώρες, μπορεί να παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση στα συμπτώματα, όπως η κόπωση, ο πόνος, η απώλεια όρεξης και η σύγχυση. Οι ενδεχόμενες αλλαγές στα οστά μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να βελτιωθούν. Μετά από περίπου 3 μήνες παρατηρείται συνήθως πλήρης ανάρρωση.

Πώς μπορεί να προληφθεί το σκορβούτο;

Ένα άτομο μπορεί να προλάβει την εμφάνιση σκορβούτου μέσω της κατανάλωσης επαρκούς ποσότητας βιταμίνης C σε καθημερινή βάση, είτε αυτό είναι αποκλειστικά μέσω της διατροφής, είτε συνδυαστικά με τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C.

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης C, ανάλογα με την ηλικία ενός ατόμου, φαίνεται εδώ.