Τα στοματικά έλκη (αλλιώς αφθώδης στοματίτιδα) είναι συνήθως μικρές, επώδυνες αλλοιώσεις που αναπτύσσονται στο στόμα ή στη βάση των ούλων. Μπορούν να κάνουν την κατανάλωση φαγητών και ποτών, καθώς και την ομιλία, ιδιαίτερα ενοχλητικές.

Οι γυναίκες, οι έφηβοι και τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό στοματικών ελκών διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξής τους.

Τα στοματικά έλκη δεν είναι μεταδοτικά και συνήθως εξαφανίζονται μέσα σε μία έως δύο εβδομάδες. Ωστόσο, εάν εμφανίσετε μια πληγή που είναι μεγάλη ή εξαιρετικά επώδυνη, ή αν διαρκεί για πολύ καιρό χωρίς να επουλώνεται, θα πρέπει να ζητήσετε τη συμβουλή ενός γιατρού.

Τι προκαλεί τα στοματικά έλκη;

Δεν υπάρχει σαφής αιτία πίσω από τα στοματικά έλκη. Εντούτοις, έχουν προσδιοριστεί ορισμένοι παράγοντες που τα πυροδοτούν. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• μικροτραυματισμούς στο στόμα από οδοντιατρική εργασία, σκληρό βούρτσισμα, αθλητικό τραυματισμό ή δάγκωμα κατά λάθος (δάγκωμα της γλώσσας για παράδειγμα)
• οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα που περιέχουν λαυρυλοθειικό νάτριο
• ευαισθησίες σε όξινα τρόφιμα, όπως φράουλες, εσπεριδοειδή και ανανάδες, καθώς και σε άλλες τροφές, όπως η σοκολάτα και ο καφές
• έλλειψη βασικών βιταμινών, ιδιαίτερα Β-12, ψευδάργυρου, φολικού οξέος και σίδηρου
• αλλεργική αντίδραση στα βακτήρια του στόματος
• σιδεράκια
• ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως
• συναισθηματικό άγχος ή έλλειψη ύπνου
• βακτηριακές, ιογενείς ή μυκητιασικές μολύνσεις

Τα έλκη στο στόμα μπορούν επίσης να είναι ένα σημάδι μιας πιο σοβαρής κατάστασης που απαιτεί ιατρική περίθαλψη, όπως:

• κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη)
• φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
• σακχαρώδης διαβήτης
• νόσος του Behcet (μια κατάσταση που προκαλεί φλεγμονή σε όλο το σώμα)
• δυσλειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα που επιτίθεται στα υγιή κύτταρα του στόματος αντί των ιών και των βακτηριδίων
• HIV / AIDS

Ποια συμπτώματα σχετίζονται με τα στοματικά έλκη;

Υπάρχουν τρεις τύποι ελκών: μικρά έλκη, μεγάλα έλκη και ερπητοειδή έλκη.

Μικρά έλκη

Τα μικρά έλκη είναι μικρές οβάλ ή στρογγυλές πληγές που θεραπεύονται μέσα σε μία έως δύο εβδομάδες χωρίς ουλές.

Μεγάλα έλκη

Τα μεγάλα έλκη έχουν μεγαλύτερη έκταση και βάθος από τα προαναφερθέντα. Έχουν ακανόνιστες άκρες και μπορεί να χρειαστούν έως και έξι εβδομάδες για να θεραπευτούν. Είναι πιθανό να προκαλέσουν μακροχρόνιες ουλές.

Ερπητοειδή

Οι ερπητοειδείς πληγές έχουν μέγεθος μύτης καρφίτσας, εμφανίζονται σε μάζες των 10 έως 100 και συχνά επηρεάζουν τους ενήλικες. Αυτός ο τύπος έλκους στο στόμα έχει ακανόνιστες άκρες και συχνά επουλώνεται χωρίς ουλές μέσα σε μία έως δύο εβδομάδες.

Θα πρέπει να δείτε έναν γιατρό αν αναπτύξετε κάποιο από τα παρακάτω:

• ασυνήθιστα μεγάλα στοματικά έλκη
• νέα στοματικά έλκη πριν τα παλιά θεραπευτούν
• πληγές που επιμένουν περισσότερο από τρεις εβδομάδες
• πληγές που είναι ανώδυνες
• στοματικά έλκη που εκτείνονται στα χείλη
• πόνο που δεν μπορεί να ελεγχθεί με μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ή φυσικές θεραπείες
• σοβαρά προβλήματα στην πόση και στο φαγητό
• υψηλό πυρετό ή διάρροια όποτε εμφανίζονται τα έλκη

Πώς διαγιγνώσκονται τα στοματικά έλκη;

Ο γιατρός σας είναι σε θέση να διαγνώσει τα στοματικά έλκη μέσω μιας οπτικής εξέτασης. Εάν έχετε συχνά, σοβαρά έλκη στο στόμα, ενδέχεται να υποβληθείτε σε εξετάσεις για άλλες ιατρικές παθήσεις.

Μερικοί τρόποι αντιμετώπισης των ελκών στο στόμα

Τα περισσότερα έλκη στο στόμα δεν χρειάζονται θεραπεία. Ωστόσο, αν τα εμφανίζετε συχνά ή είναι εξαιρετικά επώδυνα, μια πληθώρα θεραπειών μπορεί να μειώσει τον πόνο και τον χρόνο επούλωσης. Αυτές περιλαμβάνουν:

• χρήση διαλύματος αλατόνερου και μαγειρικής σόδας
• τοποθέτηση γάλακτος μαγνησίας στο έλκος του στόματος
• κάλυψη των ελκών με πάστα μαγειρικής σόδας
• χρήση μη συνταγογραφούμενης βενζοκαΐνης (τοπικό αναισθητικό), όπως τα Orajel ή Anbesol
• εφαρμογή πάγου στις πληγές
• χρήση στοματικού διαλύματος που περιέχει στεροειδές για να μειώσει τον πόνο και το πρήξιμο
• χρήση τοπικών κρεμών
• τοποθέτηση υγρών φακέλων τσαγιού στο έλκος
• λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, όπως φολικό οξύ, βιταμίνη Β-6, βιταμίνη Β-12 και ψευδάργυρο
• φυσικές θεραπείες, όπως τσάι χαμομηλιού, εχινάκεια, σμύρνα και ρίζα γλυκόριζας

Συμβουλές για την πρόληψη των στοματικών ελκών

Μπορείτε να λάβετε μέτρα για τη μείωση της εμφάνισης των ελκών στο στόμα. Η αποφυγή τροφίμων που ερεθίζουν το στόμα σας μπορεί να φανεί χρήσιμη. Αυτό περιλαμβάνει τα όξινα φρούτα, όπως ανανά, γκρέιπφρουτ, πορτοκάλια, λεμόνια, καθώς και καρύδια, πατατάκια ή οτιδήποτε πικάντικο.

Αντ’ αυτού, επιλέξτε προϊόντα ολικής άλεσης και αλκαλικά (μη όξινα) φρούτα και λαχανικά. Να διατηρείτε μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή και να παίρνετε μια πολυβιταμίνη καθημερινά.

Προσπαθήστε να αποφύγετε να μιλάτε ενώ μασάτε το φαγητό σας, για να μειώσετε την πιθανότητα μικροτραυματισμών, όπως το δάγκωμα της γλώσσας. Η μείωση του στρες και η διατήρηση μιας καλής στοματικής υγιεινής με τη χρήση οδοντικού νήματος καθημερινά και το βούρτσισμα μετά από τα γεύματα μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Τέλος, να έχετε επαρκή ύπνο και ξεκούραση. Αυτό όχι μόνο θα αποτρέψει τα στοματικά έλκη, αλλά και πολλές άλλες ασθένειες.

Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν ότι η αποφυγή μαλακής οδοντόβουρτσας και στοματικών διαλυμάτων που περιέχουν λαυρυλοθειικό νάτριο βοηθάει επίσης. Ο οδοντίατρός σας μπορεί να σας δώσει ένα ειδικό κηρώδες προϊόν για να καλύψετε τις οδοντικές ή ορθοδοντικές συσκευές του στόματος που έχουν αιχμηρές άκρες.

Βιβλιογραφία

Canker sores. (2015).
my.clevelandclinic.org/services/head-neck/diseases-conditions/hic-canker-sores

Canker sores. (n.d.).
mouthhealthy.org/en/az-topics/c/canker-sores

Mayo Clinic Staff. (2015). Canker sore.
mayoclinic.org/diseases-conditions/canker-sore/basics/definition/con-20021262