Τι είναι η αιματουρία;

Η αιματουρία είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για το αίμα στα ούρα.

Πολλές διαφορετικές παθήσεις και ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν αιματουρία και περιλαμβάνουν λοιμώξεις, ασθένειες των νεφρών, καρκίνους και σπάνιες διαταραχές του αίματος. Το αίμα μπορεί να είναι ορατό ή να εντοπίζεται στα ούρα σε τόσο μικρές ποσότητες ώστε να μην γίνεται ορατό με γυμνό μάτι.

Οποιαδήποτε ποσότητα αίματος στα ούρα μπορεί να αποτελεί ένδειξη σοβαρού προβλήματος υγείας, ακόμη και αν εκδηλωθεί μόνο μία φορά. Αν αγνοήσετε την αιματουρία, μπορεί να οδηγηθείτε σε επιδείνωση κάποιας σοβαρής πάθησης, όπως καρκίνου ή νεφρικής νόσου, επομένως θα πρέπει να μιλήσετε στο γιατρό σας το συντομότερο δυνατόν.

Ο γιατρός, μέσω εξετάσεων ούρων και απεικονιστικών τεχνικών, θα καθορίσει την αιτία της αιματουρίας και θα δημιουργήσει το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο.

Ποιοι είναι οι τύποι αιματουρίας;

Υπάρχουν δύο τύποι αιματουρίας: η μακροσκοπική και η μικροσκοπική.

Μακροσκοπική αιματουρία

Αν έχετε αρκετό αίμα στα ούρα, ώστε αυτά να εμφανίζονται ροζ ή ερυθρά, ή αν έχετε κηλίδες ορατού αίματος, τότε έχετε μακροσκοπική αιματουρία.

Μικροσκοπική αιματουρία

Όταν δεν μπορείτε να δείτε το αίμα, επειδή ποσότητά του είναι υπερβολικά μικρή, τότε έχετε μικροσκοπική αιματουρία. Η μικροσκοπική αιματουρία ανιχνεύεται μόνο μέσω εξετάσεων ούρων ή μέσω ελέγχου ούρων κάτω από το μικροσκόπιο.

Ποιες είναι οι αιτίες της αιματουρίας;

Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες αιματουρίας.

Το αίμα μπορεί να εμφανιστεί στα ούρα όταν προέρχεται από τον κόλπο στις γυναίκες, την εκσπερμάτιση στους άντρες ή από μία κένωση του εντέρου είτε στους άντρες και στις γυναίκες. Εάν υπάρχει αίμα στα ούρα, οι αιτίες είναι πολλές.

Λοίμωξη

Μία λοίμωξη είναι από τις πιο κοινές αιτίες αιματουρίας. Η λοίμωξη μπορεί να εντοπίζεται στο ουροποιητικό σύστημα, την ουροδόχο κύστη ή τους νεφρούς.

Οι λοιμώξεις συμβαίνουν όταν βακτήρια εισέρχονται και κινούνται άνω στην ουρήθρα, το σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα εκτός του σώματος από την ουροδόχο κύστη. Η λοίμωξη μπορεί να μεταφερθεί εντός της ουροδόχου κύστης και από εκεί ακόμη και στους νεφρούς. Συχνά προκαλεί πόνο και συχνή ανάγκη ούρησης. Η αιματουρία μπορεί να είναι μακροσκοπική ή μικροσκοπική.

Λίθοι

Μία άλλη κοινή αιτία αίματος στα ούρα είναι η παρουσία λίθων στην ουροδόχο κύστη ή τους νεφρούς. Οι λίθοι είναι κρύσταλλοι που σχηματίζονται από μεταλλικά στοιχεία στα ούρα.

Οι μεγάλοι λίθοι μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη που συχνά οδηγεί σε αιματουρία και έντονο πόνο.

Διογκωμένος προστάτης

Στους άνδρες μέσης ηλικίας και άνω μία αρκετά κοινή αίτια αιματουρίας είναι η διόγκωση του προστάτη. Ο προστάτης είναι ένας αδένας που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη κοντά στην ουρήθρα.

Όταν ο προστάτης διογκώνεται, όπως συμβαίνει συχνά σε άνδρες μέσης ηλικίας, συμπιέζει στην ουρήθρα. Αυτό προκαλεί προβλήματα στην ούρηση και μπορεί να αποτρέψει την πλήρη κένωση της ουροδόχου κύστης. Με τη σειρά του αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος με αίμα στα ούρα.

Νεφρική νόσος

Μία λιγότερο κοινή αιτία αίματος στα ούρα είναι μία νεφρική νόσος. Μία ασθένεια ή φλεγμονή των πνευμόνων μπορεί να προκαλέσει αιματουρία. Η ασθένεια μπορεί να εκδηλωθεί από μόνη της ή ως μέρος άλλης ασθένειας, όπως ο διαβήτης.

Σε παιδιά 6 έως 10 ετών, η νεφρική διαταραχή μεταστρεπτοκοκκική σπειραματονεφρίτιδα μπορεί να προκαλέσει αιματουρία. Αυτή η διαταραχή μπορεί να εκδηλωθεί μία με δύο εβδομάδες μετά από μία στρεπτοκοκκική λοίμωξη για την οποία δεν λαμβάνεται θεραπεία. Παλαιότερα ήταν μια κοινή πάθηση, αλλά πλέον είναι σπάνια εξαιτίας των αντιβιοτικών που αντιμετωπίζουν άμεσα τις στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις.

Καρκίνος

Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης, των νεφρών ή του προστάτη μπορεί να προκαλέσει αιματουρία. Αυτό είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να εκδηλωθεί σε προχωρημένες περιπτώσεις καρκίνου. Συχνά μπορεί να μην εμφανίζονται πρώιμες ενδείξεις της νόσου.

Φάρμακα

Φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν αιματουρία περιλαμβάνουν:

• Πενικιλλίνη
• Ασπιρίνη
• Αντιπηκτικά, όπως ηπαρίνη και βαρφαρίνη
• Κυκλοφωσφαμίδη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων τύπων καρκίνου

Λιγότερο κοινές αιτίες

Υπάρχουν λιγότερο κοινές αιτίες της αιματουρίας, οι οποίες δεν είναι ιδιαίτερα κοινές. Σπάνιες διαταραχές του αίματος, όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία, το σύνδρομο Alport και η αιμορροφιλία μπορούν να προκαλέσουν αιματουρία.

Η εξαντλητική άσκηση ή ένα χτύπημα στους νεφρούς μπορεί επίσης να προκαλέσει την παρουσία αίματος στα ούρα.

Πώς διαγιγνώσκεται η αιτία της αιματουρίας;

Όταν επισκεφτείτε το γιατρό σας για την αιματουρία, θα σας ρωτήσει αναφορικά με την ποσότητα αίματος και πότε το παρατηρείτε κατά τη διάρκεια της ούρησης. Θα πρέπει να γνωρίζει πόσο συχνά ουρείτε, αν βιώνετε πόνο, αν παρατηρείτε θρόμβους αίματος και ποια φάρμακα λαμβάνετε.

Ο γιατρός στη συνέχεια θα πραγματοποιήσει μία κλινική εξέταση και θα ζητήσει ανάλυση ούρων. Η ανάλυση ούρων θα επιβεβαιώσει την παρουσία αίματος και θα εντοπίσει βακτήρια εάν κάποια λοίμωξη είναι η αιτία.

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει απεικονιστικές τεχνικές, όπως αξονική τομογραφία, η οποία χρησιμοποιεί ακτινοβολία για την δημιουργία εικόνων των εσωτερικών δομών του σώματος.

Μία άλλη πιθανή εξέταση στην οποία μπορεί να υποβληθείτε είναι η κυστεοσκόπηση. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός ευέλικτου σωλήνα με κάμερα στην άκρη από την ουρήθρα στην ουροδόχο κύστη. Μέσω της κάμερας, ο γιατρός θα εξετάσει το εσωτερικό της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας για τον καθορισμό της αιτίας της αιματουρίας.

Πότε πρέπει να ζητήσω ιατρική φροντίδα;

Από τη στιγμή που κάποιες αιτίες αιματουρίας είναι σοβαρές, θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα από την πρώτη φορά που θα παρατηρήσετε αίμα στα ούρα. Μην αγνοήσετε ακόμα και μία μικρή ποσότητα αίματος.

Επίσης, επισκεφτείτε το γιατρό σας αν δεν παρατηρείτε αίμα στα ούρα, αλλά βιώνετε συχνή, δύσκολη ή επώδυνη ούρηση, κοιλιακό άλγος ή πόνο στους νεφρούς. Αυτές μπορεί να αποτελούν ενδείξεις μικροσκοπικής αιματουρίας.

Αναζητήστε επείγουσα ιατρική φροντίδα αν δεν μπορείτε να ουρήσετε, αν βλέπετε θρόμβους αίματος κατά την ούρηση ή αν έχετε αίμα στα ούρα σε συνδυασμό με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

• Ναυτία
• Εμετός
• Πυρετός
• Ρίγη
• Πόνο στις πλευρές, στη μέση ή την κοιλιακή χώρα

Πώς αντιμετωπίζεται η αιματουρία;

Η αιτία της αιματουρίας θα καθορίσει τον τύπο θεραπείας που θα λάβετε.

Αν μία λοίμωξη, όπως μία λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, είναι υπεύθυνη για την αιματουρία, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει αντιβιοτικά για τη θανάτωση των βακτηρίων που την προκαλούν.

Η αιματουρία που προκαλείται από μεγάλους λίθους στους νεφρούς μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνη αν δεν αντιμετωπιστεί. Συνταγογραφούμενα φάρμακα και θεραπείες θα βοηθήσουν στην απομάκρυνση των λίθων.

Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει μία διαδικασία που ονομάζεται εξωσωματική λιθοτριψία κρουστικών κυμάτων (ESWL) για τη διάσπαση των λίθων.

Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τη χρήση ηχητικών κυμάτων για τη διάσπαση των λίθων στους νεφρούς σε μικροσκοπικά κομμάτια, τα οποία μπορούν να απομακρυνθούν μέσω των ούρων. Ο συγκεκριμένος τύπος θεραπείας απαιτεί περίπου μία ώρα και μπορεί να πραγματοποιηθεί υπό ελαφρά αναισθησία.

Ο γιατρός μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει ένα λεπτό ευέλικτο σωλήνα για την αφαίρεση των λίθων από τους νεφρούς. Η διαδικασία ονομάζεται ουρητηροσκόπηση. Ένας λεπτός σωλήνας, το ουρητηροσκόπιο,  περνά μέσω της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης στον ουρητήρα. Το ουρητηροσκόπιο είναι εξοπλισμένο με κάμερα για τον εντοπισμό των λίθων.

Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει ειδικά εργαλεία για να αφαιρέσει τους λίθους. Εάν είναι μεγάλοι, θα πρέπει να τους σπάσει σε μικρότερα τμήματα πριν τους αφαιρέσει.

Εάν ένας διογκωμένος προστάτης προκαλεί την αιματουρία, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει φάρμακα, όπως α-αναστολείς ή αναστολής της 5-α-αναγωγάσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να αποτελεί επιλογή.

Ποιες επιπλοκές σχετίζονται με την αιματουρία;

Ορισμένες αιτίες αίματος στα ούρα είναι σοβαρές, επομένως θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας αμέσως μόλις παρατηρήσετε το σύμπτωμα.

Εάν το σύμπτωμα αυτό οφείλεται σε καρκίνο και το αγνοήσετε, ο όγκος μπορεί να αναπτυχθεί σε σημείο όπου πλέον είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Λοιμώξεις που δεν αντιμετωπίζονται μπορεί να οδηγήσουν σε νεφρική ανεπάρκεια.

Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων εάν η αιτία της αιματουρίας είναι ένας διογκωμένος προστάτης. Αν αγνοήσετε την πάθηση, μπορεί να οδηγηθείτε σε δυσφορία από την ανάγκη συχνής ούρησης, έντονο πόνο, ακόμη και καρκίνο.

Πώς μπορεί να προληφθεί η αιματουρία;

Η πρόληψη της αιματουρίας σημαίνει πρόληψη της υποκείμενης αιτίας:

• Για να αποτρέψετε λοιμώξεις, πίνετε άφθονο νερό καθημερινά, ουρείτε αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή και εξασκήστε κανόνες καλής υγιεινής.
• Για να αποτρέψετε τον σχηματισμό λίθων, πίνετε άφθονο νερό και αποφύγετε το υπερβολικό αλάτι και συγκεκριμένες τροφές, όπως το σπανάκι και το ραβέντι.
• Για να αποτρέψετε τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, απέχετε από το κάπνισμα, περιορίστε την έκθεση σε χημικά και πίνετε άφθονο νερό.

Βιβλιογραφία

Hematuria (blood in the urine). (2016).
niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/hematuria-blood-urine

Mayo Clinic Staff. (2017). Blood in urine (hematuria).
mayoclinic.org/diseases-conditions/blood-in-urine/symptoms-causes/syc-20353432

What is hematuria? (n.d.).
urologyhealth.org/urologic-conditions/hematuria