Τι είναι η δυσπεψία;

Ο όρος δυσπεψία περιλαμβάνει μια ομάδα συμπτωμάτων που αφορούν το ανώτερο γαστρεντερικό σύστημα και μπορεί να συμβούν σχεδόν στον καθένα κάποια στιγμή στη ζωή του. Οι κακές διατροφικές συνήθειες ή μια χρόνια διαταραχή πέψης μπορούν να πυροδοτήσουν τη δυσπεψία.

Η δυσπεψία μπορεί να προκαλέσει τα εξής συμπτώματα:

• Πόνος στο στομάχι
• Aίσθημα πληρότητας (φούσκωμα)
• Αίσθημα καύσου στο στήθος (οπισθοστερνικό καύσος, καούρα) και το στομάχι που συνοδεύεται από παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο
• Ερυγές (Ρεψίματα)
• Ναυτία
• Έμετος

Άλλα κοινά συμπτώματα είναι:

• Αίσθημα πληρότητας κατά τη διάρκεια του γεύματος με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ολοκληρωθεί
• Αίσθημα υπερβολικής πληρότητας μετά την κατανάλωση ενός κανονικού μεγέθους γεύματος
• Υπερβολική παραγωγή αερίων

Είναι σημαντικό ωστόσο να μην αγνοήσουμε κάποια σοβαρά συμπτώματα που πρέπει να μας οδηγήσουν απευθείας στον ιατρό και είναι τα εξής:

• Σοβαρά επεισόδια εμέτου
• Αιματέμεση (έμετος που περιλαμβάνει αίμα ή έχει καφέ χρώμα, «σαν έκπλυμα καφέ»)
• Μέλαινες κενώσεις (κενώσεις μαύρου χρώματος)
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Δυσκολία στην κατάποση

Ποιες είναι οι αιτίες της δυσπεψίας;

Η δυσπεψία πολύ συχνά προκαλείται από την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής ή την κατανάλωσή της σε πολύ σύντομο χρόνο. Επιπλέον, η κατανάλωση λιπαρών, τηγανητών και καυτερών φαγητών αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης της.

Κάποιες άλλες κοινές αιτίες εμφάνισης δυσπεψίας είναι:

• Κάπνισμα
• Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ
• Παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων. Τα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) όπως για παράδειγμα η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη είναι μια κατηγορία φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν τέτοια συμπτώματα από το πεπτικό.
• Γαστρο-Οισοφαγική Παλινδρομική Νόσος, πρόκειται για χρόνια νόσο που χαρακτηρίζεται από περισσότερα από 2-3 επεισόδια παλινδρόμησης την εβδομάδα.
• Γαστρικός καρκίνος
• Προβλήματα στο πάγκρεας ή στον χοληφόρο πόρο
• Πεπτικά έλκη. Τα πεπτικά έλκη είναι διαβρώσεις στις περιοχές του στομάχου, του οισοφάγου ή του δωδεκαδακτύλου οι οποίες οφείλονται κυρίως σε λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H.Pylori).

Ορισμένες φορές δεν μπορεί να βρεθεί η ακριβής αιτία της δυσπεψίας και χαρακτηρίζεται ως λειτουργική δυσπεψία. Η λειτουργική δυσπεψία μπορεί να προκαλείται από διαταραχές της κινητικότητας του στομάχου (που προκαλούν καθυστέρηση στην κένωση του στομάχου).

Πώς γίνεται η διάγνωση της δυσπεψίας;

Ο ιατρός θα χρειαστεί το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και πληροφορίες σχετικά με τις διατροφικές του συνήθειες. Εκτός από τη φυσική εξέταση, μπορεί να ζητήσει υπερηχογράφημα κοιλίας για να διαπιστώσει αν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα στα όργανα του πεπτικού συστήματος. Επιπλέον, μπορεί ζητήσει εξετάσεις αίματος, κοπράνων ή τεστ αναπνοής (για ανίχνευση H.Pylori).

Η ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού (γαστροσκόπηση), κατά την οποία ο ιατρός εισάγει ένα μικρό, εύκαμπτο σωλήνα με μικροκάμερα στο άκρο του (ενδοσκόπιο), μέσω του οισοφάγου στο στομάχι, μπορεί να είναι χρήσιμη. Κατά τη συγκεκριμένη εξέταση αξιολογείται ο βλεννογόνος του πεπτικού συστήματος, ενώ μέσω ειδικών εργαλείων μπορεί  να ληφθούν βιοψίες (π.χ για καλλιέργεια, ιστολογική εξέταση).  Στον ασθενή χορηγούνται ενδοφλέβια ηρεμιστικά.

Συμπερασματικά, η ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού μπορεί να διαγνώσει τα εξής:

• Οισοφαγίτιδα από παλινδρόμηση
• Πεπτικά έλκη
• Φλεγμονώδεις νόσους
• Καρκίνος

Πώς θεραπεύεται η δυσπεψία;

Φαρμακευτικές επιλογές

Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων για τη θεραπεία της δυσπεψίας, ωστόσο κάποια από αυτά εμφανίζουν παρενέργειες.

Πρώτη κατηγορία είναι οι ανταγωνιστές υποδοχέα H2 (H2RAs) π.χ Tagamet, τα οποία δρουν ελαττώνοντας το οξύ του στομάχου. Δεν είναι συχνές οι παρενέργειες ωστόσο κάποιες πιθανές είναι οι παρακάτω:

• Ναυτία
• Έμετος
• Διάρροια
• Εξάνθημα ή κνησμός
• Δυσκοιλιότητα
• Πονοκέφαλος
• Αιμορραγία ή μώλωπες

Τα προκινητικά φάρμακα π.χ  Motilium βελτιώνουν την κινητικότητα του στομάχου, ωστόσο μπορεί να προκαλέσουν:

• Κατάθλιψη
• Άγχος
• Ακούσιες κινήσεις ή σπασμούς
• Αίσθημα κούρασης

Τέλος, οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) π.χ Nexium,Losec μειώνουν επίσης το οξύ του στομάχου, ενώ είναι πιο ισχυρά από τα H2RAs. Ενδέχεται να προκαλέσουν:

• Ναυτία και έμετο
• Δυσκοιλιότητα
• Διάρροια
• Βήχα
• Πονοκέφαλο
• Πόνο στην πλάτη
• Ζάλη
• Πόνο στην κοιλιακή χώρα

Οι ανταγωνιστές υποδοχέα H2 και αναστολείς αντλίας πρωτονίων χρησιμοποιούνται τυπικά για τη θεραπεία του πεπτικού έλκους. Αν η αιτία του έλκους είναι το H.Pylori τα παραπάνω φάρμακα συνδυάζονται με αντιβιοτικά, όπως κλαριθρομυκίνη και αμοξυκιλλίνη.

Αλλαγή στον τρόπο ζωής

Η φαρμακευτική θεραπεία δεν είναι η μοναδική που ακολουθείται για τη θεραπεία της δυσπεψίας. Με μικρές προσαρμογές στον τρόπο ζωής μπορεί να βελτιωθούν τα συμπτώματα της δυσπεψίας. Για παράδειγμα:

• Μικρότερα γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Αποφυγή καυτερών και λιπαρών φαγητών
• Αποφυγή κατάκλισης μετά το γεύμα 
• Διακοπή καπνίσματος
• Ελάττωση κατανάλωση καφέ, αναψυκτικών και αλκοόλ
• Ξεκούραση
• Αποφυγή φαρμάκων που ερεθίζουν το στομάχι π.χ ΜΣΑΦ
• Ελάττωση στρες π.χ με γιόγκα και τεχνικές χαλάρωσης

Συμπερασματικά, η δυσπεψία είναι ένα αρκετό κοινό πρόβλημα. Ωστόσο δε θα πρέπει να αγνοείται στην περίπτωση που είναι :

• Χρόνιο
• Σοβαρό
• Δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία

Αν δε θεραπευθεί έγκαιρα τα συμπτώματα της δυσπεψίας μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής. Η συμβολή του ιατρού είναι σημαντική για να αποκαλυφθούν οι αιτίες του προβλήματος.

• Digestive diseases statistics for the United States. (2014).
  niddk.nih.gov/health-information/health-statistics/Pages/digestive-diseases-statistics-for-the-united-states.aspx
• Disposal of unused medicines: What you should know. (2019).
  fda.gov/drugs/safe-disposal-medicines/disposal-unused-medicines-what-you-should-know
• FDA requests removal of all ranitidine products (Zantac) from the market. (2020).
  fda.gov/news-events/press-announcements/fda-requests-removal-all-ranitidine-products-zantac-market
• Indigestion (dyspepsia). (n.d.)
  niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/indigestion-dyspepsia
• Mayo Clinic Staff. (2019). Indigestion: Diagnosis.
  mayoclinic.org/diseases-conditions/indigestion/diagnosis-treatment/drc-20352215