Πώς ορίζεται η αγνωσία;

Η αγνωσία ορίζεται ως η ανικανότητα αναγνώρισης αντικειμένων, προσώπων, φωνών ή τοποθεσιών. Είναι μία σπάνια διαταραχή που περιλαμβάνει μία ή περισσότερες αισθήσεις.

Η αγνωσία συνήθως επηρεάζει μόνο ένα μονοπάτι μεταγωγής πληροφοριών στον εγκέφαλο. Αν έχετε αυτή την πάθηση, εξακολουθείτε να είστε σε θέση να σκέφτεστε να ομιλείτε και να αλληλεπιδράτε με τον υπόλοιπο κόσμο.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι αγνωσίας. Η οπτική αγνωσία, για παράδειγμα, είναι η ανικανότητα να θυμηθείτε ή να περιγράψετε τη χρήση ενός αντικειμένου που έχετε μπροστά σας απλά κοιτάζοντάς το. Είστε σε θέση να το πιάσετε και να το σηκώσετε. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε την αίσθηση της αφής για να ταυτοποιήσετε τι είναι ή για ποιο λόγο χρησιμοποιείται μόλις το κρατήσετε.

Τι προκαλεί την αγνωσία;

Η αγνωσία συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος βιώνει βλάβη σε συγκεκριμένα μονοπάτια μεταγωγής πληροφοριών. Τα μονοπάτια αυτά περιλαμβάνουν τις περιοχές όπου επεξεργάζονται οι αισθητηριακές πληροφορίες. Αυτά τα μέρη του εγκεφάλου αποθηκεύουν γνώση και πληροφορίες που σχετίζονται με την αντίληψη και την ταυτοποίηση πραγμάτων.

Η αγνωσία συνήθως που προκαλείται από βλάβες στο βρεγματικό, τον κροταφικό ή τον ινιακό λοβό του εγκεφάλου. Οι λοβοί αυτοί αποθηκεύουν εξαιρετικά σημαντικές πληροφορίες και τη γλώσσα. Εγκεφαλικό, τραυματισμός στο κεφάλι ή εγκεφαλίτιδα μπορεί να προκαλέσουν βλάβες.

Άλλες παθήσεις που προκαλούν βλάβες στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσουν επίσης αγνωσία, όπως:

• Άνοια
• Καρκίνος στον εγκέφαλο
• Κατάσταση ανοσίας (απώλεια παροχής οξυγόνου στον εγκέφαλο), όπως δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα

Ποιοι είναι οι τύποι αγνωσίας;

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι αγνωσίας: αυτός που σχετίζεται με την όραση, με την ακοή και με την αφή.

Αγνωσία όρασης

Η αγνωσία όρασης συμβαίνει όταν υπάρχει βλάβη στο μονοπάτι του εγκεφάλου που συνδέει τον ινιακό λοβό με το βρεγματικό ή τον κροταφικό λοβό.

Ο ινιακός λοβός επεξεργάζεται τις εισερχόμενες οπτικές πληροφορίες. Ο βρεγματικός και ο κροταφικός λοβός σάς επιτρέπουν να κατανοήσετε τη σημασία αυτών των πληροφοριών.

Ανεκτική αγνωσία όρασης

Η ανεκτική (ενοποιητική) αγνωσία προκαλεί δυσκολία στην κατανόηση των σχημάτων ενός αντικειμένου που βλέπετε. Αυτή η κατάσταση μπορεί να σας δημιουργεί δυσκολία στην κατανόηση της διαφοράς από το ένα αντικείμενο στο άλλο μόνο με οπτική παρατήρηση.

Μπορεί να μην είστε σε θέση να αντιγράψετε ή να ζωγραφίσετε μία εικόνα ενός αντικειμένου. Αντιθέτως, μπορεί να προσπαθήσετε να αντιγράψετε την εικόνα ενός κύκλου και να καταλήξετε ζωγραφίζοντας μία σειρά από ομόκεντρα ακατάληπτα σχήματα.

Εξακολουθείτε να είστε σε θέση να χρησιμοποιείτε την όρασή σας για να κατευθυνθείτε στο περιβάλλον και να πιάσε τα αντικείμενα χωρίς δυσκολία, και η γνώση του λόγου για τον οποίο χρησιμοποιείται το εκάστοτε αντικείμενο παραμένει ανέπαφη.

Η ανεκτική αγνωσία όρασης συνήθως προκαλείται από βλάβες στον ινιακό-βρεγματικό φλοιό.

Συνθετική αγνωσία όρασης

Η συνθετική αγνωσία όρασης είναι η ανικανότητα να ανακαλέσετε πληροφορίες που σχετίζονται με ένα αντικείμενο. Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν το όνομα και τη χρήση του αντικειμένου.

Αυτός ο τύπος αγνωσίας δεν σας αποτρέπει από το να ζωγραφίσετε την εικόνα του αντικειμένου.

Παρόλο που δεν είσαι σε θέση να ονοματίσετε το αντικείμενο με οπτική παρατήρηση, μπορείτε να αναγνωρίσετε και χρησιμοποιήσετε ένα αντικείμενο που σας δείχνει κάποιος όταν συνοδεύεται από προφορικές ή γραπτές πληροφορίες.

Η συνθετική αγνωσία όρασης συνήθως οφείλεται σε βλάβες και στις δύο πλευρές του ινιακού-κροταφικού φλοιού.

Προσωπαγνωσία

Η προσωπαγνωσία είναι η ανικανότητα αναγνώρισης οικείων προσώπων. Προκαλείται από προβλήματα στην Ατρακτοειδή Περιοχή Προσώπων (FFA), μία συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που αναγνωρίζει πρόσωπα.

Η δυσκολία αναγνώρισης προσώπων μπορεί επίσης να εκδηλωθεί στη νόσο του Αλτσχάιμερ. Αυτό συμβαίνει, επειδή η εγκεφαλική επιδείνωση μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην FFA περιοχή.

Ο αυτισμός μπορεί επίσης να δημιουργήσει δυσκολίες στην αναγνώριση προσώπων. Τα παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος μαθαίνουν να αναγνωρίζουν πρόσωπα με ένα διαφορετικό τρόπο. Για αυτό είναι δύσκολο να κατανοήσουν την ταυτότητα ή τη συναισθηματική κατάσταση ενός προσώπου.

Αχρωματοψία

Η αχρωματοψία, η οποία είναι ο επίκτητος μη διαχωρισμός των χρωμάτων, είναι η ανικανότητα ταυτοποίησης των χρωμάτων που βλέπετε. Συνήθως προκαλείται από μία βλάβη στην αριστερή ινιοκροταφική περιοχή.

Αγνωσική αλεξία

Η αγνωσική αλεξία είναι η ανικανότητα οπτικής αναγνώρισης λέξεων. Δεν μπορείτε να διαβάσετε αν έχετε αυτή τη διαταραχή. Μπορείτε όμως να μιλάτε και να γράφετε χωρίς δυσκολία.

Ακικητοψία

Η ακινητοψία είναι η ανικανότητα αντίληψης της κίνησης παρατηρούμενου αντικειμένου. Αυτή η σπάνια πάθηση σάς κάνει να βλέπετε κινούμενα αντικείμενα σαν μία σειρά από πόζες.

Εάν η πάθηση είναι σοβαρή, ίσως δεν είστε σε θέση να ανιχνεύσετε καμία κίνηση.

Ακουστική προφορική αγνωσία

Η ακουστική προφορική αγνωσία είναι η ανικανότητα αναγνώρισης και κατανόησης λέξεων που ακούτε, παρόλο που η ακοή σας δεν υφίσταται καμία βλάβη. Συνήθως οφείλεται σε βλάβη στη δεξιά κροταφική περιοχή.

Εξακολουθείτε, όμως, να είστε σε θέση να διαβάζετε, να γράφετε και να ομιλείτε.

Φωναγνωσία

Η φωναγνωσία είναι η ανικανότητα αναγνώρισης και ταυτοποίησης οικείων φωνών. Εκδηλώνεται όταν ο εγκέφαλος φέρει βλάβη σε ένα συγκεκριμένο τμήμα που επεξεργάζεται τον ήχο. Υπάρχει συνήθως συσχέτιση με μία βλάβη στο δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου.

Εξακολουθείτε να καταλαβαίνετε λέξεις που ακούτε από τους άλλους αν έχετε αυτή την πάθηση. Επίσης, είστε σε θέση να αναγνωρίζετε ήχους του περιβάλλοντος ή ήχους που παράγονται από αντικείμενα.

Απτική αγνωσία

Η απτική αγνωσία, ή αγνωσία αφής, είναι η ανικανότητα αναγνώρισης αντικειμένων μέσω της αφής.

Είστε σε θέση να αισθάνεσαι το βάρος του αντικειμένου, αλλά δεν μπορείτε να κατανοήσετε τη σημασία ή τη χρήση του. Βλάβες στο βρεγματικό λόγο του εγκεφάλου συχνά προκαλούν την αγνωσία αφής.

Μπορείτε να ονομάσετε το αντικείμενο απλά παρατηρώντας το. Επίσης, μπορείτε να το ζωγραφίσετε ή να το πιάσετε.

Αυτοτοποαγνωσία

Η αυτοτοποαγνωσία είναι η ανικανότητα οπτικού προσανατολισμού ή αναγνώρισης τμημάτων του σώματός σας.

Βλάβη στον αριστερό βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσει αυτή την πάθηση. Έχετε επίγνωση πού βρίσκονται τα άκρα σας στο χώρο σε όλες τις στιγμές, ακόμη και με κλειστά μάτια.

Ποια είναι η έκβαση της αγνωσίας;

Η αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης και η ανακούφιση των συμπτωμάτων είναι ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης της αγνωσίας. Ο βασικός στόχος είναι να μπορέσετε να λειτουργήσετε ανεξάρτητα στην καθημερινή σας ζωή.

Βιβλιογραφία

Agnosia. (2011).
rarediseases.info.nih.gov/diseases/8/agnosia

Agnosia information page. (2019).
ninds.nih.gov/Disorders/All-Disorders/Agnosia-Information-Page

Coslett HB. (2011). Chapter 10: Sensory agnosias.
ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92800/

Kumar A, et al. (2019). Agnosia.
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29630208

Nomi JS, et al. (2015). Face processing in autism spectrum disorders: From brain regions to brain networks. DOI:
10.1016/j.neuropsychologia.2015.03.029

Xu B, et al. (2014). Teaching children with autism to recognize faces.
link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-1-4614-4788-7_56