Τι είναι το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς;

Το οίδημα (πρήξιμο) κάτω από τους οφθαλμούς, ή αλλιώς γνωστό σε όλους μας ως «σακούλες» κάτω από τα μάτια, αποτελεί συχνό αισθητικό πρόβλημα. Όμως συνήθως δεν απαιτείται θεραπεία. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς δύναται να αποτελεί ένδειξη ήπιου ή σοβαρού προβλήματος υγείας.

Το οίδημα αυτό μπορεί να είναι κληρονομικό. Η γήρανση και τα γονίδια διαδραματίζουν ρόλο στην εξασθένηση των ιστών γύρω από τους οφθαλμούς. Κατά συνέπεια, λίπος μετακινείται στην περιοχή του κάτω βλεφάρου, προσδίδοντας μία πρησμένη όψη. Το δέρμα γύρω από την περιοχή των οφθαλμών είναι πολύ λεπτό και ευαίσθητο.

Εάν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας, η αντιμετώπισή του θα ανακουφίσει το οίδημα των οφθαλμών.

Ποιες είναι οι αιτίες οιδήματος κάτω από τους οφθαλμούς;

1. Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας άλατος

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας άλατος ή νατρίου μέσω της διατροφής δεν προσφέρει οφέλη ούτε στην υγεία του ούτε στην εμφάνιση του σώματος. Το επιπλέον νάτριο συνεισφέρει στην κατακράτηση υγρών, με αποτέλεσμα την εμφάνιση οιδήματος στο πρόσωπο και το σώμα. Αυτό παρατηρείται συχνά το επόμενο πρωί μετά από ένα αλμυρό γεύμα.

Το λεπτό δέρμα γύρω από τους οφθαλμούς πρήζεται ιδιαίτερα εύκολα. Αυτό οδηγεί στην εμφάνιση των χαρακτηριστικών «σακούλων» κάτω από τα μάτια. Το σώμα φυσιολογικά θα προσπαθήσει να απομακρύνει το φούσκωμα και περιοχή των οφθαλμών θα επανέλθει στη φυσιολογική της όψη. Αυτό μπορεί να χρειαστεί λίγες ώρες ή περισσότερο.

Ο περιορισμός του άλατος στην καθημερινή διατροφή θα βοηθήσει στη μείωση του πρηξίματος κάτω από τους οφθαλμούς. Περιορίστε ή αποφύγετε επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετο αλάτι. Πίνετε άφθονο νερό για να βοηθήσετε στην απομάκρυνση του νατρίου από το σώμα.

Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο επίσης βοηθά στην εξισορρόπηση της ποσότητας νατρίου. Αυτές οι τροφές είναι οι εξής:

• Μπανάνες
• Γιαούρτι
• Πατάτες
• Αποξηραμένα βερίκοκα

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει ότι δεν θα πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερο από 1.500 mg άλατος καθημερινά. Οι περισσότεροι Αμερικανοί καταναλώνουν τη διπλάσια από αυτή την ποσότητα κάθε μέρα.

2. Κλάμα

Το κλάμα προκαλεί τη συσσώρευση υγρού γύρω από τους οφθαλμούς, με αποτέλεσμα ένα προσωρινό πρήξιμο. Το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς που εμφανίζεται περιστασιακά (λόγω κλάματος) θα υποχωρήσει από μόνο του.

3. Ανεπαρκής ύπνος

Μία πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι ο ανεπαρκής ύπνος συνεισφέρει στην εμφάνιση οιδήματος κάτω από τους οφθαλμούς. Μάλιστα μπορεί να δημιουργήσει βλεφαρόπτωση, ερυθρούς οφθαλμούς, μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια και ωχρό δέρμα.

Η έλλειψη ύπνου μπορεί να εξασθενίσει τους μύες γύρω από τους οφθαλμούς και να οδηγήσει σε απώλεια κολλαγόνου (ο ελαστικός ιστός κάτω από τους οφθαλμούς). Αυτό προκαλεί τη συσσώρευση υγρού στην περιοχή.

Το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς λόγω ανεπαρκούς ύπνου μπορεί να διαρκέσει από λίγες ώρες έως και 24 ώρες. Κάποια συμπτώματα μπορεί να γίνουν μόνιμα αν σε τακτική βάση δεν κοιμάστε αρκετά. Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται επτά έως εννέα ώρες ύπνου κάθε νύχτα.

4. Αλλεργίες

Οι αλλεργίες μπορούν να προκαλέσουν τη συσσώρευση υγρού στα ιγμόρεια και γύρω από τους οφθαλμούς, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πρηξίματος. Μία αλλεργική αντίδραση επίσης μπορεί να προκαλέσει ερυθρά, κνησμώδη και υδαρά μάτια. Κοινές οφθαλμικές αλλεργίες είναι οι εξής:

• Γύρη
• Σκόνη
• Μούχλα
• Καπνός
• Ρύπανση
• Επιθήλιο ζώων
• Τρίχωμα ζώων
• Χημικά
• Αρώματα

Οι αλλεργίες αποτελούν κοινή αιτία οιδήματος κάτω από τους οφθαλμούς. Αυτό συμβαίνει, διότι τα προστατευτικά κύτταρα στους οφθαλμούς, που ονομάζονται μαστοκύτταρα, παράγουν μία πρωτεΐνη του ανοσοποιητικού συστήματος, που ονομάζονται ισταμίνη, για την καταπολέμηση του αλλεργιογόνου. Αυτό καθιστά τα μάτια ευαίσθητα και υδαρά. Επίσης, τα μάτια δακρύζουν για να απομακρύνουν τη γύρη ή άλλα αλλεργιογόνα.

Οι οφθαλμικές αλλεργίες είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν. Η αποφυγή των αλλεργιογόνων όσο το δυνατόν περισσότερο αποτρέπει τα συμπτώματα. Το ξέπλυμα της μύτης και η χρήση τεχνητών δακρύων με μορφή οφθαλμικών σταγόνων για τους οφθαλμούς βοηθούν. Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα επίσης ανακουφίζουν το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς, όπως:

• Αντιισταμινικά
• Αποσυμφορητικά
• Οφθαλμικές σταγόνες

Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει κάποιο στεροειδές ή να σας προτείνει θεραπεία απευαισθητοποίησης, ώστε να καταστείτε λιγότερο ευαίσθητοι στο αλλεργιογόνο.

5. Κάπνισμα

Το κάπνισμα τσιγάρων, ναργιλέ ή πούρων μπορεί να ερεθίσει τους οφθαλμούς. Επίσης μπορεί να έχετε αλλεργική αντίδραση στο παθητικό κάπνισμα. Αυτό θα κάνει τα μάτια σας υδαρά και πρησμένα.

Ο τερματισμός του καπνίσματος οποιασδήποτε μορφής και η αποφυγή του παθητικού καπνίσματος θα βοηθήσουν στην πρόληψη του οιδήματος κάτω από τους οφθαλμούς και άλλων συμπτωμάτων. Καθαρίστε επιφάνειες και αντικείμενα στο σπίτι και το αυτοκίνητό σας αν έχετε ευαισθησία σε εναπομείναντα σωματίδια καπνού. Κάντε μπάνιο και πλύνετε τα ρούχα σας μετά τη συναναστροφή σας με καπνιστές.

6. Λοιμώξεις των οφθαλμών

Μία οφθαλμική λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει οίδημα στο ένα ή και τα δύο μάτια. Η λοίμωξη μπορεί να εντοπίζεται εντός του οφθαλμού ή στο βλέφαρο. Συνήθως πρώτα εμφανίζεται στο ένα μάτι, όμως γρήγορα εξαπλώνεται και στο άλλο.

Αποφύγετε να αγγίζετε ή να τρίβετε τα μάτια σας. Μία οφθαλμική λοίμωξη συνήθως υποχωρεί μέσα σε μία εβδομάδα. Μπορεί να χρειαστείτε θεραπεία με αντιβιοτικά.

Τύποι οφθαλμικών λοιμώξεων που μπορούν να προκαλέσουν οίδημα κάτω από τα μάτια είναι οι ακόλουθοι:

• Επιπεφυκίτιδα. Αυτή η λοίμωξη προκαλείται από βακτήρια, ιούς, χημικά και άλλα ερεθιστικά. Επηρεάζει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας.
• Εξωτερική κριθή. Το κριθαράκι είναι μία λοίμωξη του θύλακα των βλεφαρίδων ή του δακρυϊκού αδένα. Συνήθως ξεκίνα ως μία μικροσκοπική μάζα στη γραμμή των βλεφαρίδων. Μπορεί να οδηγήσει σε ερυθρότητα, οίδημα και πύον στο μάτι ή το βλέφαρο.
• Χαλάζιο. Το χαλάζιο είναι παρόμοιο με το κριθαράκι. Προκαλείται από απόφραξη στους σμηγματογόνους αδένες του βλεφάρου. Το χαλάζιο συνήθως εμφανίζεται ως μικρή μάζα στο βλέφαρο και μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα αν μολυνθεί.
• Περικογχική κυτταρίτιδα. Αυτή η λοίμωξη ή φλεγμονή γύρω από τον οφθαλμό συνήθως εξαπλώνεται από τα ιγμόρεια. Μπορεί επίσης να προκύψει λόγω εκδοράς ή τραυματισμού στο βλέφαρο και συχνά απαιτεί ιατρική θεραπεία.

Μπορείτε να ανακουφίσετε το οίδημα και την ευαισθησία γύρω από τον οφθαλμό με μία βρεγμένη καθαρή πετσέτα. Αν πιστεύετε ότι έχετε λοίμωξη, επισκεφθείτε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας. Μπορεί να χρειαστείτε αντιβιοτικά ή άλλη θεραπεία.

7. Απόφραξη δακρυϊκού πόρου

Οι δακρυϊκοί πόροι αποτελούν το σύστημα αποχέτευσης των δακρύων και ενυδατώνουν τους οφθαλμούς. Εάν υποστούν απόφραξη, υγρό συσσωρεύεται γύρω από τους οφθαλμούς, με αποτέλεσμα την εμφάνιση οιδήματος.

Η απόφραξη δακρυϊκού πόρου είναι κοινή στα βρέφη, όμως μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά και ενήλικες. Η απόφραξη μπορεί να προκύψει λόγω λοίμωξης, σωματιδίων μακιγιάζ ή τραυματισμού στο μάτι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, υποχωρεί από μόνη της ύστερα από λίγες μέρες.

Φυσιολογικά, μία ζεστή κομπρέσα και η έκπλυση του οφθαλμού με αποστειρωμένο διάλυμα φυσιολογικού ορού απομακρύνει την απόφραξη. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστείτε θεραπεία. Στους ενήλικες, η απόφραξη δακρυϊκού πόρου μπορεί να οφείλεται και σε όγκο.

Συμπτώματα απόφραξης δακρυϊκού πόρου είναι τα εξής:

• Υπερβολική δακρύρροια ή υδαρά μάτια
• Θολή όραση
• Ερυθρότητα
• Λοίμωξη ή φλεγμονή των οφθαλμών
• Πόνος
• Οίδημα
• Σχηματισμός κρούστας
• Πύον ή βλέννα

8. Τραυματισμός

Μία μικρή εκδορά γύρω από τον οφθαλμό μπορεί να προκύψει τυχαία από το νύχι σας ή από ένα πινέλο μακιγιάζ. Ο τραυματισμός μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς, καθώς το σώμα επουλώνει το λεπτό, μαλακό δέρμα της οφθαλμικής περιοχής.

Ένα χτύπημα στο μάτι επίσης μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο. Χτύπημα από γροθιά ή από ένα αμβλύ αντικείμενο προκαλεί την ελαφρά κίνηση του οφθαλμού προς τα κάτω και ύστερα πίσω στη θέση του. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη ροή αίματος στην περιοχή. Αυτή η ροή αίματος και υγρών πυροδοτεί οίδημα και μώλωπες κάτω από τον οφθαλμό.

9. Νόσος του Graves

Η νόσος του Graves εμφανίζεται όταν ο θυρεοειδής αδένας δεν παράγει φυσιολογική ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών. Επίσης μπορεί να εμφανιστεί αν λαμβάνετε μεγαλύτερη από το φυσιολογικό δοσολογία θυρεοειδικών φαρμάκων. Η νόσος του Graves απαιτεί άμεση θεραπεία. Ο γιατρός θα σας προτείνει φαρμακευτική αγωγή ή άλλο τύπο θεραπείας.

Περίπου 30% των ατόμων με την πάθηση έχουν οφθαλμολογικά συμπτώματα, όπως εξόφθαλμο και οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς. Αυτό συμβαίνει επειδή η νόσος του Graves προκαλεί αλλαγές στους ιστούς γύρω από τους οφθαλμούς. Άλλα συμπτώματα της νόσου είναι τα εξής:

• Τραχεία αίσθηση
• Πόνος ή πίεση
• Ερυθρότητα
• Φωτοευαισθησία
• Θολή όραση ή απώλεια όρασης
• Διπλή όραση

10. Μονοπυρήνωση

Οι αλλαγές στους οφθαλμούς και στην όραση, συμπεριλαμβανομένου του οιδήματος, μπορεί να αποτελούν ένδειξη μονοπυρήνωσης. Αυτή η λοίμωξη, γνωστή και ως «ασθένεια του φιλιού», δεν μεταδίδεται μόνο με το φιλί, αλλά και μέσω του φτερνίσματος ή του βήχα. Τα οφθαλμολογικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ερυθρότητα
• Πόνο
• Οίδημα
• Μυοψίες

Η μονοπυρήνωση προκαλείται από ιό, επομένως τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν. Η συμπτωματολογία της πάθησης περιλαμβάνει:

• Πονόλαιμο
• Κόπωση
• Πυρετό
• Πονοκέφαλο
• Πρησμένες αμυγδαλές
• Οίδημα στο λαιμό και τις μασχάλες
• Δερματικό εξάνθημα

Πώς μπορεί να μειωθεί το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς υποχωρεί από μόνο του. Το εάν θα χρειαστείτε θεραπεία, εξαρτάται από την αιτία. Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει θεραπείες, όπως:

• Αντιαλλεργικά φάρμακα
• Αντιβιοτικά ή αντιϊικά φάρμακα
• Αντιβακτηριακές αλοιφές
• Αντιβακτηριακές οφθαλμικές σταγόνες
• Οφθαλμικές σταγόνες με στεροειδή

Ποιες κατ’ οίκον θεραπείες μπορούν να ανακουφίσουν το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς;

Μπορείτε να ανακουφίσετε μόνοι σας το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς στις περισσότερες περιπτώσεις. Δοκιμάστε μία από τις ακόλουθες θεραπείες, ώστε να αποκαταστήσετε την όψη των οφθαλμών σας ύστερα από μία νύχτα ολιγόωρου ύπνου, ένα αλμυρό γεύμα ή ένα επεισόδιο κλάματος:

• Παγωμένη κομπρέσα. Εφαρμόστε ένα καθαρό, βρεγμένο ύφασμα στην περιοχή των οφθαλμών. Ή τοποθετήστε ένα κουτάλι στο ψυγείο και ύστερα χρησιμοποιήστε το πίσω μέρος του για να κάνετε ήπιο μασάζ στην περιοχή. Μπορείτε επίσης να διατηρείτε την κρέμα ματιών σας ή τον ορό στο ψυγείο και να τα εφαρμόζετε παγωμένα.
• Σακουλάκια τσαγιού. Το τσάι περιέχει καφεΐνη, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση του νερού από την περιοχή κάτω από τους οφθαλμούς και τη μείωση του οιδήματος. Εμβαπτίστε δύο σακουλάκια τσαγιού σε παγωμένο νερό και ύστερα τοποθετήστε τα πάνω από κλειστά μάτια για 15 με 20 λεπτά.
• Μασάζ προσώπου. Χρησιμοποιήστε τα δάχτυλά σας ή ένα παγωμένο, μεταλλικό facial roller για να κάνετε μασάζ στο πρόσωπό σας. Με ήπιες κινήσεις, πιέστε την περιοχή κάτω από τους οφθαλμούς και τα ιγμόρεια για να βοηθήσετε στην απομάκρυνση του πλεονάζοντος υγρού.

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας

Επισκεφτείτε το γιατρό σας αν έχετε οίδημα γύρω από τους οφθαλμούς που δεν υποχωρεί μετά από 24 έως 48 ώρες.

Μία ήπια οφθαλμική λοίμωξη μπορεί να υποχωρήσει από μόνη της. Όμως, είναι σημαντικό να επισκεφτείτε τον οφθαλμίατρο σας αν πρόκειται για κάτι πιο σοβαρό. Η λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στους οφθαλμούς αν δεν αντιμετωπιστεί.

Λάβετε επείγουσα ιατρική φροντίδα αν παρουσιάζετε συμπτώματα οφθαλμικής λοίμωξης ή άλλης πάθησης, όπως:

• Ερυθρότητα
• Πόνος
• Λευκό υγρό ή πύον
• Οίδημα μόνο στο ένα μάτι
• Πίεση
• Θολή όραση
• Απώλεια όρασης
• Εξόφθαλμος
• Πυρετός
• Υδαρά μάτια
• Απώλεια βάρους

Σύνοψη

Το οίδημα κάτω από τους οφθαλμούς είναι κάτι φυσιολογικό και συνήθως υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Επισκεφτείτε το γιατρό σας αν έχετε οίδημα που επιμένει ή συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα. Η έγκαιρη θεραπεία είναι το κλειδί για την πρόληψη οφθαλμικής βλάβης.

Βιβλιογραφία

9 out of 10 Americans eat too much sodium infographic. (2019).  
heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/sodium/9-out-of-10-americans-eat-too-much-sodium-infographic

8 reasons for your swollen eye or eyelid. (2016). 
health.clevelandclinic.org/8-reasons-swollen-eye-eyelid/

Mayo Clinic Staff. (2018). Bags under the eyes.
mayoclinic.org/diseases-conditions/bags-under-eyes/symptoms-causes/syc-20369927

Mayo Clinic Staff. (2018). Blocked tear duct.
mayoclinic.org/diseases-conditions/blocked-tear-duct/symptoms-causes/syc-20351369

Mayo Clinic Staff. (2018). Graves’ disease.
mayoclinic.org/diseases-conditions/graves-disease/symptoms-causes/syc-20356240

Sawant SP. (2017). Hoagland sign: An early manifestation of acute infectious mononucleosis: A case report. 
alliedacademies.org/articles/hoagland-sign-an-early-manifestation-of-acute-infectious-mononucleosis-a-case-report.pdf

Sundelin T, et al. (2013). Cues of fatigue: Effects of sleep deprivation on facial appearance.DOI: 
10.5665/sleep.2964

Turbert D. (2018). What are eye allergies? (2019).  
aao.org/eye-health/diseases/allergies