Τι είναι η εκδραμάτιση;

Συχνά λέμε ότι ένα παιδί παρουσιάζει εκδραμάτιση (“acting out” είναι η αγγλική ορολογία) όταν οδηγείται σε ακατάλληλες πράξεις και συμπεριφορές. Η συμπεριφορά αυτή συνήθως προκαλείται από καταπιεσμένα ή υπό άρνηση συναισθήματα.

Η εκδραμάτιση μειώνει το στρες. Είναι συχνά η προσπάθεια ενός παιδιού να δείξει τα κατά τα άλλα κρυμμένα συναισθήματά του. Η εκδραμάτιση μπορεί να περιλαμβάνει καυγάδες ή κλοπές. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η εκδραμάτιση σχετίζεται με αντικοινωνική συμπεριφορά και άλλες διαταραχές της προσωπικότητας σε εφήβους και παιδιά.

Ποιες είναι οι αιτίες της εκδραμάτισης;

Οι ψυχολογικοί παράγοντες που προκαλούν την εκδραμάτιση συχνά είναι περίπλοκοι.

Κοινά προβλήματα που οδηγούν ένα παιδί στην εκδραμάτιση περιλαμβάνουν:

• Προβλήματα προσοχής: Τα παιδιά συχνά αναζητούν την προσοχή από γονείς, συνομηλίκους ή πρόσωπα που κατέχουν εξουσία. Όταν δεν παίρνουν την θετική προσοχή που επιθυμούν, καταφεύγουν στην εκδραμάτιση για να λάβουν αρνητική προσοχή.
• Επιθυμία για δύναμη: Τα παιδιά συχνά αισθάνονται αδύναμα. Συνήθως δεν είναι σε θέση να ελέγξουν τις καταστάσεις και το περιβάλλον τους. Οδηγούνται σε εκδραμάτιση, επειδή αυτό τους επιτρέπει να αισθάνονται ότι έχουν έλεγχο των πράξεών τους.
• Προβλήματα αυτοεκτίμησης: Τα παιδιά που πιστεύουν ότι δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν μία εργασία ή μια δραστηριότητα μπορεί να οδηγηθούν σε εκδραμάτιση.
• Διαταραχές της προσωπικότητας: Οι διαταραχές της προσωπικότητας που οδηγούν σε εκδραμάτιση είναι πιο κοινές σε ενήλικες και εφήβους. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, οριακή διαταραχή προσωπικότητας, οιστριονική διαταραχή προσωπικότητας και ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Στα παιδιά, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας μπορεί να σχετίζεται με την εκδραμάτιση.

Ποια είναι τα συμπτώματα της εκδραμάτισης;

Υπάρχουν αρκετές κοινές ενδείξεις της εκδραμάτισης. Αν αυτά τα συμπτώματα διαρκούν για 6 μήνες ή περισσότερο ή γίνονται προοδευτικά χειρότερα, θα πρέπει να επισκεφθείτε ένα γιατρό.

Σύμφωνα με την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής των ΗΠΑ, οι προειδοποιητικές ενδείξεις των παιδιών περιλαμβάνουν τις ακόλουθες συμπεριφορές:

• Καταστροφή ή βανδαλισμός περιουσίας
• Πρόκληση βλάβης ή απειλής σε άτομα ή κατοικίδια
• Βλάβη εαυτού
• Ψέματα
• Κλοπές
• Μειωμένη σχολική απόδοση
• Κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ ή χρήση ουσιών
• Πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα
• Συχνοί καυγάδες και ξεσπάσματα
• Διαρκής θυμός και επανάσταση εναντίον των αρχών της εξουσίας

Πότε πρέπει να καλέσετε το γιατρό

Το εάν θα συμβουλευτείτε ένα γιατρό αναφορικά με την εκδραμάτιση του παιδιού σας είναι μία απόφαση που βασίζεται στις προσωπικές σας παρατηρήσεις. Εάν πιστεύετε ότι τα συμπτώματα δεν είναι διαχειρίσιμα ή επιδεινώνονται, θα πρέπει να συμβουλευτείτε ένα γιατρό.

Επιπλέον, θα πρέπει να μιλήσετε στο γιατρό αν πιστεύετε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικογένειά σας ή στην ανάπτυξη του ίδιου του παιδιού. Η εκδραμάτιση μπορεί να προκαλέσει διατάραξη της οικογένειας. Εάν αισθάνεστε ανησυχία αναφορικά με την εκδραμάτιση του παιδιού σας, θα πρέπει να μιλήσετε σε έναν παιδοψυχολόγο.

Πώς αντιμετωπίζεται η εκδραμάτιση;

Τα παιδιά πολύ σπάνια χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της εκδραμάτισης. Τα φάρμακα μπορεί να κάνουν το παιδί περισσότερο ήρεμο και λιγότερο επιρρεπές σε ξεσπάσματα, όμως δεν αντιμετωπίζουν την υποκείμενη αιτία της συμπεριφοράς.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσετε την ακατάλληλη συμπεριφορά του παιδιού σας με το να ενθαρρύνετε τις θετικές συμπεριφορές. Ακολουθούν ορισμένες οδηγίες για το πώς να ανταποκρίνεστε όταν το παιδί σας παρουσιάζει εκδραμάτιση:

• Διατηρήστε ξεκάθαρες προσδοκίες: Θέστε σαφείς και ξεκάθαρες προσδοκίες από το παιδί σας. Θα πρέπει να είστε συνεπείς με τους κανόνες και με τις επιπτώσεις που έχει η παραβίαση των κανόνων. Αν παραμείνετε αυστηροί και οργανωμένη αναφορικά με τις προσδοκίες που έχετε από το παιδί σας, μειώνετε τις πιθανότητες εκδραμάτιση.
• Διατηρήστε μία θετική στάση: Μία θετική γονική προσέγγιση εστιάζει στην επιβράβευση του παιδιού όταν έχει θετική συμπεριφορά. Η επιβράβευση μπορεί να είναι κάτι πολύ απλό, όπως περισσότερη προσοχή. Αυτό θα ενισχύσει τις αποδεκτές συμπεριφορές από το παιδί. Θα πρέπει να αποφεύγετε να δίνετε προσοχή όταν το παιδί παρουσιάζει εκδραμάτιση. Ειδάλλως θα του διδάξετε ότι αν χρειάζεται προσοχή, το μόνο που πρέπει να κάνει είναι να συμπεριφέρεται απρεπώς.
• Παραμείνετε ψύχραιμοι: Χρειάζεται χρόνος ώστε να αναγνωρίσετε και να μειώσετε το δικό σας άγχος, ώστε να αντιμετωπίσετε ένα παιδί με εκδραμάτιση. Αν παραμείνετε ψύχραιμοι, ακόμη και όταν το παιδί συμπεριφέρεται ακατάλληλα, θα είστε σε καλύτερη θέση ώστε να διαχειριστείτε τη συμπεριφορά του.
• Μην το παίρνετε προσωπικά: Δεν θα πρέπει να παίρνετε προσωπικά τις πράξεις του παιδιού σας. Ως επί το πλείστον, οι πράξεις των παιδιών δεν αποτελούν άμεση επίθεση εναντίον των γονέων. Το παιδί μπορεί απλά να χρησιμοποιεί αυτή τη συμπεριφορά, μερικές φορές υποσυνείδητα, για να αντιμετωπίσει ένα ευαίσθητο θέμα. Αν πληγώνεστε συναισθηματικά από τις πράξεις του παιδιού σας, δεν είστε σε θέση να ανακαλύψετε τον πραγματικό λόγο πίσω από τη συμπεριφορά του.

Σύνοψη

Όταν ένα παιδί τσακώνεται, παρουσιάζει κρίση, κλέβει ή εμπλέκεται σε οποιαδήποτε άλλη ακατάλληλη συμπεριφορά, ο όρος που χρησιμοποιείται είναι η εκδραμάτιση. Οι αιτίες πίσω από αυτή τη συμπεριφορά είναι περίπλοκες, αλλά συνήθως είναι το αποτέλεσμα των καταπιεσμένων συναισθημάτων του παιδιού.

Η εκδραμάτιση μπορεί να απορρέει από ένα υποκείμενο πρόβλημα προσοχής, έλλειψη αυτοεκτίμησης, ή διαταραχές της προσωπικότητας. Η ξεκαθάριση των προσδοκιών που έχετε από το παιδί σας και η θετική στάση σας θα βοηθήσει στον έλεγχο της κατάστασης. Αν αισθάνεστε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας σάς κατακλύζει ή σας επηρεάζει συναισθηματικά, μη διστάσετε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Βιβλιογραφία

Child behavior disorders. (n.d.). Retrieved from
nlm.nih.gov/medlineplus/childbehaviordisorders.html

Children’s mental health. (2016, April 22)
cdc.gov/childrensmentalhealth/behavior.html

Disruptive behavior disorders in children. (2011). Retrieved from http://www.childrenshospital.org/conditions-and-treatments/conditions/disruptive-behavior-disorders

Temper tantrums. (2013, May 13)
my.clevelandclinic.org/childrens-hospital/health-info/ages-stages/toddler/hic-temper-tantrums