Τι είναι ο τρόμος;

Ο τρόμος (τρέμουλο) είναι μία ακούσια και ανεξέλεγκτη ρυθμική κίνηση ενός μέρους ή άκρου του σώματος. Ο τρόμος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος οποιαδήποτε στιγμή. Συνήθως είναι το αποτέλεσμα προβλήματος σε μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει τη μυϊκή κίνηση.

Ο τρόμος δεν είναι πάντα σοβαρός, αλλά σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να υποδεικνύει μία σοβαρή διαταραχή. Οι περισσότερες περιπτώσεις τρόμου δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα, αλλά συχνά υποχωρούν από μόνες τους.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η μυϊκή σπαστικότητα, οι μυϊκοί σπασμοί και ο τρόμος δεν αποτελούν ταυτόσημες έννοιες. Η μυϊκή σπαστικότητα είναι η ακούσια συστολή ενός μυός. Ο μυϊκός σπασμός είναι μία ανεξέλεγκτη, μικρή κίνηση κάποιου μικρού τμήματος ενός μεγαλύτερου μυός. Αυτή η σύσπαση μπορεί να είναι ορατή κάτω από το δέρμα.

Ποιοι είναι οι τύποι τρόμου;

Ο τρόμος ταξινομείται σε δύο τύπους: τρόμος ηρεμίας και τρόμος κίνησης.

Ο τρόμος ηρεμίας συμβαίνει όταν κάθεστε ή είστε ξαπλωμένος/η. Όταν ξεκινήσετε να κινείστε, θα παρατηρήσετε ότι ο τρόμος υποχωρεί. Ο τρόμος ηρεμίας συχνά επηρεάζει μόνο τα άκρα των χεριών ή τα δάχτυλα.

Ο τρόμος κίνησης εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της κίνησης του πάσχοντος τμήματος του σώματος. Ο τρόμος κίνησης ταξινομείται σε περαιτέρω υποκατηγορίες:

• Ο τρόμος σκοπού εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια στοχευμένων κινήσεων, όπως όταν αγγίζετε το δάχτυλο στη μύτη σας.
• Ο τρόμος θέσης εκδηλώνεται όταν διατηρείτε μία θέση ενάντια στη βαρύτητα, όπως όταν εκτείνετε το χέρι ή το πόδι σας προς τα έξω.
• Ο τρόμος κατά την εκτέλεση συγκεκριμένων ενεργειών εκδηλώνεται σε δραστηριότητες, όπως το γράψιμο.
• Ο κινητικός τρόμος εμφανίζεται κατά την κίνηση ενός μέρους του σώματος, όπως όταν κινείτε τον καρπό σας προς τα πάνω και προς τα κάτω.
• Ο ισομετρικός τρόμος εμφανίζεται κατά τη διάρκεια εκούσιας μυϊκής σύσπασης χωρίς άλλη κίνηση του μυός.

Ποιες είναι οι κατηγορίες του τρόμου;

Επιπρόσθετα με τον τύπο, οι τρόμοι ταξινομούνται ανάλογα με την εμφάνιση και την αιτία τους.

Ιδιοπαθής τρόμος

Ο ιδιοπαθής τρόμος είναι ο πιο κοινός τύπος διαταραχής της κίνησης.

Ο ιδιοπαθής τρόμος είναι συνήθως τρόμος θέσης. Ένας ιδιοπαθής τρόμος μπορεί να είναι ήπιος και να μην εξελίσσεται ή να εξελίσσεται αργά. Εάν ο ιδιοπαθής τρόμος εξελίσσεται, συχνά ξεκινά στη μία πλευρά και στη συνέχεια επηρεάζει και τις δύο πλευρές του σώματος μέσα σε λίγα χρόνια.

Ο ιδιοπαθής τρόμος δεν θεωρούνταν να σχετίζεται με οποιαδήποτε ασθένεια. Όμως, πρόσφατες μελέτες τον έχουν συνδέσει με ήπια εκφύλιση της παρεγκεφαλίδας, του τμήματος του εγκεφάλου που ελέγχει την κίνηση.

Ο ιδιοπαθής τρόμος μερικές φορές σχετίζεται με:

• Ήπια δυσκολία στη βάδιση
• Απώλεια ακοής
• Κληρονομικότητα

Παρκινσονικός τρόμος

Ο παρκινσονικός τρόμος συνήθως είναι ένας τρόμος ηρεμίας που αποτελεί την πρώτη ένδειξη της νόσου του Parkinson.

Προκαλείται από βλάβη στα μέρη του εγκεφάλου που ελέγχουν την κίνηση. Η έναρξη συνήθως είναι μετά τα 60 έτη. Ξεκινά σε ένα άκρο ή στη μία πλευρά του σώματος και ύστερα προχωρά και στην άλλη πλευρά.

Δυστονικός τρόμος

Ο δυστονικός τρόμος εμφανίζεται ακανόνιστα. Η πλήρης ηρεμία μπορεί να ανακουφίσει από αυτόν τον τρόμο. Ο συγκεκριμένος τύπος εκδηλώνεται σε άτομα με δυστονία.

Η δυστονία είναι μία κινητική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ακούσιες μυϊκές συσπάσεις. Οι μυϊκές συστολές προκαλούν σπασμούς και επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή μη φυσιολογική στάση, όπως στροφή του αυχένα. Η πάθηση μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Παρεγκεφαλιδικός τρόμος

Η παρεγκεφαλίδα είναι το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει την κίνηση και την ισορροπία. Ο παρεγκεφαλιδικός τρόμος είναι ένας τύπος τρόμου που προκαλείται από κακώσεις ή βλάβη στην παρεγκεφαλίδα λόγω:

• Εγκεφαλικού
• Όγκου
• Ασθένειας, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση

Μπορεί επίσης να είναι το αποτέλεσμα χρόνιου αλκοολισμού ή υπέρχρησης συγκεκριμένων φαρμάκων.

Αν έχετε χρόνιο αλκοολισμό ή δυσκολία στη διαχείριση λήψης φαρμάκων, συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Εκείνος θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε το βέλτιστο για εσάς θεραπευτικό πλάνο. Επίσης, μπορεί να σας παραπέμψει και σε άλλους επαγγελματίες υγείας για να αντιμετωπίσετε την πάθηση.

Ψυχογενής τρόμος

Ο ψυχογενής τρόμος μπορεί να είναι παρών όπως οποιοσδήποτε άλλος τύπος τρόμου και χαρακτηρίζεται από:

• Ξαφνική έναρξη και ύφεση
• Αλλαγές στην κατεύθυνση του τρόμου και το πάσχον μέρος του σώματος
• Σημαντικά μειωμένη δραστηριότητα όταν αποσπάσετε

Οι ασθενείς με ψυχογενή τρόμο συχνά έχουν διαταραχή μετατροπής, μία ψυχολογική πάθηση που προκαλεί σωματικά συμπτώματα, ή κάποια άλλη ψυχιατρική νόσο.

Ορθοστατικός τρόμος

Ο ορθοστατικός τρόμος συνήθως εκδηλώνεται στα πόδια. Είναι μία ταχεία, ρυθμική μυϊκή σύσπαση που εμφανίζεται αμέσως μόλις σηκώνεστε όρθιος/α.

Αυτός ο τρόμος συχνά παρερμηνεύεται ως αστάθεια.  Δεν υπάρχουν άλλες κλινικές ενδείξεις και συμπτώματα. Η αστάθεια σταματά όταν:

• Κάθεστε
• Κάποιος σας σηκώνει στα χέρια του
• Ξεκινάτε να περπατάτε

Ψυχολογικός τρόμος

Ο ψυχολογικός τρόμος συχνά προκαλείται από αντίδραση σε:

• Συγκεκριμένα φάρμακα
• Στέρηση αλκοόλ
• Παθήσεις, όπως η υπογλυκαιμία, οι διαταραχές ηλεκτρολυτών ή ο υπερδραστήριος θυρεοειδής αδένας

Ο ψυχολογικός τρόμος συνήθως υποχωρεί μόλις εξαλείψετε την αιτία.

Ποιες είναι οι αιτίες του τρόμου;

Οι τρόμοι μπορεί να προκαλούνται από μία πληθώρα παραγόντων, όπως:

• Συνταγογραφούμενα φάρμακα
• Ασθένειες
• Τραυματισμοί
• Καφεΐνη

Οι πιο κοινές αιτίες των τρόμων είναι οι εξής:

• Μυϊκή κόπωση
• Υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης
• Άγχος
• Γήρανση
• Υπογλυκαιμία

Παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν τρόμο περιλαμβάνουν:

• Εγκεφαλικό
• Τραυματισμός του εγκεφάλου
• Νόσος του Parkinson, μία εκφυλιστική ασθένεια που προκαλείται από απώλεια των κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη
• Πολλαπλή σκλήρυνση, μία πάθηση στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό
• Αλκοολισμός
• Υπερθυρεοειδισμός, μία πάθηση στην οποία το σώμα παράγει μεγάλη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών

Πώς διαγιγνώσκονται οι τρόμοι;

Μερικές φορές, οι τρόμοι θεωρούνται φυσιολογικοί. Όταν βρίσκεστε υπό έντονο στρες ή βιώνετε αγωνία ή φόβο, μπορεί να εκδηλωθεί τρόμος. Μόλις αυτό το συναίσθημα υποχωρήσει, ο τρόμος φυσιολογικά σταματά. Οι τρόμοι επίσης συχνά αποτελούν μέρος ασθενειών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, το νευρικό σύστημα ή τους μύες.

Θα πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας αν εμφανίζετε ανεξήγητο τρόμο.

Κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης, ο γιατρός θα παρατηρήσει την πάσχουσα περιοχή. Οι τρόμοι είναι εμφανείς με οπτική παρατήρηση. Όμως, η αιτία τους δεν μπορεί να διαγνωστεί αν δεν υποβληθείτε σε συγκεκριμένες εξετάσεις.

Ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να γράψετε ή να κρατήσετε ένα αντικείμενο για να αξιολογήσει την ένταση του τρόμου. Θα ζητήσει εξετάσεις αίματος και ούρων για τον έλεγχο ενδείξεων θυρεοειδικών παθήσεων ή άλλων ασθενειών.

Μπορεί επίσης να ζητήσει μία νευρολογική εξέταση για τον έλεγχο της λειτουργικότητας του νευρικού συστήματος. Μέσω αυτής της εξέτασης αξιολογούνται:

• Τα αντανακλαστικά σας
• Ο συντονισμός σας
• Η στάση του σώματός σας
• Η μυϊκή σας δύναμη
• Ο μυϊκός σας τόνος
• Η ικανότητα αίσθησης της αφής

Κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα χρειαστεί:

• Να αγγίξετε το δάχτυλο στη μύτη σας
• Να ζωγραφίσετε ένα σπιράλ
• Να πραγματοποιήσετε άλλες διεργασίες ή ασκήσεις

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει και ένα ηλεκτρομυογράφημα, το οποίο μετράει την ακούσια μυϊκή δραστηριότητα και τη μυϊκή απόκριση σε νευρική διέγερση.

Πώς αντιμετωπίζονται οι τρόμοι;

Εάν λάβετε θεραπεία για την υποκείμενη πάθηση που προκαλεί τον τρόμο, αυτή η θεραπεία επαρκεί για την εξάλειψή του. Οι θεραπείες για τον τρόμο περιλαμβάνουν:

Φάρμακα

Υπάρχουν φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά για την αντιμετώπιση του ίδιου του τρόμου και περιλαμβάνουν τα εξής:

• Οι β-αναστολείς συνήθως χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης ή των καρδιοπαθειών. Ωστόσο, έχει δειχθεί ότι μειώνουν τον τρόμο σε μερικά άτομα.
• Ηρεμιστικά, όπως η αλπραζολάμη, μπορεί να ανακουφίζουν από τους τρόμους που πυροδοτούνται από άγχος.
• Αντιεπιληπτικά φάρμακα συνταγογραφούνται μερικές φορές σε άτομα που δεν μπορούν να λάβουν β-αναστολείς ή που έχουν τρόμο που δεν αντιμετωπίζεται από β-αναστολείς.

Ενέσεις Botox

Οι ενέσεις Botox (μπότοξ) μπορούν να ανακουφίσουν από τον τρόμο. Συχνά χορηγούνται σε άτομα των οποίων ο τρόμος επηρεάζει το πρόσωπο και το κεφάλι.

Φυσικοθεραπεία

Η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ενδυνάμωση των μυών και τη βελτίωση του συντονισμού. Τα βαράκια καρπών και ειδικές συσκευές, όπως βαριά μαχαιροπίρουνα, μπορεί να βοηθήσουν στην μείωση των τρόμων.

Χειρουργική επέμβαση εγκεφαλικής διέγερσης

Η εγκεφαλική διέγερση μπορεί να αποτελεί επιλογή στα άτομα με πολύ έντονο τρόμο. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός εισάγει έναν ηλεκτρικό αισθητήρα (probe) στο τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τους τρόμους.

Μόλις το probe βρεθεί στην κατάλληλη θέση, ένα καλώδιο ξεκινάω από αυτό και καταλήγει εντός του στήθους κάτω από το δέρμα. Ο χειρουργός τοποθετεί μία μικρή συσκευή στο στήθος και τη συνδέει στο καλώδιο. Η συσκευή στέλνει ώσεις στο probe, ώστε ο εγκέφαλος να σταματήσει να παράγει τρόμους.

Βιβλιογραφία

Ahmed A, et al. (2017). Tremors.
clevelandclinicmeded.com/medicalpubs/diseasemanagement/neurology/tremors/

Dystonias fact sheet. (2019).
ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Dystonias-Fact-Sheet

Louis ED. (2018). Chapter 16: Essential tremor and the cerebellum. Handbook of clinical neurology. DOI:
10.1016/B978-0-444-64189-2.00016-0

Louis ED. (2016). Linking essential tremors to the cerebellum: Neuropathological evidence. DOI:
10.1007/s12311-015-0692-6

Mayo Clinic Staff. (2019). Essential tremor.
mayoclinic.org/diseases-conditions/essential-tremor/home/ovc-20177826

Tremor fact sheet. (2019).
ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Tremor-Fact-Sheet