Η άνοια δεν είναι ασθένεια, αλλά μια κατάσταση, όπου το άτομο έχει μειωμένες τουλάχιστον 2 νοητικές λειτουργίες. Σε αυτές μπορεί να συμπεριλαμβάνονται:
Η άνοια μπορεί να προκληθεί από μια ποικιλία ασθενειών ή τραυματισμών. Η μείωση των νοητικών λειτουργιών μπορεί να ποικίλει από ήπια, έως αρκετά σοβαρή και ενδέχεται να προκαλέσει αλλαγές στην συμπεριφορά του ατόμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η άνοια μπορεί να προκληθεί σταδιακά και να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση, κάποιες μορφές άνοιας θεωρούνται θεραπεύσιμες ή και αναστρέψιμες, ενώ αρκετοί ειδικοί περιορίζουν την χρήση του όρου “άνοια” μόνο για τις μη αναστρέψιμες νοητικές αλλοιώσεις.
Στα αρχικά στάδια, η άνοια μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα, όπως:
Σημειώνεται, ότι οι διαταραχές της μνήμης δεν είναι πάντα σημάδι άνοιας και τα παραπάνω συμπτώματα υποδεικνύουν μια μείωση στην μνήμη και τις νοητικές ικανότητες του ατόμου.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η άνοια είναι προοδευτική και επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου με διαφορετικό τρόπο και ρυθμό για κάθε άτομο. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να γνωρίζει κάποιος τα βασικά στάδια της άνοιας, προκειμένου να είναι καλύτερα προετοιμασμένος για το μέλλον. Γενικά, τα περισσότερα άτομα με άνοια περνάνε από τα παρακάτω στάδια.
Ήπια γνωστική εξασθένιση
Πολλοί άνθρωποι μεγάλης ηλικίας μπορεί να αναπτύξουν κάποια μορφή ήπιας γνωστικής εξασθένισης, η οποία όμως δεν θα καταλήξει ποτέ σε άνοια ή κάποια άλλη νοητική αλλοίωση. Οι άνθρωποι με ήπια γνωστική εξασθένιση συχνά βιώνουν δυσκολίες στην ανάκληση λέξεων και στην βραχυπρόθεσμη μνήμη, ενώ φαίνεται να ξεχνάνε πράγματα.
Ήπια άνοια
Σε αυτό το στάδιο, οι άνθρωποι είναι σε θέση να λειτουργούν αυτόνομα, ενώ τα συμπτώματα που μπορεί να βιώνουν, περιλαμβάνουν:
Μέτρια άνοια
Σε αυτό το στάδιο, το άτομο είναι πιθανό να χρειάζεται βοήθεια από κάποιον ειδικό ή κάποιο μέλος της οικογένειας του, καθώς δυσκολεύεται να διεκπεραιώσει απλές καθημερινές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει, περιλαμβάνουν:
Σοβαρή άνοια
Στο τελευταίο στάδιο, η κατάσταση του ατόμου χειροτερεύει σημαντικά και συχνά είναι απαραίτητο να υπάρχει παροχή εικοσιτετράωρης φροντίδας από κάποιον ειδικό ή κάποιο μέλος της οικογένειας, ώστε το άτομο να μην μένει ποτέ μόνο του. Τα συμπτώματα σε αυτό το σημείο, περιλαμβάνουν:
Η άνοια οφείλεται κατά βάση στον εκφυλισμό των νευρώνων του εγκεφάλου ή σε διαταραχές σε άλλα συστήματα του οργανισμού που επηρεάζουν την λειτουργία των νευρώνων. Παρακάτω αναφέρονται διάφορες ασθένειες και παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν άνοια.
Νευροεκφυλισμός
Ο νευροεκφυλισμός είναι μια κατάσταση που προκαλεί σταδιακή βλάβη στους νευρώνες και απώλεια λειτουργικότητας τους ή μη φυσιολογική λειτουργία που τελικά οδηγεί στον θάνατο αυτών. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει, επίσης, και τις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων, οι οποίες ονομάζονται συνάψεις και μεταφέρουν πληροφορίες από τον έναν νευρώνα στον άλλον. Βλάβη των συνάψεων του εγκεφάλου, μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία δυσλειτουργιών στο άτομο.
Ασθένειες ή παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στο φαινόμενο του νευροεκφυλισμού, περιλαμβάνουν:
Άλλες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε άνοια είναι:
Κάποιοι από τους παραπάνω παράγοντες οδηγούν σε αντιστρέψιμη μορφή άνοιας, εφόσον μπορούν να θεραπευτούν εάν διαγνωστούν έγκαιρα. Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό το άτομο να επισκεφτεί άμεσα έναν ιατρό, εφόσον εμφανίσει τα πρώτα συμπτώματα της άνοιας.
Οι περισσότερες περιπτώσεις άνοιας αποτελούν σύμπτωμα κάποιας συγκεκριμένης ασθένειας, και επομένως μπορεί να θεωρηθεί ότι διαφορετικές ασθένειες, προκαλούν διαφορετικούς τύπους άνοιας. Βάσει αυτού οι πιο κοινοί τύποι άνοιας είναι:
Υπάρχουν και άλλοι τύποι άνοιας, αλλά είναι αρκετά σπάνιοι, με εμφάνιση ακόμα και μια φορά στo εκατομμύριο και επομένως δεν θα αναφερθούν.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο τεστ για την διάγνωση της άνοιας, ως εκ τούτου ο ιατρός θα πρέπει να διεξάγει μια σειρά διαφόρων εξετάσεων προκειμένου να προβεί σε κάποιο συμπέρασμα. Τέτοιες εξετάσεις περιλαμβάνουν:
Με βάση όλα αυτά, ο ιατρός μπορεί να προσδιορίσει με σχετική ακρίβεια εάν το άτομο βιώνει συμπτώματα άνοιας. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί πάντα να ξεκαθαρίσει τον ακριβή τύπο αυτής, καθώς συχνά τα συμπτώματα των διαφόρων τύπων άνοιας μπορεί να είναι επικαλυπτόμενα, δυσχεραίνοντας την διάκριση μεταξύ τους. Σε αυτή την περίπτωση, ένα άτομο που έχει διαγνωστεί με άνοια απροσδιόριστου τύπου, μπορεί να επισκεφτεί έναν νευρολόγο με ειδικότητα στην διάγνωση και θεραπεία της άνοιας, για πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση.
Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της άνοιας χρησιμοποιείται κυρίως φαρμακευτική, αλλά και μη φαρμακευτική προσέγγιση, καθώς δεν είναι όλες οι θεραπείες αποτελεσματικές για όλους τους τύπους άνοιας. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τα φάρμακα, αυτά διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο της άνοιας, ενώ για την νόσο του Alzheimer, που αποτελεί και την πιο συχνή αιτία άνοιας, χορηγούνται:
Τα δύο αυτά φάρμακα είναι δυνατόν να χορηγηθούν ταυτόχρονα ή ξεχωριστά, ενώ ενδέχεται να έχουν αρκετές παρενέργειες και είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται με προσοχή.
Από την άλλη, όσον αφορά τις μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις της άνοιας, αυτές μπορούν να βοηθήσουν στην άμβλυνση των συμπτωμάτων και στην ανακούφιση του ατόμου, βοηθώντας στη διαχείριση σημαντικών επιπλοκών. Τέτοιες προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:
Μέχρι πρόσφατα, στον ιατρικό κλάδο κυριαρχούσε η άποψη, ότι η άνοια δεν μπορεί να προληφθεί ή να θεραπευτεί. Παρ’ όλα αυτά, νέες έρευνες αποδεικνύουν ότι πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την εμφάνιση άνοιας, και επομένως αποφυγή αυτών, θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτη του 2017, περισσότερο από το 1/3 των περιστατικών άνοιας πιθανόν να οφείλονται σε παράγοντες που εξαρτώνται από τον τρόπο ζωής του ατόμου. Πιο αναλυτικά, οι ερευνητές ταυτοποίησαν 9 παράγοντες κινδύνου που πιθανόν να αυξάνουν, τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και είναι οι ακόλουθοι:
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η στόχευση των παραπάνω παραγόντων κινδύνου, σε συνδυασμό με μια θεραπευτική προσέγγιση ή και ανεξάρτητα, μπορεί να καθυστερήσει ή και να αποτρέψει πλήρως σε ορισμένες περιπτώσεις την εμφάνιση της άνοιας.
Σύμφωνα, με διάφορους επιστήμονες τα περιστατικά άνοιας αναμένεται να τριπλασιαστούν μέχρι το 2050, αλλά κάθε άτομο μπορεί να φροντίζει τον τρόπο ζωής του σήμερα, για να καθυστερήσει την εμφάνιση της στο μέλλον.
Άτομα που έχουν διαγνωστεί με άνοια, μπορούν να ζήσουν για αρκετά χρόνια και επομένως η κατάσταση αυτή δεν θεωρείται θανατηφόρα, παρ’ όλα αυτά, οι ασθενείς στα τελευταία στάδια της άνοιας καταλήγουν στον θάνατο. Γενικότερα, είναι αρκετά δύσκολο να προβλεφθεί συγκεκριμένος χρόνος ζωής σε άτομα με άνοια, καθώς διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν το προσδόκιμο ζωής δεν επιδρούν το ίδιο σε όλα τα άτομα.
Σύμφωνα με μελέτη, γυναίκες που έπασχαν από την νόσο Alzheimer έζησαν κατά μέσο όρο 5,7 χρόνια μετά την διάγνωση, ενώ άντρες ασθενείς μόλις 4,2 χρόνια. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το προσδόκιμο ζωής φάνηκε να είναι μικρότερο για άτομα που είχαν διαγνωστεί με διαφορετική μορφή άνοιας.
Γενικότερα, συγκεκριμένοι παράγοντες που φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα θανάτου σε άτομα με άνοια, περιλαμβάνουν:
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό το άτομο να έχει υπόψιν του, ότι η πορεία της άνοιας είναι διαφορετική σε κάθε πάσχοντα, και ενώ κάποιοι περνάνε πολύ αργά από τα στάδια αυτής, για άλλους, η πρόοδος είναι ραγδαία και απρόβλεπτη. Η πορεία της άνοιας και ο ρυθμός εξέλιξης αυτής, επηρεάζουν άμεσα το προσδόκιμο ζωής.
Η άνοια, ως όρος χρησιμοποιείται για την περιγραφή μιας ευρείας γκάμας συμπτωμάτων που σχετίζονται με διαταραχές της μνήμης, της γλώσσας και της ικανότητας του ατόμου να λαμβάνει αποφάσεις. Από την άλλη, η νόσος του Alzheimer, αποτελεί την πιο κοινή μορφή άνοιας και προκαλεί διαταραχές στην βραχυπρόθεσμη μνήμη, κατάθλιψη, αποπροσανατολισμό, αλλαγές στην συμπεριφορά κ.α.
Πιο αναλυτικά, η άνοια μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως, απώλεια μνήμης, αδυναμία προσανατολισμού, σύγχυση και δυσκολία προσωπικής φροντίδας. Ενώ, τα ακριβή συμπτώματα του ατόμου εξαρτώνται από τον τύπο και το στάδιο της άνοιας. Η νόσος του Alzheimer, προκαλεί τα ίδια συμπτώματα, αλλά μπορεί επίσης να παρουσιάσει κατάθλιψη, αδυναμία κρίσης και δυσκολίες στην ομιλία.
Γενικά, η θεραπευτική προσέγγιση της άνοιας εξαρτάται κυρίως από τον τύπο αυτής. Παρ’ όλα αυτά, η θεραπεία του Alzheimer μπορεί να χορηγηθεί παράλληλα με μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις που προτείνονται για την αντιμετώπιση της άνοιας. Επιπλέον, σε ορισμένους τύπους άνοιας, η αντιμετώπιση της αιτίας της νόσου, μπορεί να μειώσει ή να διακόψει πλήρως τα συμπτώματα του ατόμου, αλλά αυτό δεν ισχύει για τη νόσο του Alzheimer.
Γενικά, το αλκοόλ θεωρείται παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας, και ο περιορισμός της κατανάλωσης του θεωρείται ένας από τους κύριους τρόπους πρόληψης εμφάνισης άνοιας.
Σύμφωνα με μελέτη του 2018, φάνηκε ότι η πλειονότητα των περιστατικών πρόωρης εμφάνισης άνοιας σχετίζονταν με χρήση αλκοόλ. Συγκεκριμένα, υπολογίστηκε ότι σχεδόν το 1/3 των περιστατικών πρόωρης άνοιας, σχετίζονταν άμεσα με την κατανάλωση αλκοόλ, ενώ, το 18% των ατόμων της μελέτης είχαν διαγνωστεί με αλκοολισμό. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ακόμα, ότι ο αλκοολισμός τριπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι πάντα επικίνδυνη η χρήση αλκοόλ για την μνήμη και γενικότερα την υγεία του ατόμου. Συγκεκριμένα, ελεγχόμενα επίπεδα κατανάλωσης αυτού, τα οποία αντιστοιχούν μέχρι ένα ποτήρι την ημέρα για τις γυναίκες και μέχρι 2 για τους άντρες, φαίνεται να είναι ευεργετικά για την καρδιακή λειτουργία. Φαίνεται λοιπόν, ότι το αλκοόλ μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβές για την μνήμη, αλλά βασική σημασία έχει η ποσότητα και η συχνότητα κατανάλωσης αυτού.
Γενικά, θεωρείται απόλυτα φυσιολογικό κάποιος να ξεχνάει πράγματα μια στο τόσο και η απώλεια μνήμης από μόνη της δεν σημαίνει ότι κάποιος πάσχει από άνοια. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του να ξεχνάει κάποιος πράγματα περιστασιακά και του να ξεχνάει σε μόνιμη βάσει προκαλώντας σοβαρή ανησυχία στους γύρω του. Χαρακτηριστικά σημάδια ότι κάποιος δεν είναι απλά αφηρημένος, αλλά πιθανότατα έχει άνοια, είναι:
Τα παραπάνω συμπτώματα, δεν αποτελούν απαραίτητα μέρος της φυσικής φθοράς της τρίτης ηλικίας και εφόσον κάποιος τα βιώνει, είναι σημαντικό να ζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια. Για παράδειγμα, το να ξεχνάει κάποιος πως να κάνει κάτι που συνηθίζει να κάνει καθημερινά, όπως το να πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ, αποτελεί ένα από τα πρώτα σημάδια της άνοιας.
Στις μέρες μας, περίπου το 10% των ατόμων ηλικίας 65 με 74 ετών, και το 1/4 των ατόμων πάνω από 85 ετών, πάσχουν από κάποιον τύπο άνοιας. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των ατόμων με άνοια έχει αυξηθεί σημαντικά, αλλά αυτό οφείλεται εν μέρη και στην γενικότερη αύξηση του προσδόκιμου ζωής των πληθυσμών. Για παράδειγμα, μέχρι το 2030, εκτιμάται ότι ο αριθμός των ατόμων πάνω από 65 ετών θα έχει διπλασιαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σε σχέση με το 2006, φτάνοντας τα 76 εκατομμύρια.
Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο εργάζονται συνεχώς για να κατανοήσουν και να διερευνήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τις διάφορες μορφές άνοιας. Η έρευνα αυτή μπορεί να συνεισφέρει στο να αναπτυχθούν νέα μέτρα πρόληψης, πιο έγκαιρη διάγνωση, καλύτερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, ακόμα και θεραπεία της άνοιας.
Για παράδειγμα, πρόσφατες έρευνες προτείνουν τη χρήση ενός κοινού φαρμάκου που χορηγείται για το άσθμα του zileuton, για την θεραπεία της άνοιας. Το συγκεκριμένο φάρμακο, φαίνεται να ελαττώνει, να διακόπτει και πιθανόν να αντιστρέφει την συσσώρευση μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης στον εγκέφαλο, η οποία είναι κοινή σε άτομα με την νόσο του Alzheimer.
Επιπλέον, άλλες πρόσφατες επιστημονικές έρευνες εστιάζουν στην ανάπτυξη μηχανισμών διέγερσης του εγκεφάλου, με σκοπό τον αποτελεσματικό περιορισμό των συμπτωμάτων της νόσου του Alzheimer, σε ηλικιωμένους ασθενείς. Ενώ, πολλοί ερευνητές στις μέρες μας πειραματίζονται με διάφορους τρόπους που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την πορεία της συγκεκριμένης νόσου.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι επιστήμονες ερευνούν μια ποικιλία παραγόντων που πιθανόν να επηρεάζουν την ανάπτυξη της άνοιας. Σε αυτούς τους παράγοντες, συμπεριλαμβάνονται:
Όλες αυτές οι έρευνες μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς και τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τα αίτια της άνοιας και να ανακαλύψουν καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης και πρόληψης αυτής. Ταυτόχρονα, μπορεί να ενισχύσουν τα στοιχεία που υποστηρίζουν ότι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση και οι κοινωνικές επαφές, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Τι είναι η ατροφία πολλαπλών συστημάτων; Η ατροφία πολλαπλών συστημάτων (ΜSA), είναι μια σπάνια νευρολογική διαταραχή, η οποία επηρεάζει τις ακούσιες λειτουργίες του οργανισμού, όπως είναι: η πέψη η πίεση …