Τι είναι η κυάνωση;

Πολλές παθήσεις προκαλούν το γαλαζωπό αποχρωματισμό του δέρματος, όπως για παράδειγμα, οι μώλωπες και οι κιρσοί. Η κακή κυκλοφορία του αίματος ή τα ανεπαρκή επίπεδα οξυγόνου στην αιματική κυκλοφορία μπορούν να προκαλέσουν τη γαλαζωπή εμφάνιση του δέρματος. Αυτός ο αποχρωματισμός είναι γνωστός ως κυάνωση.

Η κυάνωση μπορεί να επηρεάσει:

• Τα δάχτυλα των χεριών, των ποδιών και τα νύχια
• Τους λοβούς των αυτιών
• Τις βλεννογόνους μεμβράνες
• Τα χείλη
• Το δέρμα

Ο γαλαζωπός αποχρωματισμός του δέρματος είναι περισσότερο κοινός στα νεογνά, καθώς το δέρμα τους προσαρμόζεται στο νέο περιβάλλον. Επίσης, είναι πιο ορατός σε ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες. Η κυάνωση μπορεί επίσης να υποδεικνύει πρόβλημα σε κάποιο όργανο/σύστημα του σώματος, όπως:

• Στους πνεύμονες
• Στην καρδιά
• Στο κυκλοφορικό σύστημα

Περισσότερο συχνά, η κυάνωση αποτελεί σύμπτωμα μιας σοβαρής πάθησης.

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι κυάνωσης;

Υπάρχουν τέσσερις τύποι κυάνωσης:

• Περιφερική κυάνωση: Τα άκρα δεν λαμβάνουν επαρκές οξυγόνο ή αίμα λόγω μειωμένης αιματικής ροής ή τραυματισμού.
• Κεντρική κυάνωση: Υπάρχουν χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο σώμα, συχνά λόγω ανώμαλων πρωτεϊνών του αίματος ή χαμηλής συγκέντρωσης περιβαλλοντικού οξυγόνου.
• Μικτή κυάνωση: Ένας συνδυασμός περιφερικής και κεντρικής κυάνωσης συμβαίνει ταυτόχρονα.
• Ακροκυάνωση: Αυτή συμβαίνει γύρω από τα άκρα των χεριών και των ποδιών όταν κρυώνετε και θα πρέπει να υποχωρήσει όταν ζεσταθείτε ξανά.

Ποιες είναι οι πιο κοινές αιτίες κυάνωσης;

Η κυάνωση συμβαίνει όταν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Το πλούσιο σε οξυγόνο αίμα είναι βαθύ κόκκινο και είναι υπεύθυνο για το φυσιολογικό χρώμα του δέρματος. Το υποξυγονωμένο αίμα έχει γαλαζωπή απόχρωση και προκαλεί τη γαλάζια/μωβ εμφάνιση στο δέρμα.

Η κυάνωση μπορεί να εμφανιστεί γρήγορα λόγω ενός οξέος προβλήματος ή εξωτερικού παράγοντα. Απειλητικές για τη ζωή αιτίες της κυάνωσης είναι οι εξής:

• Ασφυξία
• Απόφραξη των αεραγωγών
• Προβλήματα στη διάταση των πνευμόνων ή τραυματισμοί στο θωρακικό τοίχωμα
• Ανωμαλίες της καρδιάς (παρούσες κατά τη γέννηση) που προκαλούν την παράκαμψη του αίματος ώστε να μην περνά από τους πνεύμονες και να μη συλλέγει οξυγόνο
• Έμφραγμα ή καρδιακή ανεπάρκεια
• Πνευμονική υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση στους πνεύμονες)
• Πνευμονική εμβολή (θρόμβος στους πνεύμονες)
• Σοκ
• Μεθαιμοσφαιριναιμία, συχνά προκαλείται από ουσίες ή τοξίνες όπου οι πρωτεΐνες του αίματος γίνονται μη φυσιολογικές και δεν μπορούν να μεταφέρουν οξυγόνο

Η κυάνωση μπορεί επίσης να είναι το αποτέλεσμα μιας πάθησης που επιδεινώνεται ή αναπτύσσεται σταδιακά λόγω ενός χρόνιου προβλήματος υγείας. Πολλές διαταραχές που περιλαμβάνουν την καρδιά, τους πνεύμονες, το αίμα ή την αιματική κυκλοφορία μπορούν να προκαλέσουν κυάνωση και περιλαμβάνουν:

• Χρόνια αναπνευστική νόσο, όπως άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
• Ξαφνική λοίμωξη των αεραγωγών, όπως πνευμονία
• Σοβαρή αναιμία
• Υπερδοσολογία φαρμάκων
• Έκθεση σε συγκεκριμένα δηλητήρια, όπως το κυανίδιο
• Φαινόμενο Raynaud, μία πάθηση που περιορίζει την αιματική ροή στα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών
• Υποθερμία, έκθεση σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες με αποτέλεσμα τη μείωση της θερμοκρασίας του σώματος

Οι περισσότερες περιπτώσεις κυάνωσης είναι σοβαρές και αποτελούν σύμπτωμα ότι το σώμα σας δεν λαμβάνει επαρκές οξυγόνο. Με την πάροδο του χρόνου, η πάθηση θα γίνει απειλητική για τη ζωή. Μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστική ανεπάρκεια, καρδιακή ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί.

Πότε θα πρέπει να αναζητήσετε επείγουσα ιατρική φροντίδα

Επικοινωνήστε με το γιατρό σας αν εμφανίζετε γαλαζωπό αποχρωματισμό στο δέρμα, τα χείλη, τα άκρα των δακτύλων ή τα νύχια που δεν μπορεί να εξηγηθεί από δημιουργία μωλώπων και δεν υποχωρεί.

Αναζητήστε επείγουσα ιατρική φροντίδα αν εμφανίσετε κυάνωση σε συνδυασμό με οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Δυσκολία στην αναπνοή
• Λαχάνιασμα
• Ταχεία αναπνοή
• Πόνος στο στήθος
• Βήχας με σκουρόχρωμη βλέννα
• Πυρετός
• Σύγχυση

Πώς διαγιγνώσκονται οι αιτίες της κυάνωσης;

Ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει κυάνωση εξετάζοντας απλά το δέρμα σας. Για τη διάγνωση της αιτίας της κυάνωσης, θα χρειαστεί μία πλήρης κλινική εξέταση. Επιπλέον, θα ερωτηθείτε για το ιατρικό ιστορικό και τα συμπτώματά σας.

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες εξετάσεις:

• Πλήρες αιμοδιάγραμμα
• Παλμική οξυμετρία, για τη μέτρηση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα, για τη μέτρηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς
• Ηχοκαρδιογράφημα ή υπέρηχο της καρδιάς
• Ακτινογραφία ακτίνων-Χ ή αξονική τομογραφία θώρακα

Στις εξετάσεις αίματος, οι εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις αιμοσφαιρίνης μπορούν να προκαλέσουν κυάνωση. Η κεντρική κυάνωση εμφανίζεται όταν τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης πέφτουν κάτω από 5 g/dL. Τα φυσιολογικά επίπεδα αιμοσφαιρίνης για έναν ενήλικα είναι μεταξύ 12 και 17 g/dL.

Πώς αντιμετωπίζονται οι αιτίες της κυάνωσης;

Το θεραπευτικό πλάνο του γιατρού θα εξαρτηθεί από την υποκείμενη αιτία της κυάνωσης.

Για παράδειγμα, ο γιατρός θα σας προτείνει οξυγονοθεραπεία αν έχετε μία πάθηση που επηρεάζει τους αεραγωγούς ή την αναπνοή. Σε αυτή τη θεραπεία, θα λαμβάνετε οξυγόνο μέσω μιας μάσκας ή ενός σωλήνα που τοποθετείται στη μύτη σας.

Για παθήσεις που επηρεάζουν την καρδιά ή τα αιμοφόρα αγγεία, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει φάρμακα, χειρουργική επέμβαση ή άλλες θεραπείες.

Αν έχετε διαγνωστεί με σύνδρομο Raynaud, ο γιατρός θα σας προτείνει να ντύνεστε ζεστά και να περιορίζετε το χρόνο που περνάτε σε παγωμένα περιβάλλοντα.

Πώς μπορεί να προληφθεί η κυάνωση;

Ορισμένες αιτίες της κυάνωσης είναι δύσκολο να προληφθούν. Όμως, μπορείτε να ακολουθήσετε ορισμένα βήματα για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης κυάνωσης και κάποιων από τις παθήσεις που την προκαλούν.

• Προστατεύστε την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και το αναπνευστικό σύστημα αποφεύγοντας το ενεργητικό και το παθητικό κάπνισμα και κάνοντας τακτικά γυμναστική.
• Προγραμματίστε τακτικά τσεκ-απ με τον γιατρό σας για να ελέγχετε τη γενικότερη εικόνα της υγείας σας και ενημερώστε τον αν παρατηρείτε οποιεσδήποτε αλλαγές ή νέα συμπτώματα.
• Ακολουθήστε το θεραπευτικό πλάνο του γιατρού σας για οποιεσδήποτε παθήσεις έχετε, όπως διαβήτη, καρδιακή νόσος, σύνδρομο Raynaud, άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
• Φορέστε πολλά στρώματα ζεστών ρούχων κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
• Εμβολιαστείτε για να αποτρέψετε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και σοβαρές ασθένειες.

Βιβλιογραφία

Cyanosis in infants and children. (2018).
cincinnatichildrens.org/health/c/cyanosis

Mayo Clinic Staff. (2017). Raynaud’s disease.
mayoclinic.org/diseases-conditions/raynauds-disease/symptoms-causes/syc-20363571

Mayo Clinic Staff. (2018). Hypothermia.
mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothermia/symptoms-causes/syc-20352682

Mayo Clinic Staff. (2018). Hypoxemia.
mayoclinic.org/symptoms/hypoxemia/basics/definition/sym-20050930

Rehman HU. (2001). Methemoglobinemia.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1071541/

Stack AM. (2018). Etiology and evaluation of cyanosis in children.
uptodate.com/contents/etiology-and-evaluation-of-cyanosis-in-children

Stack AM, et al. (2018). Textbook of pediatric emergency medicine. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.

Taylor R, et al. (2015). Current diagnosis and treatment: Pediatric emergency medicine. New York, NY: McGraw-Hill Education.