Tι είναι ο ίλιγγος;

Ως ίλιγγος, θεωρείται η αίσθηση ότι κάποιος κινείται, ενώ βρίσκεται ακίνητος ή ότι τα αντικείμενα στον χώρο στροβιλίζονται. Ο ίλιγγος μοιάζει αρκετά με την ναυτία των ταξιδιωτών και αποτελεί ένα από τα πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα από ασθενείς. Συγκεκριμένα, ο ίλιγγος περιγράφεται από το άτομο ως η αίσθηση ζάλης ή ότι ο χώρος γύρω του κινείται και διαφοροποιείται από την απλή ζαλάδα.

Οι πιο κοινές αιτίες εμφάνισης του αποτελούν: ο Καλοήθης Παροξυσμικός Ίλιγγος Θέσης (BPPV), η νόσος Meniere και ο Ξαφνικός Οξύς Ίλιγγος.

Η θεραπεία του ιλίγγου εξαρτάται από την αιτία που τον προκάλεσε και συχνά βασίζεται σε ειδικές κινητικές ασκήσεις. Ενώ, εφόσον απαιτείται φαρμακευτική αγωγή συχνά, συστήνονται ανταγωνιστές των αιθουσαίων νευρώνων, του εσωτερικού του αυτιού, οι οποίοι σχετίζονται με την ισορροπία. 

Σε κάθε περίπτωση, η διάρκεια των συμπτωμάτων και η σοβαρότητα του ιλίγγου, εξαρτώνται από τα αίτια αυτού. Για παράδειγμα, ο Ξαφνικός Οξύς Ίλιγγος, διαρκεί λιγότερο από 24 με 48 ώρες και υποχωρεί εύκολα. Από την άλλη, η νόσος Μeniere δεν έχει θεραπεία, και συχνά απαιτείται χορήγηση διαφόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αυτής.

Τι μπορεί να προκαλέσει ένα νόσημα που σχετίζεται με τον ίλιγγο;

Υπάρχουν 2 βασικοί τύποι ιλίγγου, ο περιφερικός και ο κεντρικός. Ο περιφερικός, προκαλείται από προβλήματα στο εσωτερικό του αυτιού ή στους αιθουσαίους νευρώνες, οι οποίοι συνδέουν το εσωτερικό του αυτιού με τον εγκέφαλο. Από την άλλη, ο κεντρικός ίλιγγος συμβαίνει όταν υπάρχει πρόβλημα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, και συγκεκριμένα στην περιοχή της παρεγκεφαλίδας.

Αίτια περιφερικού ιλίγγου

Περίπου το 93% των περιπτώσεων ιλίγγου, είναι περιφερικός και οφείλεται σε κάποια από τις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

• Νόσος Μeniere, η οποία σχετίζεται με διαταραχές στο εσωτερικό του αυτιού, που επηρεάζουν την ακοή και την ισορροπία.
• Καλοήθης Παροξυσμικός Ίλιγγος Θέσης, η κατάσταση αυτή προκαλεί ίλιγγο, όταν το άτομο κινεί το κεφάλι του σε συγκεκριμένες θέσεις, αυτό συμβαίνει καθώς κρύσταλλοι ασβεστίου διέρχονται στους ημικύκλιους σωλήνες του αυτιού.
• Οξεία διαταραχή του αιθουσαίου οργάνου, προκαλείται από φλεγμονή στο εσωτερικό του αυτιού και οδηγεί σε ξαφνικά επεισόδια ιλίγγου.

Σε σπάνιες περιπτώσεις ο περιφερικός ίλιγγος μπορεί να οφείλεται και σε:

• Ωτοσκλήρυνση ή μη φυσιολογική ανάπτυξη κάποιου οστού στο μέσο του αυτιού.
• Χολοστεάτωμα ή διάβρωση που προκαλείται από τον σχηματισμό κύστης στο εσωτερικό του αυτιού.
• Περιλεμφικό συρίγγιο ή μη φυσιολογική επικοινωνία μεταξύ του μέσο και του έσω ωτός.

Αίτια κεντρικού ιλίγγου

• Εγκεφαλικό
• Όγκος στην παρεγκεφαλίδα
• Πολλαπλή σκλήρυνση
• Ημικρανία

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα των ασθενειών που σχετίζονται με τον ίλιγγο;

Ο ίλιγγος συχνά σχετίζεται με την ναυτία των ταξιδιωτών ή την αίσθηση ότι ο χώρος γύρω από το άτομο κινείται. Ενώ, άλλα συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται, περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Εμετό
• Πονοκέφαλο
• Πτώση κατά το βάδισμα

Πώς μπορεί να διαγνωστεί μια ασθένεια που σχετίζεται με τον ίλιγγο;

Η διάγνωση μιας νόσου που σχετίζεται με τον ίλιγγο, εξαρτάται κυρίως από το:

• Εάν όντως το άτομο εμφανίζει ίλιγγο.
• Εάν αυτός είναι κεντρικός ή περιφερικός.
• Εάν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρών επιπλοκών.

Aρχικά, ο ιατρός προκειμένου να προσδιορίσει εάν το άτομο βιώνει ίλιγγο ή απλή ζάλη, θα ρωτήσει εάν νιώθει τα πράγματα γύρω του να κινούνται ή νιώθει αδυναμία και τάση για λιποθυμία. Μόνο εάν νιώθει κάποιος το δωμάτιο γύρω του να γυρίζει, βιώνει ίλιγγο, διαφορετικά είναι απλή ζάλη.

Στην περίπτωση που αποφανθεί ότι το άτομο βιώνει ίλιγγο, υπάρχουν διάφορα διαθέσιμα τεστ για την διευκρίνιση του τύπου αυτού, όπως:

• Δοκιμή κίνησης κεφαλής, ο ασθενής καλείται να κοιτάει τη μύτη του ιατρού και εκείνος κάνει μια γρήγορη κίνηση του κεφαλιού του στο πλάι και παρατηρεί την κίνηση των ματιών του ασθενούς.
• Δοκιμή Romberg, ο ιατρός ζητάει από τον ασθενή να σταθεί όρθιος με τα πόδια κλειστά και να προσπαθήσει να ισορροπήσει έχοντας τα μάτια κλειστά.
• Δοκιμή Fukuda-Unterberger, το άτομο πρέπει να βαδίσει στον χώρο, με το σώμα του σε ευθεία γραμμή, έχοντας τα μάτια του κλειστά.
• Δοκιμή Dix-Hallpike, ενώ το άτομο βρίσκεται καθισμένο στο κρεβάτι του εξεταστηρίου,  θα πρέπει να καθίσει γρήγορα σε ύπτια θέση (να ξαπλώσει), με το κεφάλι να δείχνει ελαφρώς στο πλάι. Κατά την διαδικασία αυτή, ο ιατρός παρατηρεί την κίνηση των ματιών, ώστε να πάρει επιπλέον πληροφορίες για το είδος του ιλίγγου.

Επιπλέον, μπορεί να γίνουν και απεικονιστικά τεστ, όπως αξονική ή και μαγνητική τομογραφία.

Πότε κάποιος που βιώνει ίλιγγο πρέπει να επικοινωνήσει αμέσως με κάποιον ιατρό;

Κάποια βασικά σημάδια που προειδοποιούν το άτομο για την πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών και πρέπει να ληφθούν άμεσα υπόψιν, είναι:

• Ξαφνικός ίλιγγος, ο οποίος δεν επηρεάζεται από την αλλαγή θέσης του ατόμου.
• Ίλιγγος που συνδέεται με άλλα νευρολογικά συμπτώματα, όπως σοβαρή αδυναμία συντονισμού μυϊκών κινήσεων ή γενικότερη αδυναμία που εμφανίζεται για πρώτη φορά.
• Ίλιγγος που σχετίζεται με κώφωση, χωρίς να υπάρχει ιστορικό της νόσου Meniere. 

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά ο ίλιγγος;

Το θεραπευτικό πλάνο που θα ακολουθηθεί, εξαρτάται κάθε φορά από την νόσο που προκαλεί τον ίλιγγο, ενώ συχνά συνίσταται η χρήση ανταγωνιστών των αιθουσαίων νευρώνων. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν:

• Αντιισταμινικά (promethazine, betahistine)
• Βενζοδιαζεπίνες (diazepam, lorazepam)
• Αντιεμετικά (prochlorperazine, metoclopramide)

Άλλες θεραπευτικές αγωγές για συγκεκριμένες νόσους που προκαλούν ίλιγγο, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ξεκούραση στο κρεβάτι και χορήγηση ανταγωνιστών αιθουσαίων νευρώνων και αντιεμετικών ουσιών, για την αντιμετώπιση του Ξαφνικού Οξύ Ιλίγγου.
• Κινήσεις Epley της κεφαλής, προκειμένου να απομακρυνθούν οι κρύσταλλοι ασβεστίου από τους σωλήνες του ωτός, για την αντιμετώπιση του Παροξυσμικού Ιλίγγου Θέσης.
• Ξεκούραση στο κρεβάτι και χρήση ανταγωνιστών αιθουσαίων νευρώνων, για την αντιμετώπιση της οξείας διαταραχής του αιθουσαίου οργάνου.
• Ξεκούραση στο κρεβάτι και φαρμακευτική αγωγή που περιέχει: αντιεμετικά, διουρητικά και ανταγωνιστές αιθουσαίων νευρώνων, για την αντιμετώπιση του συνδρόμου Μeniere.

Ποια άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν ίλιγγο;

Τα άτομα που έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ίλιγγο, είναι όσοι:

• Πάσχουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, ειδικότερα όσοι είναι σε μεγάλη ηλικία.
• Βιώσαν πρόσφατα λοίμωξη στα αυτιά, η οποία προκάλεσε ανισορροπία στο έσω τμήμα τους.
• Έχουν ιστορικό τραυματισμού στο κεφάλι.
• Λαμβάνουν συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές, όπως αντιψυχωτικά ή αντικαταθλιπτικά σκευάσματα.

Πόσο διαρκεί συνήθως ο ίλιγγος;

Η διάρκεια για την οποία μπορεί ένα άτομο να εμφανίζει ίλιγγο, εξαρτάται από την αιτία αυτού. Για παράδειγμα οι οξείες διαταραχές του αιθουσαίου οργάνου δεν διαρκούν περισσότερο από 24 με 48 ώρες. ενώ η νόσος Reniere δεν θεραπεύεται ποτέ και τα συμπτώματα υποχωρούν μόνο για όσο λαμβάνεται η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Σε κάθε περίπτωση συνίσταται, εάν ένα άτομο βιώνει ίλιγγο να επικοινωνήσει με τον ιατρό του, προκειμένου να ενημερωθεί για τα αίτια αυτού και το πως μπορεί να τον αντιμετωπίσει.

Πηγές:

• Kerber KA. (2009). Vertigo and dizziness in the emergency department.
  ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19218018
• Kuo CH, et al. (2008). Vertigo: Part 1-assessment in general practice.
  racgp.org.au/afp/200805/200805kuo.pdf
• Kuo CH, et al. (2008). Vertigo: Part 2-management in general practice.
  racgp.org.au/afp/200806/200806kuo.pdf
• Vertigo-associated disorders. (2011).
  nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001432.htm