Τι είναι η ακούσια αύξηση βάρους;

Η ακούσια αύξηση βάρους συμβαίνει όταν το βάρος σας αυξάνεται χωρίς να αυξάνεται η κατανάλωση τροφών και χωρίς να μειώνεται η σωματική σας δραστηριότητα. Συμβαίνει δηλαδή όταν δεν προσπαθείτε να πάρετε κιλά. Συχνά οφείλεται σε κατακράτηση υγρών, μη φυσιολογικούς όγκους, δυσκοιλιότητα ή εγκυμοσύνη.

Η ακούσια αύξηση βάρους μπορεί να είναι περιοδική, διαρκής ή ταχεία.

Η περιοδική ακούσια αύξηση βάρους περιλαμβάνει τακτικές διακυμάνσεις στο βάρος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αύξηση του βάρους κατά τον εμμηνορρυσιακό κύκλο. Η περιοδική αλλά μακροχρόνια ακούσια αύξηση βάρους είναι συχνά το αποτέλεσμα εγκυμοσύνης, που διαρκεί 9 μήνες.

Η ταχεία ακούσια αύξηση βάρους μπορεί να οφείλεται σε παρενέργειες φαρμάκων. Πολλές περιπτώσεις ακούσιας αύξησης βάρους είναι αβλαβείς. Ωστόσο, κάποια συμπτώματα που εμφανίζονται σε συνδυασμό με ταχεία αύξηση βάρους μπορεί να αποτελούν ένδειξη επείγοντος ιατρικού περιστατικού.

Ποιες είναι οι αιτίες της ακούσιας αύξησης βάρους;

Εγκυμοσύνη

Μία από τις πιο κοινές αιτίες άκουσες αύξησης βάρους είναι η εγκυμοσύνη. Ωστόσο, πολλές έγκυες γυναίκες συνηθίζουν να τρώνε εσκεμμένα παραπάνω από το φυσιολογικό για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη του εμβρύου. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι περισσότερες γυναίκες παίρνουν κιλά καθώς το έμβρυο μεγαλώνει.

Το επιπλέον βάρος οφείλεται στο έμβρυο, στον πλακούντα, στο αμνιακό υγρό, στην αυξημένη παροχή αίματος και στη διογκωμένη μήτρα.

Ορμονικές αλλαγές

Τυπικά, μεταξύ 45 και 55 ετών, οι γυναίκες εισέρχονται σε μία φάση της ζωής τους που ονομάζεται εμμηνόπαυση.

Κατά τη διάρκεια των γόνιμων (αναπαραγωγικών) ετών μιας γυναίκας, τα οιστρογόνα – μία από τις ορμόνες που είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση της εμμηνορρυσίας και της ωορρηξίας – αρχίζουν να μειώνονται. Μόλις συμβεί η εμμηνόπαυση, τα οιστρογόνα είναι πλέον σε τόσο χαμηλά επίπεδα που δεν επάγουν εμμηνορρυσία.

Η μείωση των οιστρογόνων προκαλεί στις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση την αύξηση βάρους γύρω από την κοιλιακή περιοχή και τα ισχία. Πέρα από τις ορμονικές αλλαγές της εμμηνόπαυσης, οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί επίσης να παρουσιάσουν αύξηση βάρους.

Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη μέση ηλικία μπορούν να προκαλέσουν την επιβράδυνση του μεταβολισμού, οδηγώντας σε ακούσια αύξηση βάρους.

Άλλες παθήσεις που επηρεάζουν τα επίπεδα ορμονών μπορούν να προκαλέσουν αύξηση βάρους και στα δύο φύλα. Τέτοιες παθήσεις είναι:

• Ο υποθυρεοειδισμός
• Η αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης (ορμόνης του στρες) που παρατηρείται στο σύνδρομο Cushing
• Η αυξημένη παραγωγή αλδοστερόνης

Εμμηνορρυσιακός κύκλος

Η περιοδική αύξηση βάρους συχνά οφείλεται στον εμμηνορρυσιακό κύκλο. Πολλές γυναίκες βιώνουν κατακράτηση υγρών και φούσκωμα λίγες μέρες πριν την έμμηνο ρύση. Οι αλλαγές στα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους – συνήθως λίγων κιλών.

Αυτός ο τύπος αύξησης βάρους υποχωρεί όταν η έμμηνος ρύση ολοκληρωθεί. Συχνά επανεμφανίζεται τον επόμενο μήνα, όταν ο εμμηνορρυσιακός κύκλος ξεκινά εκ νέου. Ορισμένες φορές παρατηρείται και κατά τη διάρκεια της φάσης ωορρηξίας.

Κατακράτηση υγρών

Η ανεξήγητη απώλεια βάρους μπορεί να είναι το αποτέλεσμα κατακράτησης υγρών. Αυτό οδηγεί σε πρήξιμο, γνωστό ως οίδημα, το οποίο μπορεί να προκαλέσει τη διόγκωση των άκρων (των χεριών, των ποδιών), του προσώπου ή της κοιλιακής χώρας.

Τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική νόσο, ηπατική νόσο ή όσοι λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα μπορεί να βιώσουν αυτόν τον τύπο αύξησης βάρους.

Θα πρέπει πάντα να αναφέρετε οποιαδήποτε ταχεία ή σημαντική αύξηση βάρους και κατακράτηση υγρών στο γιατρό σας, ακόμη και αν δεν παρουσιάζετε άλλα συμπτώματα.

Φάρμακα

Η ακούσια αύξηση βάρους μπορεί να οφείλεται σε συγκεκριμένα φάρμακα, όπως:

• Κορτικοστεροειδή
• Αντικαταθλιπτικά
• Αντιψυχωτικά
• Αντισυλληπτικά

Ποια είναι τα συμπτώματα της ακούσιας αύξησης βάρους;

Ανάλογα με την αιτία, τα συμπτώματα της ακούσιας αύξησης βάρους διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Τα συμπτώματα που σχετίζονται με αυτόν τον τύπο αύξησης βάρους μπορεί να περιλαμβάνουν κοιλιακή δυσφορία ή πόνο και φούσκωμα.

Μπορείτε επίσης να παρατηρήσετε ορατό οίδημα στην κοιλιακή χώρα και σε άλλες περιοχές του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των άκρων.

Θα πρέπει να επισκεφτείτε αμέσως το γιατρό σας αν παρατηρήσετε τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Πυρετός
• Ευαισθησία του δέρματος
• Λαχάνιασμα
• Αίσθημα παλμών της καρδιάς
• Εφίδρωση
• Αλλαγές στην όραση
• Ταχεία αύξηση βάρους

Όταν τα προαναφερθέντα συμπτώματα συνοδεύουν την ακούσια αύξηση βάρους, μπορεί να αποτελούν ένδειξη σοβαρής πάθησης.

Πώς διαγιγνώσκεται η ακούσια αύξηση βάρους;

Ο γιατρός θα σας κάνει αρκετές ερωτήσεις αναφορικά με τα συμπτώματά σας, τον τρόπο ζωής σας και το ιατρικό ιστορικό σας. Επίσης, θα ζητήσει εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο των επιπέδων ορμονών, της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας και άλλων δεικτών της υγείας που μπορεί να υποδεικνύουν κάποιο πρόβλημα.

Μία απεικονιστική εξέταση, όπως υπερηχογράφημα, ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, μπορεί να κριθεί απαραίτητη.

Πώς αντιμετωπίζεται η ακούσια αύξηση βάρους;

Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης της ακούσιας αύξησης βάρους. Η βέλτιστη θεραπεία εξαρτάται από την αιτία.

Εάν μία ορμονική διαταραχή αποτελεί την αιτία, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει φάρμακα για την εξισορρόπηση των επιπέδων των ορμονών. Τα φάρμακα εξαρτώνται από τις ορμόνες που επηρεάζονται. Η χρήση τους συνήθως είναι μακροχρόνια.

Αν κάποιο φάρμακο που λαμβάνετε προκαλεί το πρόβλημα, ο γιατρός θα σας προτείνει κάποια εναλλακτική θεραπεία.

Βιβλιογραφία

Edema. (2018).
my.clevelandclinic.org/health/diseases/12564-edema

Mayo Clinic Staff. (2016). Menopause weight gain: Stop the middle age spread.
mayoclinic.org/healthy-lifestyle/womens-health/in-depth/menopause-weight-gain/art-20046058

Ovarian cysts. (2019).
womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/ovarian-cysts.html