Τι είναι η αδεξιότητα;

Μπορεί να θεωρείστε αδέξιος/α εάν συχνά σκοντάφτετε σε έπιπλα ή σας πέφτουν πράγματα. Η αδεξιότητα ορίζεται ως μειωμένος συντονισμός, κίνηση ή δράση.

Στα υγιή άτομα δεν αποτελεί πρόβλημα. Όμως ταυτόχρονα αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων ή σοβαρών τραυματισμών, όπως η διάσειση.

Μία μελέτη επισκόπησης του 2009 πάνω στις συνδέσεις μεταξύ του κινητικού ελέγχου και των ηλικιακών διαφόρων του εγκεφάλου βρήκε ότι τα προβλήματα του νευρικού και νευρομυϊκού συστήματος συνεισφέρουν στις κινητικές δυσκολίες στους ηλικιωμένους.

Αυτό υποδεικνύει ότι η εγκεφαλική λειτουργία, από τον τρόπο που επεξεργάζεται τις πληροφορίες μέχρι τον τρόπο που υπαγορεύει την κίνηση στο σώμα, διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στον συντονισμό.

Τα περισσότερα άτομα έχουν στιγμές στα αδεξιότητας, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να σας ανησυχεί. Αν όμως παρουσιάζετε ξαφνικά επαναλαμβανόμενα προβλήματα συντονισμού ή η αδεξιότητα παρεμποδίζει την καθημερινή σας ζωή, αυτό μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας υποκείμενης πάθησης.

Ποιες είναι οι αιτίες της ξαφνικής αδεξιότητας;

Η ξαφνική αδεξιότητα μπορεί να συμβεί εάν η προσοχή σας αποσπαστεί από το περιβάλλον σας. Όμως συχνά, ξαφνικά προβλήματα συντονισμού σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα υποδεικνύουν κάποια σοβαρή υποκείμενη πάθηση.

Εγκεφαλικό

Το εγκεφαλικό συμβαίνει όταν θρόμβοι αίματος σχηματίζονται στον εγκέφαλο και μειώνουν την αιματική ροή (ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο) ή όταν ένα εξασθενημένο αιμοφόρο αγγείο σπάζει εντός του εγκεφάλου και μειώνεται η αιματική ροή (αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο). Αυτό στερεί το οξυγόνο από τον εγκέφαλο και τα εγκεφαλικά κύτταρα αρχίζουν να πεθαίνουν

Κατά τη διάρκεια του εγκεφαλικού, κάποια άτομα βιώνουν παράλυση ή μυϊκή αδυναμία, η οποία μπορεί να προκαλέσει μειωμένο συντονισμό και ασταθή βάδιση.

Όμως, η ξαφνική αδεξιότητα δεν συνεπάγεται πάντα εγκεφαλικό. Στο εγκεφαλικό θα βιώσετε κι άλλα συμπτώματα τα οποία περιλαμβάνουν:

• Συγκεχυμένο λόγο
• Αίσθηση τσιμπήματος στα χέρια ή τα πόδια
• Μυϊκή αδυναμία ή μούδιασμα
• Πονοκέφαλο
• Ίλιγγο

Μπορεί να δείτε παρόμοια συμπτώματα κατά τη διάρκεια ενός παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου, ή μικροεγκεφαλικού. Ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο επίσης μειώνει την αιματική ροή στον εγκέφαλο. Όμως αυτά τα επεισόδια διαρκούν για λίγα λεπτά και δεν προκαλούν μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.

Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να επισκεφτείτε αμέσως το γιατρό σας εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε παρουσιάζει συμπτώματα εγκεφαλικού.

Επιληπτικές κρίσεις

Ορισμένες επιληπτικές κρίσεις προκαλούν συμπτώματα που μοιάζουν με ξαφνική αδεξιότητα.

Αυτό είναι περισσότερο κοινό στις σύνθετες εστιακές, μυοκλονικές και ατονικές επιληπτικές κρίσεις. Οι μυοκλονικές και ατονικές επιληπτικές κρίσεις προκαλούν ξαφνική πτώση του ατόμου. Αυτό το σύμπτωμα δεν θεωρείται αδεξιότητα.

Στις σύνθετες εστιακές κρίσεις υπάρχει ένα πρότυπο δράσεων και συμπτωμάτων. Το άτομο τυπικά αποκτά ένα κενό βλέμμα, ενώ πραγματοποιεί κάποια δραστηριότητα. Στη συνέχεια ξεκινά μία τυχαία δραστηριότητα, όπως:

• Μουρμουρίζει
• Ψάχνει ή ψηλαφίζει τα ρούχα του
• Σηκώνει αντικείμενα

Οι σύνθετες εστιακές επιληπτικές κρίσεις μπορεί να διαρκούν μόνο λίγα λεπτά και το άτομο δεν έχει μνήμη του συμβάντος. Την επόμενη φορά που θα συμβεί μία νέα κρίση θα επαναληφθούν οι ίδιες πράξεις.

Επισκεφτείτε αμέσως το γιατρό σας αν υποπτεύεστε ότι εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε βιώνει επιληπτική κρίση.

Άγχος και αγωνία

Το νευρικό σύστημα, το οποίο ελέγχει τη μυϊκή κίνηση, μπορεί να μη λειτουργεί φυσιολογικά αν ξαφνικά νιώσετε έντονο άγχος. Αυτό μπορεί να προκαλέσει τρόμο στα χέρια ή μη φυσιολογική αντίληψη του περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα, είναι πιο πιθανό να σκόνταφτε πάνω σε αντικείμενα ή ανθρώπους.

Αν έχετε άγχος, εξασκείστε μεθόδους αντιμετώπισης που θα σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε και να βελτιώσετε τα προβλήματα συντονισμού.

Ουσίες και αλκοόλ

Εάν κάνετε κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, μπορεί να βιώσετε αδεξιότητα. Η μέθη (intoxication), η οποία επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία συνήθως περιλαμβάνει ένα ή δύο συμπτώματα, στα οποία δεν συγκαταλέγονται πάντα οι ασυντόνιστες κινήσεις.

Τα συμπτώματα της μέθης μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Κόκκινα μάτια
• Αλλαγές στη συμπεριφορά
• Έντονη μυρωδιά αλκοόλ
• Συγκεχυμένο λόγο
• Εμετό

Μπορεί να δυσκολεύεστε να διατηρήσετε την ισορροπία σας ή το συντονισμό σας κατά τη βάδιση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυτοτραυματισμό ή διάσειση αν υποστείτε πτώση.

Η στέρηση από αλκοόλ ή ουσίες μπορεί επίσης να προκαλέσει αδεξιότητα.

Αδεξιότητα στους ηλικιωμένους

Η γήρανση συνοδεύεται από προβλήματα συντονισμού.

Σε μία μελέτη αναφορικά με τις κινήσεις των χεριών, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι νέοι και οι ηλικιωμένοι έχουν διαφορετική νοητική αναπαράσταση του χώρου γύρω από το σώμα τους. Ενώ οι νέοι εστίαζαν το πλαίσιο αναφοράς στο χέρι τους, οι ηλικιωμένοι χρησιμοποιούσαν ένα πλαίσιο αναφοράς με κέντρο ολόκληρο το σώμα τους. Αυτό αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι ηλικιωμένοι σχεδιάζουν και καθοδηγούν τις κινήσεις τους.

Η αδεξιότητα μπορεί επίσης να ξεκινήσει ως ένα ήπιο πρόβλημα, το οποίο επιδεινώνεται σταδιακά. Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε έχει διαρκή προβλήματα συντονισμού σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα, θα πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό, γιατί μπορεί να υπάρχει κάποια υποκείμενη νευρολογική διαταραχή.

Όγκος του εγκεφάλου

Ένας κακοήθης ή καλοήθης όγκος του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία και το συντονισμό. Αν έχετε όγκο στον εγκέφαλο, μπορεί να βιώσετε τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Ανεξήγητη ναυτία και εμετό
• Προβλήματα όρασης
• Αλλαγές στην προσωπικότητα ή τη συμπεριφορά
• Προβλήματα ακοής
• Επιληπτικές κρίσεις
• Αδυναμία ή μούδιασμα
• Έντονο πονοκέφαλο

Ο γιατρός μπορεί να πραγματοποιήσει μία μαγνητική τομογραφία για τον έλεγχο όγκων στον εγκέφαλο.

Νόσος του Πάρκινσον

Η νόσος του Πάρκινσον επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα κινητικά συστήματα. Τα πρώιμα συμπτώματα δεν είναι έκδηλα, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν τρόμο ή σπαστικότητα των μυών των χεριών, κάτι το οποίο προκαλεί προβλήματα στον συντονισμό. Άλλες ενδείξεις είναι οι εξής:

• Απώλεια όσφρησης (ανοσμία)
• Δυσκολία στον ύπνο
• Δυσκοιλιότητα
• Μαλακή ή χαμηλή φωνή
• Κενό βλέμμα

Ο γιατρός θα είναι σε θέση να σας προτείνει θεραπεία και να σας παραπέμψει σε έναν εξειδικευμένο γιατρό αν διαγνωστείτε με νόσο του Πάρκινσον.

Νόσος του Alzheimer

Η νόσος του Alzheimer προκαλεί αργή βλάβη και νέκρωση των εγκεφαλικών κυττάρων. Ένα άτομο με νόσο του Alzheimer συχνά έχει δυσκολία στη μνήμη, στην πραγματοποίηση καθημερινών και οικείων δραστηριοτήτων, καθώς και προβλήματα συντονισμού. Ο κίνδυνος της νόσου του Alzheimer αυξάνεται μετά την ηλικία των 65 ετών.

Εάν εσείς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο παρουσιάζει τα συγκεκριμένα συμπτώματα στη μέση ηλικία, τα οποία δεν βελτιώνονται, μιλήστε στο γιατρό σας.

Άλλες αιτίες

Οι ασυντόνιστες κινήσεις μπορούν να εκδηλωθούν όταν λαμβάνετε επαρκή ύπνο. Η εξάντληση μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία σας, με αποτέλεσμα να σας πέφτουν αντικείμενα ή να σκόνταφτε πάνω σε αυτά. Θα πρέπει να κοιμάστε τουλάχιστον οκτώ ώρες κάθε βράδυ, ώστε να επιτρέπετε στον εγκέφαλο και το σώμα σας να ξεκουραστεί.

Προβλήματα υγείας που επηρεάζουν τις αρθρώσεις και τους μύες, όπως η αρθρίτιδα, και φάρμακα, όπως τα αγχολυτικά, τα αντικαταθλιπτικά και τα αντισπασμωδικά, προκαλούν παρόμοια συμπτώματα.

Αδεξιότητα στα παιδιά

Η δυσκολία συντονισμού στα παιδιά δεν είναι κάτι ασύνηθες καθώς μαθαίνουν πώς να στέκονται και να περπατούν. Μία απότομη ανάπτυξη επίσης μπορεί να συνεισφέρει στο πρόβλημα, καθώς το παιδί συνηθίζει το αναπτυσσόμενο σώμα του.

Τα παιδιά που έχουν προβλήματα προσοχής μπορεί να είναι περισσότερο ασυντόνιστα αν έχουν λιγότερη επαφή με το περιβάλλον.

Εάν πιστεύετε ότι η αδεξιότητα του παιδιού σας δεν βελτιώνεται ή επιδεινώνεται, μίλησε στο γιατρό. Τα προβλήματα συντονισμού στα παιδιά μπορεί να προκαλούνται από:

• Προβλήματα όρασης
• Πλατυποδία
• Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητας
• Διαταραχή αυτιστικού φάσματος

Ο γιατρός θα παρέχει τις κατάλληλες θεραπευτικές επιλογές ανάλογα με την αιτία.

Δυσπραξία

Η δυσπραξία, ή αναπτυξιακή διαταραχή συντονισμού (DCD), είναι μία πάθηση που επηρεάζει τον συντονισμό των παιδιών. Τα παιδιά με δυσπραξία συνήθως έχουν καθυστερημένο σωματικό συντονισμό για την ηλικία τους. Αυτό δεν οφείλεται σε μαθησιακές δυσκολίες ή νευρολογική διαταραχή. Μπορείτε να βελτιώσετε τα συμπτώματα της δυσπραξίας εξασκώντας κινήσεις, κατακερματίζοντας τις δραστηριότητες σε μικρότερα βήματα ή χρησιμοποιώντας εργαλεία, όπως ειδικές λαβές στα μολύβια.

Αδεξιότητα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Καθώς η εγκυμοσύνη προχωρά, αλλάζει το κέντρο βάρους του σώματος και αυτό επηρεάζει την ισορροπία. Επίσης υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να παραπατήσετε ή να σκοντάφτετε σε αντικείμενα αν δεν μπορείτε να δείτε τα πόδια σας.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν το συντονισμό είναι οι ορμόνες και η κόπωση.

Θα πρέπει να κάνετε πιο αργές κινήσεις και να ζητάτε βοήθεια αν σας πέφτουν αντικείμενα, ώστε να αποφύγετε ατυχήματα και τραυματισμούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Πώς διαγιγνώσκεται η αδεξιότητα;

Η διάγνωση της ακριβούς αιτίας των προβλημάτων συντονισμού είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η αδεξιότητα αποτελεί σύμπτωμα πολλών παθήσεων. Εάν ο συντονισμός σας φαίνεται να επιδεινώνεται ή εμφανιστούν επιπρόσθετα συμπτώματα, πραγματοποίησε ένα ραντεβού με το γιατρό σας.

Ο γιατρός θα σας ρωτήσει αναφορικά με το ιατρικό ιστορικό σας και οποιαδήποτε άλλα συμπτώματα βιώνετε. Επίσης θα ζητήσει αρκετές εξετάσεις για τη διάγνωση της πάθησης.

Πώς μπορεί να βελτιωθεί ο συντονισμός;

Η βελτίωση του συντονισμού περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης. Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει φάρμακα, όπως ένα αντιφλεγμονώδες για την αρθρίτιδα, ή άσκηση για τη μείωση του πόνου και της ακαμψίας των αρθρώσεων.

Μπορεί επίσης να είναι επιβοηθητικό να επιβραδύνετε τις κινήσεις σας και να έχετε καλύτερη γνώση του περιβάλλοντός σας.

Βιβλιογραφία

10 early signs of Parkinson’s disease. (n.d.).
parkinson.org/understanding-parkinsons/10-early-warning-signs

50 signs of visible intoxication [Fact sheet]. (2012).
oregon.gov/OLCC/docs/publications/50_signs_visible_intoxication.pdf

Bloesch E, et al. (2013). Age-related changes in attentional reference frames for peripersonal space.
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0956797612457385

Brain cancer symptoms. (n.d.).
cancercenter.com/cancer-types/brain-cancer/symptoms

Causes and risk factors. (n.d.).
alz.org/alzheimers-dementia/what-is-alzheimers/causes-and-risk-factors

Developmental co-ordination disorder (dyspraxia) in children. (2019).
nhs.uk/conditions/Dyspraxia-(childhood)/Pages/Introduction.aspx

Folk J. (2019). Coordination problems, clumsiness anxiety symptoms.
anxietycentre.com/anxiety-symptoms/coordination-problems-clumsiness.shtml

Middle-aged clumsiness? Could be early Alzheimer’s. (2013).
health.clevelandclinic.org/middle-aged-clumsiness-could-be-early-alzheimers/

Seidler RD, et al. (2010). Motor control and aging: Links to age-related brain structural, functional, and biochemical effects. 
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0149763409001596?via%3Dihub

Signs and symptoms of a stroke. (n.d.).
stroke.org/en/about-stroke/stroke-symptoms

Types of seizures. (n.d.).
epilepsy-ohio.org/about-epilepsy/types-of-seizures/

Types of strokes. (n.d.).
stroke.org/en/about-stroke/types-of-stroke

What is rheumatoid arthritis? (n.d.).
arthritis.org/about-arthritis/types/rheumatoid-arthritis/what-is-rheumatoid-arthritis.php