Όταν οι μύες σας συστέλλονται, γίνονται δύσκαμπτοι ή κάνουν ακούσιους σπασμούς, αυτό ονομάζεται σπαστικότητα. Η σπαστικότητα μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στο περπάτημα, στη κίνηση ή στην ομιλία. Μπορεί να είναι δυσάρεστη και επώδυνη κατά περιόδους.

Η κατάσταση αυτή εμφανίζεται όταν οι νευρικές ώσεις που ελέγχουν την κίνηση των μυών διακόπτονται ή καταστρέφονται. Μια ποικιλία συνθηκών μπορεί να την προκαλέσει, όπως:

• τραυματισμός του νωτιαίου μυελού
• εγκεφαλική βλάβη
• ασθένειες όπως η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS) και η σκλήρυνση κατά πλάκας (MS)

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Εθνική Εταιρεία Πολλαπλής Σκλήρυνσης, η σπαστικότητα μπορεί να έχει κάποιο όφελος για άτομα με πολύ αδύναμα πόδια. Η ακαμψία από την σπαστικότητα μπορεί να τους βοηθήσει να σταθούν ή να περπατήσουν. Για αυτούς τους ανθρώπους, ο στόχος της θεραπείας πρέπει να είναι η ανακούφιση από τον πόνο, διατηρώντας παράλληλα τη δυσκαμψία που απαιτείται για να λειτουργήσουν.

Η παρατεταμένη σπαστικότητα μπορεί να οδηγήσει σε:

• σκλήρυνση αρθρώσεων
• έλκη κατάκλισης
• αδυναμία φυσιολογικής λειτουργικότητας

Μιλήστε με το γιατρό σας εάν έχετε σπαστικότητα με άγνωστη αιτία.

Οι ασκήσεις διατάσεων μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση της σπαστικότητας. Ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει φυσικοθεραπεία ή μασάζ. Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για την πάθηση περιλαμβάνουν μυοχαλαρωτικά, ηρεμιστικά και αναστολείς νεύρων. Η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις.

Συμπτώματα σπαστικότητας

Τα επεισόδια σπαστικότητας κυμαίνονται από πολύ ήπια έως εξουθενωτικά και επώδυνα. Οι ενδείξεις και τα συμπτώματά της είναι:

• μυϊκή δυσκαμψία
• ακαμψία των αρθρώσεων
• ακούσιες κινήσεις
• υπερβολική απόκριση των αντανακλαστικών
• ασυνήθιστη στάση σώματος
• μη φυσιολογική τοποθέτηση των δακτύλων, των καρπών, των βραχιόνων ή των ώμων
• μυϊκοί σπασμοί
• ακούσιο σταύρωμα των ποδιών, που ονομάζεται “ψαλίδι”, επειδή τα πόδια διασταυρώνονται σαν ψαλίδι
• δυσκολία στον έλεγχο των μυών που χρησιμοποιούνται για την ομιλία
• μυϊκή σύσπαση που περιορίζει την εμβέλεια κινήσεων ή εμποδίζει τις αρθρώσεις να εκταθούν πλήρως
• πόνος στους μύες και στις αρθρώσεις που επηρεάζονται από τη σπαστικότητα
• πόνος στην πλάτη
• δυσκολία κίνησης

Η σπαστικότητα μπορεί να εκδηλωθεί όταν αλλάζετε θέση ή κινείστε απότομα. Άλλα εναύσματα σπασμών είναι:

• κόπωση
• στρες
• πολλή υγρασία
• υπερβολική ζέστη
• ακραίο κρύο
• μόλυνση
• πολύ στενά ρούχα

Η ικανότητά σας να εκτελείτε καθημερινές εργασίες μπορεί να επηρεαστεί εάν οι σπασμοί γίνουν πολύ συχνοί.

Αιτίες σπαστικότητας

Η κύρια αιτία της σπαστικότητας είναι βλάβη των νευρικών οδών που ελέγχουν την κίνηση των μυών. Αυτό μπορεί να είναι σύμπτωμα μιας πληθώρας καταστάσεων και ασθενειών, όπως:

• εγκεφαλική βλάβη
• τραυματισμός του νωτιαίου μυελού
• εγκεφαλικό
• εγκεφαλική παράλυση
• πολλαπλή σκλήρυνση (MS)
• αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS)
• οικογενής σπαστική παραπληγία
• αδρενολευκοδυστροφία (ALD)
• φαινυλοκετονουρία
• νόσος Κρεΐμπ

Θεραπεία της σπαστικότητας

Εάν η σπαστικότητα δεν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να προκύψουν άκαμπτες αρθρώσεις και πληγές κατάκλισης στο δέρμα σας. Παρατεταμένα επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν στην αδυναμία σας να κινήσετε:

• τους αστραγάλους
• τα γόνατα
• τα ισχία
• τους αγκώνες
• τους ώμους
• τους καρπούς

Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να κινείστε, να περπατάτε και γενικώς να λειτουργείτε φυσιολογικά.

Πότε πρέπει να αναζητήσετε θεραπεία;

Η θεραπεία βασίζεται στη συχνότητα και το επίπεδο της σπαστικότητας, καθώς και στη υποκείμενη κατάσταση που την προκαλεί. Επικοινωνήστε με το γιατρό σας εάν:

• βιώνετε σπαστικότητα για πρώτη φορά και δεν γνωρίζετε την αιτία
• η σπαστικότητά σας γίνεται όλο και πιο σοβαρή ή συμβαίνει συχνότερα
• η σπαστικότητα σας έχει αλλάξει σημαντικά
• έχετε μια άκαμπτη άρθρωση
• έχετε πληγές κατάκλισης ή κόκκινο δέρμα
• το επίπεδο δυσφορίας ή πόνου αυξάνεται
• δυσκολεύεστε να εκτελέσετε καθημερινές εργασίες

Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει φυσικοθεραπεία ή ασκήσεις που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί γύψος ή νάρθηκας για να αποφευχθεί το η περαιτέρω ακαμψία των μυών σας.

Φάρμακα για την σπαστικότητα

Πολλά φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της σπαστικότητας, όπως:

• τοξίνη αλλαντίασης: χορηγείται με ένεση απευθείας στους σπαστικούς μύες
• μπακλοφένη: μυοχαλαρωτικό
• διαζεπάμη: κατασταλτικό
• φαινόλη: αναστολέας νεύρων
• τισανιδίνη: μετριάζει τους σπασμούς και χαλαρώνει τους σφιχτούς μύες

Μερικά από αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστες παρενέργειες όπως:

• κόπωση
• σύγχυση
• ναυτία

Εάν παρουσιάσετε ανεπιθύμητες ενέργειες, μην σταματήσετε να παίρνετε τα φάρμακα μόνοι σας. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να συνιστάται για την απελευθέρωση ενός τένοντα ή για τη διάσπαση κάποιας νευρομυϊκής οδού, όταν τα φάρμακα και η φυσικοθεραπεία δεν βελτιώνουν τα συμπτώματα. Παραμείνετε υπό τη φροντίδα του γιατρού και λαμβάνετε τακτική παρακολούθηση της σπαστικότητας.

Φροντίδα στο σπίτι

Ο γιατρός ή ο φυσιοθεραπευτής σας πιθανότατα θα συστήσει μια ποικιλία κατ’ οίκον θεραπειών ώστε να ανακουφιστούν κάποια από τα συμπτώματα της σπαστικότητας. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Διατάσεις και ασκήσεις έκτασης των μυών για τη σπαστικότητα και την γενικότερη βελτίωση της υγείας σας. Μπορεί να χρειαστεί κάποιος να σας βοηθήσει σε αυτές τις ασκήσεις
• Αποφυγή εξαιρετικά ζεστής ή κρύας θερμοκρασίας
• Επιλογή άνετων ρούχων και αποφυγή περιοριστικών ενδυμάτων ή αξεσουάρ
• Επαρκής ύπνος
• Αλλαγή της θέσης σας συχνά, τουλάχιστον κάθε δύο ώρες. Αυτό βοηθά στην αποφυγή εμφάνισης πληγών κατάκλιση εάν χρησιμοποιείτε αναπηρικό αμαξίδιο ή παραμένετε στο κρεβάτι για μεγάλο χρονικό διάστημα

Βιβλιογραφία

• (2013, March 18) Retrieved from 
  strokeassociation.org/STROKEORG/LifeAfterStroke/RegainingIndependence/PhysicalChallenges/Spasticity_UCM_309770_Article.jsp#.WAlHXk18OdI
• (n.d.).Retrieved from 
  my.clevelandclinic.org/services/neurological_institute/mellen-center-multiple-sclerosis/diseases-conditions/hic-spasticity
• NINDS spasticity information page (2011, October 4)
  nih.gov/disorders/spasticity/spasticity.htm
• Spasticity (n.d.)
  org/about-multiple-sclerosis/what-we-know-about-ms/symptoms/spasticity/index.aspx
• Cheung, J., Rancourt, A., Di Poce, S., Levine, A., Hoang, J., Ismail, F., … Phadke, C., (2015). Patient-identified factors that influence spasticity in people with stroke and multiple sclerosis receiving botulinum toxin injection treatments Physiotherapy Canada 67(2): 157–166.
  nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4407118/