Τι είναι οι ψευδαισθήσεις;

Οι ψευδαισθήσεις είναι αισθητηριακές εμπειρίες που φαίνονται αληθινές, αλλά δημιουργούνται από το μυαλό σας. Μπορούν να επηρεάσουν και τις πέντε αισθήσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να ακούτε μία φωνή ενώ είστε μόνοι στο δωμάτιο ή να βλέπετε μία εικόνα που δεν είναι πραγματική.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να προκαλούνται από ψυχικές ασθένειες, παρενέργειες φαρμάκων ή σωματικές ασθένειες, όπως η επιληψία και διαταραχή χρήσης αλκοόλ.

Θα χρειαστεί να επισκεφτείτε έναν ψυχίατρο, ένα νευρολόγο ή τον παθολόγο σας ανάλογα με την αιτία των ψευδαισθήσεων.

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα για την αντιμετώπιση κάποιας υποκείμενης ασθένειας. Ο γιατρός θα σας προτείνει να υιοθετήσετε και διαφορετικές συμπεριφορές και συνήθειες, όπως να πίνετε λιγότερο αλκοόλ και να κοιμάστε περισσότερο, για να μειωθούν οι ψευδαισθήσεις.

Ποιοι είναι οι τύποι των ψευδαισθήσεων;

Οι ψευδαισθήσεις μπορεί να επηρεάσουν την όραση, την όσφρηση, τη γεύση, την ακοή ή την αφή.

Οπτικές ψευδαισθήσεις

Οι οπτικές ψευδαισθήσεις αφορούν στο να βλέπετε πράγματα που δεν υπάρχουν. Οι ψευδαισθήσεις μπορεί να είναι αντικείμενα, οπτικά πρότυπα, άτομα ή φώτα.

Για παράδειγμα, μπορεί να βλέπετε κάποιον που δεν βρίσκεται στο δωμάτιο ή φώτα που δεν μπορεί κάποιος άλλος να δει.

Οσφρητικές ψευδαισθήσεις

Οι οσφρητικές ψευδαισθήσεις περιλαμβάνουν την αίσθηση της όσφρησης. Μπορεί να μυρίζετε μία δυσάρεστη οσμή όταν ξυπνάτε στη μέση της νύχτας ή να αισθάνεστε το σώμα σας μυρίζει άσχημα, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Αυτός ο τύπος ψευδαισθήσεων μπορεί να περιλαμβάνει και οσμές που βρίσκεται ευχάριστες, όπως το άρωμα των λουλουδιών.

Γευστικές ψευδαισθήσεις

Οι γευστικές ψευδαισθήσεις είναι παρόμοιες με τις οσφρητικές, αλλά περιλαμβάνουν την αίσθηση της γεύσης.

Αυτές οι γεύσεις είναι συχνά περίεργες ή δυσάρεστες. Γευστικές ψευδαισθήσεις (συχνά με μεταλλική γεύση) είναι σχετικά κοινές στα άτομα με επιληψία.

Ακουστικές ψευδαισθήσεις

Οι ακουστικές ψευδαισθήσεις είναι μεταξύ των πιο κοινών τύπων ψευδαισθήσεων. Μπορεί να ακούτε κάποιον να μιλά σε εσάς ή να σας λέει να κάνετε συγκεκριμένα πράγματα. Η φωνή μπορεί να είναι θυμωμένη, ουδέτερη ή φιλική.

Άλλα παραδείγματα του εν λόγω τύπου ψευδαισθήσεων είναι να ακούτε ήχους, όπως κάποιος να περπατά στη σοφίτα ή επαναλαμβανόμενους θορύβους «κλικ».

Απτικές ψευδαισθήσεις

Οι απτικές ψευδαισθήσεις περιλαμβάνουν το αίσθημα αγγίγματος ή κίνησης στο σώμα σας. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνεστε ότι περπατούν έντομα στο δέρμα σας ή ότι τα εσωτερικά σας όργανα κινούνται. Μπορεί επίσης να νιώθετε το φανταστικό άγγιγμα κάποιου στο σώμα σας.

Ποιες είναι οι αιτίες των ψευδαισθήσεων;

Ψυχικές παθήσεις

Οι ψυχικές ασθένειες είναι μεταξύ των πιο κοινών αιτιών ψευδαισθήσεων. Η σχιζοφρένεια, η άνοια και το ντελίριο είναι λίγα μόνο παραδείγματα.

Χρήση ουσιών

Η χρήση ουσιών είναι μία αρκετά κοινή αίτια ψευδαισθήσεων. Κάποια άτομα βλέπουν ή ακούνε πράγματα που δεν υπάρχουν μετά την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ ή λήψης ουσιών, όπως η κοκαΐνη.

Παραισθησιογόνες ουσίες, όπως το LSD και το PCP, μπορούν επίσης να προκαλέσουν ψευδαισθήσεις.

Έλλειψη ύπνου

Η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις. Είστε πιο επιρρεπείς στις ψευδαισθήσεις αν δεν έχετε κοιμηθεί για αρκετές μέρες ή δεν κοιμάστε αρκετά για μία παρατεταμένη χρονική περίοδο.

Είναι επίσης πιθανό να βιώνετε ψευδαισθήσεις ακριβώς πριν σας πάρει ο ύπνος, γνωστές ως υπναγωγικές ψευδαισθήσεις, ή αμέσως πριν ξυπνήσετε, οι λεγόμενες υπνοπομπικές ψευδαισθήσεις.

Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ψυχικών και σωματικών παθήσεων μπορούν να προκαλέσουν ψευδαισθήσεις. Φάρμακα για τη νόσο του Πάρκινσον, την κατάθλιψη, την ψύχωση και την επιληψία μερικές φορές προκαλούν συμπτώματα ψευδαισθήσεων.

Άλλες αιτίες

Άλλες παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν ψευδαισθήσεις είναι οι εξής:

• Υψηλός πυρετός, ιδιαίτερα στα παιδιά και τους ηλικιωμένους
• Ημικρανία
• Κοινωνική απομόνωση, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους
• Επιληπτικές κρίσεις
• Κώφωση, τύφλωση ή προβλήματα όρασης
• Επιληψία
• Ασθενείς τελικού σταδίου, όπως HIV σταδίου 3 (AIDS), καρκίνος του εγκεφάλου και νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια

Πώς διαγιγνώσκονται οι ψευδαισθήσεις;

Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να καλέσετε αμέσως το γιατρό σας αν πιστεύετε ότι έχετε ψευδαισθήσεις. Ο γιατρός θα σας ρωτήσει αναφορικά με τα συμπτώματά σας και θα πραγματοποιήσει μία κλινική εξέταση. Επιπρόσθετες εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος ή ούρων και πιθανώς μία σάρωση του εγκεφάλου.

Αν γνωρίζετε κάποιο άτομο που έχει ψευδαισθήσεις, μην το αφήνετε μόνο. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο φόβος και η παράνοια που πυροδοτούνται από τις ψευδαισθήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες πράξεις και συμπεριφορές.

Παραμείνετε μαζί με το άτομο διαρκώς και πηγαίνετε μαζί στο γιατρό για συναισθηματική υποστήριξη. Μπορεί επίσης να είστε σε θέση να δώσετε περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τα συμπτώματα του ατόμου και τη συχνότητά τους.

Πώς αντιμετωπίζονται οι ψευδαισθήσεις;

Ο γιατρός θα σας προτείνει τη βέλτιστη θεραπεία μόλις εντοπίσει την αιτία των ψευδαισθήσεων.

Φάρμακα

Η θεραπεία για τις ψευδαισθήσεις θα εξαρτηθεί εξολοκλήρου από την αιτία. Για παράδειγμα, αν βιώνετε σε ψευδαισθήσεις λόγω έντονης στέρησης από το αλκοόλ, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει φάρμακα που θα ηρεμήσουν το νευρικό σύστημα.

Ωστόσο, αν οι ψευδαισθήσεις προκαλούνται από τη νόσο του Πάρκινσον σε ένα άτομο με άνοια, ο ίδιος τύπος φαρμάκων μπορεί να μην είναι αποτελεσματικός και να χρειαστεί διαφορετική αγωγή.

Η ακριβής διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πάθησης.

Συμβουλευτική

Η συμβουλευτική αποτελεί επίσης μέρος του θεραπευτικού σχεδίου, ιδιαίτερα αν η υποκείμενη αιτία των ψευδαισθήσεων είναι μία ψυχική πάθηση.

Μιλήστε με έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο ώστε να κατανοήσετε καλύτερα τι σας συμβαίνει. Ο/Η ειδικός θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε στρατηγικές αντιμετώπισης, ιδιαίτερα αν αισθάνεστε φόβο ή παράνοια.

Ποια είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση των ψευδαισθήσεων;

Η ανάρρωση από τις ψευδαισθήσεις θα εξαρτηθεί από την αιτία. Αν δεν κοιμάστε καλά ή αν πίνετε πολύ αλκοόλ, θα πρέπει να προσαρμόσετε τις συνήθειές σας.

Αν η πάθηση προκαλείται από κάποια ψυχική ασθένεια, όπως σχιζοφρένεια, η λήψη των κατάλληλων φαρμάκων θα βελτιώσει τις ψευδαισθήσεις σημαντικά. Επισκεφτείτε αμέσως το γιατρό σας και ακολουθήστε πιστά το θεραπευτικό πλάνο ώστε να έχετε μία θετική μακροπρόθεσμη έκβαση.

Βιβλιογραφία

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

Barnes J, et al. (2000). Visual hallucinations in Parkinson’s disease: A review and phenomenological survey.
jnnp.bmj.com/content/70/6/727

Daroff RB, et al. (2016). Bradley’s neurology in clinical practice (7th ed.). New York, NY: Elsevier.

Hales RE, et al. (2014). The American psychiatric publishing textbook of psychiatry (6th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.

Teeple RC, et al. (2009). Visual hallucinations: Differential diagnosis and treatment.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2660156/