Όταν ένα μέρος του σώματος τραυματιστεί, οι αισθητικοί νευρώνες της περιοχής μεταφέρουν το ερέθισμα στον εγκέφαλο, προκαλώντας το αίσθημα του πόνου. Η ξαφνική αντίδραση του πόνου, αποτελεί έναν μηχανισμό του νευρικού συστήματος, με σκοπό να προστατέψει το άτομο από έναν επικείμενο τραυματισμό. Για παράδειγμα, ο πόνος που νιώθει κάποιος αγγίζοντας μια πολύ ζεστή επιφάνεια, τον προειδοποιεί να απομακρυνθεί από αυτήν, προκειμένου να αποφύγει την δημιουργία δερματικού εγκαύματος.

Φυσιολογικά, όταν ένα τραύμα αρχίζει να επουλώνεται το αίσθημα του πόνου μειώνεται σημαντικά και τελικά παύει. Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις το σώμα συνεχίζει να στέλνει ερεθίσματα πόνου στον εγκέφαλο, για αρκετές εβδομάδες, ακόμα και χρόνια, αφότου η πληγή έχει επουλωθεί. Το φαινόμενο αυτό, χαρακτηρίζεται ως χρόνιος πόνος και μπορεί να περιορίσει σημαντικά την αντοχή, την κινητικότητα, την ευελιξία και την μυϊκή δύναμη του ατόμου, παρεμποδίζοντας τις καθημερινές δραστηριότητες του. 

Γενικά, ως χρόνιος ορίζεται ο πόνος που έχει διάρκεια μεγαλύτερη από 12 εβδομάδες και μπορεί να είναι αιχμηρός ή να προκαλεί αίσθηση καψίματος. Ο πόνος αυτός, είναι δυνατόν να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, και μπορεί να είναι συνεχής ή να έρχεται και να φεύγει χωρίς κανένα προφανή λόγο. Ο χρόνιος πόνος διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά και ανάλογα με το σημείο του σώματος που εμφανίζεται. Συχνοί τύποι χρόνιου πόνου, περιλαμβάνουν:

• Πονοκέφαλο
• Πόνος καρκίνου
• Αρθριτικό πόνο
• Νευρογενή πόνο (οφείλετε σε βλάβη συγκεκριμένων νευρώνων)
• Πόνο στην πλάτη
• Μετεγχειρητικό πόνο
• Μετατραυματικό πόνο
• Ψυχογενή πόνο (πόνος που δεν προκαλείται από κάποια νόσο, τραυματισμό ή βλάβη στο νευρικό σύστημα)

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής για τον Πόνο, περισσότεροι από 1,5 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως υποφέρουν από χρόνιο πόνο. Επιπλέον, αποτελεί την πιο κοινή αιτία μακροχρόνιας αναπηρίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, επηρεάζοντας πάνω από 100 εκατομμύρια πολίτες. 

Τι προκαλεί τον χρόνιο πόνο;

Ο χρόνιος πόνος προκαλείται συνήθως εξαιτίας κάποιου αρχικού τραυματισμού, όπως το τράβηγμα ενός μυς ή κάποιο διάστρεμμα. Γενικά, θεωρείται ότι ο χρόνιος πόνος εμφανίζεται, όταν τα νεύρα σε κάποιο σημείο του σώματος, υποστούν κάποια ζημιά, με αποτέλεσμα το άτομο να αισθάνεται πιο έντονο και μεγαλύτερης διάρκειας πόνο.

Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις πολλοί άνθρωποι βιώνουν χρόνιο πόνο χωρίς να προϋπάρχει κάποιος τραυματισμός, και τα αίτια αυτού θεωρούνται άγνωστα. Σε αυτή την περίπτωση, ο πόνος είναι πιθανό να οφείλεται σε κάποια άλλη νόσο ή παθολογική κατάσταση του ατόμου, όπως:

• Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, το οποίο χαρακτηρίζεται από έντονη και παρατεταμένη κούραση που συχνά συνοδεύεται από αίσθημα πόνου.
• Ενδομητρίωση, η οποία αποτελεί μια επίπονη διαταραχή που συμβαίνει όταν το στρώμα που επενδύει την μήτρα, μεγαλώνει έξω από αυτήν.
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η οποία περιλαμβάνει μια ομάδα παθήσεων που προκαλούν χρόνια φλεγμονή στον γαστρεντερικό αγωγό.
• Διάμεση κυστίτιδα, η οποία αποτελεί μια χρόνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από πίεση και πόνο στην ουροδόχο κύστη.
• Ινομυαλγία, η οποία χαρακτηρίζεται ως το αίσθημα εκτενή πόνου στα οστά και τους μυς.
• Πόνο στο αιδοίο, ο οποίος είναι χρόνιος και δεν έχει κάποιο προφανή αίτιο.
• Δυσλειτουργία κροταφογναθικής άρθρωσης, η οποία προκαλεί πόνο με κάθε κίνηση της γνάθου.

Ποια άτομα είναι περισσότερο πιθανό να εμφανίσουν χρόνιο πόνο;

Ο χρόνιος πόνος μπορεί να επηρεάσει τον κάθε ένα, παρ’ όλα αυτά είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε: 

• Ηλικιωμένους
• Γυναίκες
• Υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα
• Άτομα που έχουν εγχειριστεί
• Άτομα που έχουν τραυματιστεί

Πώς μπορεί να θεραπευτεί ο χρόνιος πόνος;

Ο κύριος σκοπός της θεραπευτικής προσέγγισης στην περίπτωση του χρόνιου πόνου, είναι ο περιορισμός του πόνου και η διασφάλιση της φυσιολογικής κινητικότητας του ατόμου, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει στην καθημερινότητα του.

Γενικότερα, το θεραπευτικό πλάνο εξαρτάται από τη συχνότητα και τη σοβαρότητα του πόνου, αλλά και άλλα πιθανά συμπτώματα ή παθήσεις του ατόμου και επομένως είναι μοναδικό για κάθε ασθενή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει, φαρμακευτική αγωγή, κάποια ιατρική διαδικασία ή και αλλαγές στον τρόπο ζωής, που περιλαμβάνουν εναλλακτικές μεθόδους ανακούφισης του ατόμου.

 Φαρμακευτική αγωγή για τον χρόνιο πόνο

Διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα είναι εμπορικά διαθέσιμα για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου, όπως για παράδειγμα:

• Μη συνταγογραφούμενες παυσίπονες ουσίες, όπως η ακεταμινοφαίνη (Tylenol) ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη (Advil).
• Οπιοειδή παυσίπονες ουσίες, όπως η μορφίνη, η κωδεΐνη και η υδροκωδόνη (Tussigon).
• Άλλες ουσίες με αναλγητική δράση, όπως αντισπασμωδικά και αντικαταθλιπτικά.

Ιατρικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου

Συγκεκριμένες ιατρικές προσεγγίσεις μπορούν επίσης να παρέχουν ανακούφιση από τον χρόνιο πόνο, όπως για παράδειγμα:

• Ηλεκτρική διέγερση, η οποία μειώνει το αίσθημα του πόνου, στέλνοντας ηλεκτρικά ερεθίσματα στους μυς. 
• Ειδική ένεση που εμποδίζει τους νευρώνες να στέλνουν σήματα πόνου στον εγκέφαλο.
• Βελονισμός, ο οποίος περιλαμβάνει το απαλό τσίμπημα του δέρματος με βελόνες με σκοπό τη ανακούφιση του πόνου.
• Χειρουργική επέμβαση, για την επιδιόρθωση τυχόν τραύματος, το οποίο δεν έχει επουλωθεί σωστά, με αποτέλεσμα να προκαλεί πόνο.

Εναλλακτικές ιδέες που ενδέχεται να ανακουφίσουν το άτομο από τον χρόνιο πόνο

• Γιόγκα
• Φυσικοθεραπεία
• Μασάζ
• Ψυχοθεραπεία
• Διαλογισμός
• Απόκτηση ενός κατοικίδιου ζώου
• Μουσικοθεραπεία ή δραματοθεραπεία
• Τai chi, το οποίο αποτελεί είδος κινέζικης πολεμικής τέχνης που σχετίζεται με τον διαλογισμό και την αυτοσυγκέντρωση και χρησιμοποιείται συχνά για θεραπευτικούς σκοπούς.

Πώς πρέπει το άτομο να αντιμετωπίζει ψυχικά τον χρόνιο πόνο;

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία για τον χρόνιο πόνο, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αυτός μπορεί να ανακουφιστεί με επιτυχία για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς ο φυσικός πόνος συχνά σχετίζεται με την συναισθηματική πίεση και επομένως μπορεί να προκαλέσει αυξημένα επίπεδα στρες στον οργανισμό. Για την αντιμετώπιση του συναισθηματικού αυτού στρες, το άτομο είναι σημαντικό:

• Να φροντίζει τον οργανισμό του, να τρέφεται σωστά, να κοιμάται αρκετά και να ασκείται συχνά.
• Να συνεχίζει να διεκπεραιώνει τις καθημερινές του δραστηριότητες, καθώς αυτό μπορεί να βοηθήσει συναισθηματικά το άτομο και να ανεβάσει την διάθεση του, ειδικότερα αν επιλέγει ευχάριστες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα κοινωνικές συναναστροφές με φίλους. Ο χρόνιος πόνος μπορεί συχνά να δυσκολεύει αρκετά την καθημερινότητα κάποιου, αλλά είναι πολύ σημαντικό το άτομο να μην απομονώνεται και να μην τα παρατάει, καθώς συχνά αυτό επιβαρύνει την κατάσταση του.
• Να ζητήσει στήριξη από φίλους, μέλη της οικογένειας ή κάποια ειδική ομάδα υποστήριξης, προκειμένου να του παρέχουν συναισθηματική στήριξη, η οποία θα του δώσει δύναμη να αντεπεξέλθει και να διαχειριστεί τον πόνο.

Πηγές:

• AAPM facts and figures on pain. (n.d.).
  painmed.org/patientcenter/facts_on_pain.aspx
• ACPA resource guide to chronic pain treatment: An integrated guide to physical, behavioral and pharmacologic therapy. (2016).
  theacpa.org/uploads/documents/ACPA_Resource_Guide_2016.pdf
• Coping with chronic pain. (n.d.).
  apa.org/helpcenter/chronic-pain.aspx
• Dowell D, et al. (2016). CDC guideline for prescribing opioids for chronic pain – United States, 2016. DOI:
  dx.doi.org/10.15585/mmwr.rr6501e1
• Kelleher JH, et al. (2017). Neurotrophic factors and their inhibitors in chronic pain treatment. DOI:
  doi.org/10.1016/j.nbd.2016.03.025
• McGreevy K, et al. (2012). Preventing chronic pain following acute pain: Risk factors, preventive strategies, and their efficacy. DOI:
  10.1016/j.eujps.2011.08.013
• NINDS chronic pain information page. (2016).
  ninds.nih.gov/Disorders/All-Disorders/Chronic-Pain-Information-Page
• Rayner L, et al. (2016). Depression in patients with chronic pain attending a specialised pain treatment centre: Prevalence and impact on health care costs. DOI:
  10.1097/j.pain.0000000000000542