Τι είναι η απάθεια;

Η απάθεια είναι η απώλεια ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες ή αλληλεπιδράσεις με άλλα άτομα. Μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να παραμείνετε σε ένα εργασιακό περιβάλλον, να διατηρείτε διαπροσωπικές σχέσεις και να απολαμβάνετε τη ζωή.

Όλοι βιώνουν απάθεια κάποια στιγμή στη ζωή τους. Μπορεί μερικές φορές να αισθάνεστε ότι δεν έχετε κίνητρα ή ότι δεν ενδιαφέρεστε για τις καθημερινές δραστηριότητες. Αυτός ο τύπος περιστασιακής απάθειας είναι φυσιολογικός.

Παρόλα αυτά, η απάθεια μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα αρκετών νευρολογικών και ψυχιατρικών διαταραχών. Μπορεί επίσης να είναι σύνδρομο. Δύναται να εξελιχθεί σε πιο σοβαρή αν έχετε μία χρόνια πάθηση και δεν την αντιμετωπίσετε.

Τι προκαλεί την απάθεια;

Η απάθεια είναι ένα σύμπτωμα αρκετών ψυχιατρικών και νευρολογικών διαταραχών όπως:

• Νόσος του Αλτσχάιμερ
• Επίμονη καταθλιπτική διαταραχή (αλλιώς δυσθυμία, ένας τύπος χρόνιας ήπιας κατάθλιψης)
• Μετωποκροταφική άνοια
• Νόσος του Huntington
• Νόσος του Parkinson
• Προϊούσα υπερπυρηνική παράλυση
• Σχιζοφρένεια
• Εγκεφαλικό
• Αγγειακή άνοια

Μία μελέτη του 2011 βρήκε κακώσεις στο μετωπιαίο λοβό σε εγκεφάλους ατόμων με συμπτώματα απάθειας. Το κέντρο απάθειας στον εγκέφαλο θεωρείται πως εντοπίζεται στο μπροστινό τμήμα του. Η απάθεια μπορεί να απορρέει από εγκεφαλικό που επηρεάζει αυτό το μέρος του εγκεφάλου.

Ένα άτομο μπορεί να βιώσει απάθεια χωρίς καμία υποκείμενη πάθηση.

Οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν απάθεια περιστασιακά. Όμως, αυτό υποχωρεί με την πάροδο του χρόνου. Αλλά να θυμάστε ότι η μακροχρόνια συναισθηματική αποσύνδεση και απάθεια δεν είναι φυσιολογική στους εφήβους.

Τι ενδείξεις πρέπει να αναζητήσω;

Μπορεί να αισθάνεστε έλλειψη πάθους και κινήτρων αν βιώνετε απάθεια. Αυτό θα επηρεάσει τη συμπεριφορά σας και την ικανότητά σας να πραγματοποιείτε καθημερινές δραστηριότητες.

Το κύριο σύμπτωμα της απάθειας είναι η έλλειψη κινήτρων να πραγματοποιείτε, να ολοκληρώνετε ή να κατορθώνετε το οτιδήποτε. Μπορεί επίσης να βιώσετε χαμηλά επίπεδα ενέργειας.

Μπορεί να νιώθετε ότι δεν έχετε συναισθήματα, κίνητρα ή θέληση για να δράσετε. Δραστηριότητες ή γεγονότα που φυσιολογικά σας ενδιέφεραν, μπορεί πλέον να μη σας προκαλούν καμία αντίδραση.

Η απάθεια δημιουργεί απώλεια ενδιαφέροντος σε πολλές πτυχές της ζωής. Μπορεί να μην ενδιαφέρεστε να συναντήσετε νέα άτομα ή να δοκιμάσετε νέα πράγματα. Μπορεί επίσης να μην ενδιαφέρεστε να συμμετέχετε σε δραστηριότητες ή να διευθετήσετε προσωπικά προβλήματα.

Οι εκφράσεις του προσώπου φαίνεται πως δεν αλλάζουν. Μπορεί να παρουσιάζετε έλλειψη προσπάθειας, σχεδιασμού και συναισθηματικής απόκρισης. Επίσης ίσως περνάτε περισσότερο χρόνο μόνοι σας.

Η διαρκής απάθεια μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να διατηρείτε προσωπικές σχέσεις και να έχετε καλή απόδοση στο σχολείο ή την εργασία.

Η απάθεια δεν είναι ταυτόσημη με την κατάθλιψη, παρόλο που η απάθεια αποτελεί σύμπτωμα κατάθλιψης. Η κατάθλιψη προκαλεί αισθήματα απελπισίας και ενοχής. Σοβαροί κίνδυνοι που σχετίζονται με την κατάθλιψη περιλαμβάνουν την κατάχρηση ουσιών και την αυτοκτονία.

Πώς διαγιγνώσκεται η απάθεια;

Οι επαγγελματίες υγείας χρησιμοποιούν τέσσερα κριτήρια για τη διάγνωση της απάθειας. Τα άτομα με απάθεια πληρούν και τα τέσσερα ακόλουθα κριτήρια:

• Μείωση ή απώλεια κινήτρου. Το άτομο παρουσιάζει έλλειψη κινήτρων που δεν συνάδει με την ηλικία, την κουλτούρα ή την κατάσταση της υγείας του.
• Αλλαγές στη συμπεριφορά, τη σκέψη και τα συναισθήματα. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά καθιστούν δύσκολη τη συμμετοχή σε συζητήσεις ή την πραγματοποίηση καθημερινών διεργασιών. Οι αλλαγές στη σκέψη περιλαμβάνουν έλλειψη ενδιαφέροντος για τα τεκταινόμενα ή τα κοινωνικά γεγονότα, και βαθιά σκέψη.
• Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά επηρεάζουν αρνητικά την επαγγελματική και προσωπική ζωή του ατόμου.
• Οι αλλαγές στη συμπεριφορά δεν προκαλούνται από άλλες παθήσεις. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά δεν σχετίζονται με σωματική αναπηρία, κατάχρηση ουσιών ή πρόβλημα στο επίπεδο συνειδητότητας.

Ένα άτομο πρέπει να πληροί και τα τέσσερα συμπτώματα για τέσσερις εβδομάδες ή περισσότερο για να διαγνωστεί με απάθεια.

Πώς αντιμετωπίζεται η απάθεια;

Η θεραπεία της απάθειας εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία. Η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσουν να επανακτήσετε το ενδιαφέρον για τη ζωή.

Μπορεί να παρουσιάζετε χρόνια συμπτώματα απάθειας αν έχετε μία προοδευτική διαταραχή, όπως νόσο του Parkinson ή Alzheimer. Η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας θα βελτιώσει την απάθεια.

Φαρμακευτική αγωγή

Εάν ο γιατρός καθορίσει ότι η φαρμακευτική αγωγή είναι κατάλληλη, θα σας συνταγογραφήσει φάρμακα ανάλογα με την πάθηση που προκαλεί απάθεια. Δεν υπάρχουν φάρμακα εγκεκριμένα από τον FDA για την αντιμετώπιση εξειδικευμένα της απάθειας.

Παραδείγματα συνταγογραφούμενων φαρμάκων είναι τα εξής:

• Φάρμακα για την άνοια, τα οποία αντιμετωπίζουν τη νόσο του Αλτσχάιμερ, όπως η δονεπεζίλη, η γαλανταμίνη και η ριβαστιγμίνη
• Αντικαταθλιπτικά, όπως η παροξετίνη, η σερτραλίνη και η βουπροπιόνη
• Διεγερτικά της εγκεφαλικής κυκλοφορίας και του μεταβολισμού, που αντιμετωπίζουν συμπτώματα εγκεφαλικού, όπως η νισεργολίνη
• Διεγερτικά ντοπαμίνης, για τη νόσο του Πάρκινσον, όπως η ροπινιρόλη
• Αντιψυχωτικοί παράγοντες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας
• Ψυχοδιεγερτικά, τα οποία συχνά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της απάθειας η οποία δεν έχει γνωστή υποκείμενη αιτία (παραδείγματα περιλαμβάνουν τη μεθυλφαινιδάτη, την πεμολίνη και την αμφεταμίνη)

Μελλοντικές θεραπείες

Οι έρευνες συνεχίζονται αναφορικά με νέες θεραπείες για τη χρόνια απάθεια. Μία πιθανή θεραπεία είναι η κρανιακή διέγερση με ηλεκτροθεραπεία. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να αντιμετωπίσει την απάθεια μετά από ένα τραυματισμό του εγκεφάλου που επηρεάζει το μετωπιαίο λοβό.

Στην εν λόγω θεραπεία, ένας ειδικός εφαρμόζει ένα σύντομο, χαμηλής τάσης ηλεκτρικό ρεύμα στο μέτωπο για να διεγείρει τον εγκέφαλο. Η τεχνική είναι ανώδυνη.

Μία άλλη πιθανή θεραπεία είναι η γνωσιακή θεραπεία διέγερσης, η οποία χρησιμοποιείται στα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ. Περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, ώστε να διεγερθούν τα εγκεφαλικά κύματα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν παιχνίδια ή την αναγνώριση εκφράσεων του προσώπου σε εικόνες.

Ποια είναι η έκβαση της απάθειας;

Ένα άτομο που βιώνει απάθεια μπορεί να επωφεληθεί από ένα υποστηρικτικό δίκτυο οικογένειας ή φίλων. Η υποστήριξη θα σας βοηθήσει να επανακτήσετε το ενδιαφέρον σας για τη ζωή.

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας επίσης θα σας βοηθήσουν. Ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής είναι πιο αποτελεσματικός για την απάθεια από ό, τι η κάθε θεραπεία από μόνη της.

Βιβλιογραφία

Chow TW, et al. (2009). Apathy symptom profile and behavioral associations in frontotemporal dementia vs dementia of Alzheimer type.
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19597092

Ishizaki J, et al. (2011). Dysthymia and apathy: Diagnosis and treatment. DOI:
https://www.hindawi.com/journals/drt/2011/893905/

Moretti R, et al. (2013). Apathy as a key symptom in behavior disorders: Difference between Alzheimer’s disease and subcortical vascular dementia. DOI:
https://www.intechopen.com/books/understanding-alzheimer-s-disease/apathy-as-a-key-symptom-in-behavior-disorders-difference-between-alzheimer-s-disease-and-subcortical

Mulin E, et al. (2011). Diagnostic criteria for apathy in clinical practice.
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20690145

Richard E, et al. (2012). Symptoms of apathy are associated with progression from mild cognitive impairment to Alzheimer’s disease in non-depressed subjects.
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22722671

Starkstein SE, et al. (2001). Syndromic validity of apathy in Alzheimer’s disease. DOI:
https://ajp.psychiatryonline.org/doi/full/10.1176/appi.ajp.158.6.872