Στέβια: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το δημοφιλές αυτό γλυκαντικό

Τι είναι η στέβια;

Η στέβια (Stevia rebaudiana) είναι ένας θάμνος, που καλλιεργείται σε αρκετά μέρη του κόσμου και χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ύλη. Τα περισσότερα προϊόντα στέβιας, που κυκλοφορούν στην αγορά, δεν περιέχουν ολόκληρα φύλλα στέβιας, αλλά ένα εκχύλισμα αυτών που ονομάζεται ρεβαουδιοζίτης Α (rebaudioside A ή Reb-A) και είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκό από την κοινή κρυσταλλική ζάχαρη.

Η στέβια μπορεί να καλλιεργηθεί ως φυτό από τον οποιοδήποτε στο σπίτι και τα φύλλα της να χρησιμοποιηθούν για τη φυσική προσθήκη γλυκύτητας σε τρόφιμα και ποτά. Ωστόσο, λόγω του ότι τα περισσότερα προϊόντα στέβιας στην αγορά παρασκευάζονται με Reb-A, στο άρθρο αυτό ο όρος «στέβια» θα χρησιμοποιηθεί για την αναφορά σε προϊόντα με Reb-A.

Ποια είναι τα οφέλη της στέβιας;

Η χρήση στέβιας ως γλυκαντικό αντί για τη ζάχαρη μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία. Η σχεδόν μηδενική περιεκτικότητά της σε θερμίδες την καθιστά ιδιαίτερα ευεργετική επιλογή για άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή έχουν στόχο την απώλεια βάρους. Συγκεκριμένα, μερικά από τα οφέλη υγείας της είναι τα εξής:

1. Δεν επιδρά στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα

Διάφορες μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως η χρήση στέβιας δεν έχει καμία επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και στην ευαισθησία στην ινσουλίνη. Σε μια από αυτές τις μελέτες μάλιστα παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα διαβητικών ατόμων, ύστερα από κατανάλωση γεύματος με στέβια. Τα αποτελέσματα αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά για άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και δεν μπορούν να καταναλώσουν αρκετά τρόφιμα, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε ζάχαρη.

2. Βοηθά στην απώλεια βάρους

Η υπερβολική κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα είναι μια από τις αιτίες πρόσληψης παραπάνω θερμίδων, που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους. Η στέβια δεν περιέχει ζάχαρη και έχει ελάχιστες ή καθόλου θερμίδες, με αποτέλεσμα να αποτελεί μια εξαιρετική εναλλακτική για τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων χωρίς να χαθεί η γλυκιά γεύση.

3. Μειώνει τα τριγλυκερίδια και την υψηλή “κακή”χοληστερόλη

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2009, η κατανάλωση εκχυλίσματος στέβιας καθημερινά για ένα μήνα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των τριγλυκεριδίων, της ολικής και LDL («κακής») χοληστερόλης στο αίμα των συμμετεχόντων, χωρίς να έχει καμία αρνητική επίπτωση. Παρατηρήθηκε επίσης αύξηση της HDL («καλής») χοληστερόλης. Παρόλα αυτά, δεν είναι σαφές άμα η χρήση στέβιας σε μικρότερες ποσότητες περιστασιακά, έχει τα ίδια αποτελέσματα.

4. Προλαμβάνει κάποιους τύπους καρκίνου

Σύμφωνα με μερικά επιστημονικά δεδομένα, η στέβια μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή καταπολέμηση ορισμένων ειδών καρκίνου. Συγκεκριμένα, μια γλυκοσίδη που βρίσκεται στα φύλλα της στέβιας και ονομάζεται στεβιοσίδη έχει φανεί αποτελεσματική στην πρόκληση απόπτωσης των καρκινικών κυττάρων του μαστού, του πνεύμονα, του στομάχου, καθώς και τη μείωση των μιτοχονδριακών οδών, που οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου.

Έχει παρενέργειες η χρήση στέβιας;

Οι γλυκοσίδες, που περιέχουν τα φύλλα της στέβιας, όπως για παράδειγμα το εκχύλισμα Reb-A, έχουν αναγνωριστεί ως ασφαλείς από τον Αμερικάνικο Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Ωστόσο, τα ακατέργαστα φύλλα και εκχυλίσματα της στέβιας δεν έχουν μελετηθεί αρκετά ώστε να θεωρούνται ασφαλή για χρήση σε ποτά και τρόφιμα. Συγκεκριμένα, υπάρχουν υποψίες πως η ακατέργαστη στέβια μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα νεφρά, το αναπαραγωγικό και το καρδιαγγειακό σύστημα, να αλληλοεπιδράσει με φάρμακα για τη μείωση του σακχάρου στο αίμα, καθώς και να μειώσει σε υπερβολικό βαθμό την αρτηριακή πίεση.

Επιπλέον, παρόλο που η στέβια θεωρείται ασφαλής για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε μάρκες που πωλούνται στην αγορά και περιέχουν δεξτρόζη ή μαλτοδεξτρίνη, οι οποίες προσθέτουν υδατάνθρακες και μερικές θερμίδες.

Μια μελέτη του 2019 κατέληξε στο συμπέρασμα πως η χρήση στέβιας μπορεί να συνδέεται με τη διαταραχή της εντερικής μικροχλωρίδας, την εμφάνιση δυσανεξίας στη γλυκόζη, αλλά και μεταβολικών διαταραχών.

Τέλος, σε μερικούς ανθρώπους τα προϊόντα στέβιας μπορεί να προκαλέσουν πεπτικά προβλήματα, όπως το φούσκωμα και η διάρροια.

Είναι ασφαλής η χρήση στέβιας κατά την εγκυμοσύνη;

Η στέβια που παρασκευάζεται από εκχύλισμα Reb-A θεωρείται ασφαλής για χρήση με μέτρο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ η ακατέργαστη στέβια (όπως για παράδειγμα αυτή που καλλιεργείται στο σπίτι) πρέπει να αποφεύγεται, καθώς δεν έχει μελετηθεί αρκετά ως προς την ασφάλειά της.