Τι είναι η αφασία;

Η αφασία είναι μία διαταραχή της επικοινωνίας που εκδηλώνεται λόγω βλάβης στον εγκέφαλο σε μία ή περισσότερες περιοχές που ελέγχουν τη γλώσσα. Μπορεί να παρεμποδίσει την προφορική επικοινωνία, τη γραπτή επικοινωνία ή και τα δύο. Η αφασία προκαλεί προβλήματα:

• Στην ανάγνωση
• Στη γραφή
• Στην ομιλία
• Στην κατανόηση του λόγου
• Στην ακουστική αντίληψη

Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Αφασίας των ΗΠΑ, περίπου ένα εκατομμύριο Αμερικανοί έχουν κάποια μορφή αφασίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αφασίας;

Τα συμπτώματα της αφασίας ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά και εξαρτώνται από τον τύπο και τη σοβαρότητα της εγκεφαλικής βλάβης.

Η αφασία μπορεί να επηρεάσει:

• Την ομιλία
• Την κατανόηση
• Την ανάγνωση
• Τη γραφή
• Την εκφραστική επικοινωνία, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση λέξεων και προτάσεων
• Τη δεκτική επικοινωνία, η οποία περιλαμβάνει την κατανόηση λέξεων που λένε οι άλλοι

Τα συμπτώματα που επηρεάζουν την εκφραστική επικοινωνία περιλαμβάνουν:

• Ομιλία με μικρές προτάσεις ή φράσεις
• Ομιλία με προτάσεις που δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές
• Χρήση λάθος λέξεων ή λέξεων που δεν έχουν νόημα
• Χρήση λέξεων σε λάθος σειρά

Τα συμπτώματα που επηρεάζουν την δεκτική επικοινωνία περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στην κατανόηση της ομιλίας άλλων ατόμων
• Δυσκολία στην κατανόηση γρήγορου λόγου
• Παρερμηνευση του μεταφορικού λόγου

Ποιοι είναι οι τύποι αφασίας;

Υπάρχουν τέσσερεις κύριοι τύποι αφασίας:

• Αφασία με ρέοντα λόγο
• Αφασία με μη ρέοντα λόγο
• Συσχετιστική αφασία
• Ολική αφασία

Αφασία με ρέοντα λόγο

Η αφασία με ρέοντα λόγο επίσης ονομάζεται αφασία Wernicke. Τυπικά περιλαμβάνει βλάβη στη μέση αριστερή περιοχή του εγκεφάλου. Αν έχετε αυτόν τον τύπο αφασίας, μπορείτε να μιλήσετε, αλλά έχετε δυσκολία στην κατανόηση του τι λένε οι άλλοι. Αν έχετε αφασία με ρέοντα λόγο είναι πιθανό ότι:

• Δεν μπορείτε να κατανοήσετε και να χρησιμοποιήσετε τη γλώσσα σωστά
• Έχετε την τάση να ομιλείτε με μακριές, περίπλοκες προτάσεις που δεν βγάζουν νόημα ή περιλαμβάνουν λάθος λέξεις
• Δεν κατανοείτε ότι οι άλλοι δεν μπορούν να σας καταλάβουν

Αφασία με μη ρέοντα λόγο

Η αφασία με μη ρέοντα λόγο επίσης ονομάζεται αφασία Broca. Περιλαμβάνει βλάβη στην αριστερή πρόσθια περιοχή του εγκεφάλου. Αν έχετε αφασία με μη ρέοντα λόγο είναι πιθανό ότι:

• Ομιλείτε με μικρές ατέλειες προτάσεις
• Είστε σε θέση να μεταφέρετε βασικά μηνύματα, αλλά ίσως παραλείπεται ορισμένες λέξεις
• Έχετε περιορισμένη ικανότητα στην κατανόηση του τι λένε οι άλλοι
• Βιώνετε σύγχυση, επειδή αντιλαμβάνεστε ότι οι άλλοι δεν σας καταλαβαίνουν
• Έχετε αδυναμία ή παράλυση στη δεξιά πλευρά του σώματος

Συσχετιστική αφασία

Η συσχετιστική αφασία τυπικά περιλαμβάνει δυσκολία στην επανάληψη συγκεκριμένων λέξεων ή φράσεων. Αν έχετε αυτό τον τύπο αφασίας, κατανοείτε τι λένε οι άλλοι. Επίσης, είναι πιθανό ότι και οι άλλοι κατανοούν το λόγο σας, αλλά μπορεί να έχετε δυσκολία στην επανάληψη λέξεων και να κάνετε ορισμένα λάθη κατά την ομιλία.

Ολική αφασία

Η ολική αφασία περιλαμβάνει εκτεταμένη βλάβη στην πρόσθια και οπίσθια αριστερή περιοχή του εγκεφάλου. Εάν έχετε αυτό τον τύπο αφασίας, είναι πιθανό ότι:

• Έχετε σοβαρό πρόβλημα στη χρήση λέξεων
• Έχετε σοβαρό πρόβλημα στην κατανόηση λέξεων
• Έχετε περιορισμένη ικανότητα χρήσης λίγων λέξεων μαζί

Τι προκαλεί την αφασία;

Η αφασία προκαλείται λόγω βλάβης σε μία ή περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τη γλώσσα. Όταν η βλάβη εκδηλωθεί, μπορεί να διακόψει την αιματική ροή σε αυτές τις εγκεφαλικές περιοχές. Δίχως οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, τα κύτταρα σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου πεθαίνουν.

Η αφασία μπορεί να οφείλεται σε:

• Όγκο στον εγκέφαλο
• Λοίμωξη
• Άνοια ή άλλη νευρολογική διαταραχή
• Νευροεκφυλιστική νόσο
• Τραυματισμό στο κεφάλι
• Εγκεφαλικό

Το εγκεφαλικό είναι η πιο κοινή αιτία αφασίας. Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Αφασίας των ΗΠΑ, η αφασία εκδηλώνεται στο 25-40% των ατόμων που έχουν υποστεί εγκεφαλικό.

Αιτίες προσωρινής αφασίας

Οι επιληπτικές κρίσεις ή οι ημικρανίες μπορούν να προκαλέσουν προσωρινή αφασία. Η προσωρινή εργασία μπορεί επίσης να εκδηλωθεί λόγω παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου το οποίο διακόπτει προσωρινά την αιματική ροή στον εγκέφαλο. Το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο συχνά ονομάζεται μικροεγκεφαλικό. Οι επιπτώσεις του περιλαμβάνουν:

• Αδυναμία
• Μούδιασμα σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος
• Δυσκολία στην ομιλία
• Δυσκολία στην κατανόηση του λόγου

Το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο διαφέρει από το εγκεφαλικό, επειδή οι επιπτώσεις είναι προσωρινές.

Ποιος βρίσκεται σε κίνδυνο αφασίας;

Η αφασία επηρεάζει άτομα όλων των ηλικιών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Από τη στιγμή που τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι η πιο κοινή αιτία αφασίας, η πλειονότητα των ατόμων που πάσχουν από τη διαταραχή είναι μεσήλικες και ηλικιωμένοι.

Πώς διαγιγνώσκεται η αφασία;

Εάν ο γιατρός υποπτεύεται ότι έχετε αφασία, μπορεί να ζητήσει απεικονιστικές τεχνικές για τον εντοπισμό της πηγής του προβλήματος. Μία αξονική ή μαγνητική τομογραφία θα τον βοηθήσει να ταυτοποιήσει τη θέση και τη σοβαρότητα της εγκεφαλικής βλάβης.

Ο γιατρός επίσης θα σας ελέγξει για αφασία κατά τη διάρκεια θεραπείας ύστερα από έναν τραυματισμό στο κεφάλι ή ένα εγκεφαλικό. Για παράδειγμα, θα ελέγξει την ικανότητα σας να:

• Ακολουθείτε εντολές
• Ονομάζετε αντικείμενα
• Συμμετέχετε σε μία συζήτηση
• Απαντάτε σε ερωτήσεις
• Γράφετε λέξεις

Αν έχετε αφασία, ένας λογοθεραπευτής θα σας βοηθήσει να ταυτοποιήσετε τις συγκεκριμένες επικοινωνιακές δυσκολίες. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, θα ελεγχθεί η ικανότητα σας να:

• Ομιλείτε καθαρά
• Εκφράζετε τις ιδέες σας με σαφήνεια
• Αλληλεπιδράτε με άλλους
• Διαβάζετε
• Γράφετε
• Κατανοείτε την προφορική και γραπτή γλώσσα
• Χρησιμοποιείτε εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας
• Καταπίνετε

Πώς αντιμετωπίζεται η αφασία;

Ο γιατρός θα σας παραπέμψει σε έναν λογοθεραπευτή για την αντιμετώπιση της αφασίας. Η θεραπεία είναι αργή και σταδιακή και θα πρέπει να ξεκινήσει όσο το δυνατόν συντομότερα μετά από ένα τραυματισμό του εγκεφάλου. Το θεραπευτικό πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει:

• Πραγματοποίηση ασκήσεων για τη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων
• Εργασίες σε ομάδες για την εξάσκηση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων
• Έλεγχο των επικοινωνιακών δεξιοτήτων σε πραγματικές καταστάσεις
• Εκμάθηση χρήσης άλλων μορφών επικοινωνίας, όπως χειρονομίες, ζωγραφική και επικοινωνία μέσω του υπολογιστή
• Χρήση υπολογιστή για την εκμάθηση της προφοράς των λέξεων
• Ενθάρρυνση της οικογένειας να συμμετέχει στο θεραπευτικό πλάνο και να σας βοηθήσει να επικοινωνείτε στο σπίτι

Ποια είναι η έκβαση για τα άτομα με αφασία;

Αν έχετε προσωρινή αφασία λόγω παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου ή ημικρανίας, μπορεί να μη χρειαστείτε θεραπεία. Αν έχετε κάποιο άλλο τύπο αφασίας, πιθανώς θα επανακτήσετε ορισμένες από τις δεξιότητες της γλώσσας μέσα σε ένα μήνα από την εγκεφαλική βλάβη. Ωστόσο, είναι απίθανο ότι θα επιστρέψουν πλήρως οι επικοινωνιακές σας ικανότητες.

Αρκετοί παράγοντες καθορίζουν την έκβαση:

• Η αιτία της εγκεφαλικής βλάβης
• Η θέση της εγκεφαλικής βλάβης
• Η σοβαρότητα της εγκεφαλικής βλάβης
• Η ηλικία σας
• Η γενικότερη εικόνα της υγείας σας
• Η επιθυμία σας να ακολουθήσετε το θεραπευτικό πλάνο

Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να λάβετε περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με την πάθησή σας και την μακροπρόθεσμη έκβαση.

Πώς μπορεί να προληφθεί η αφασία;

Πολλές παθήσεις που προκαλούν αφασία δεν μπορούν να προληφθούν, όπως οι εγκεφαλικοί όγκοι ή οι νευροεκφυλιστικές νόσοι. Ωστόσο, η πιο κοινή αιτία αφασίας είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο. Μειώνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο της αφασίας.

Ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές για να μειώσετε τον κίνδυνο εγκεφαλικού:

• Τερματίστε το κάπνισμα εάν καπνίζετε.
• Καταναλώστε αλκοόλ μετριοπαθώς.
• Ασκηθείτε καθημερινά.
• Ακολουθήστε μία διατροφή χαμηλή σε νάτριο και λίπη.
• Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση και τη χοληστερόλη.
• Ελέγξτε το διαβήτη και οποιαδήποτε κυκλοφορικά προβλήματα, εάν έχετε.
• Λάβετε θεραπεία για κολπική μαρμαρυγή, εάν έχετε.
• Λάβετε άμεση ιατρική φροντίδα αν εκδηλώσετε συμπτώματα εγκεφαλικού.

Βιβλιογραφία

Aphasia. (n.d.). Retrieved from
asha.org/public/speech/disorders/Aphasia/

Aphasia. (2010, June 7)
nidcd.nih.gov/health/aphasia

Aphasia FAQs. (n.d.)
aphasia.org/aphasia-faqs/

Mayo Clinic Staff. (2015, March 21). Aphasia
mayoclinic.org/diseases-conditions/aphasia/basics/definition/con-20027061

Types of aphasia. (2015, March 6)
strokeassociation.org/STROKEORG/LifeAfterStroke/RegainingIndependence/CommunicationChallenges/Types-of-Aphasia_UCM_310096_Article.jsp