Τι είναι το χαμηλό ανάστημα;

Το χαμηλό ανάστημα είναι ένας γενικός όρος για τα άτομα των οποίων το ύψος θεωρείται σημαντικά κατώτερο του μέσου όρου όταν συγκρίνεται με το ύψος συνομηλίκων τους. Παρόλο που μπορεί να εφαρμοστεί και στους ενήλικες, ο όρος συνήθως χρησιμοποιείται για τα παιδιά.

Ένα παιδί μπορεί να είναι σημαντικά κοντύτερο από τους φίλους του και να είναι κατά τα άλλα απόλυτα υγιές. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν και οι δύο γονείς είναι αρκετά κοντύτεροι από το μέσο όρο. Τα γονίδια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο ύψος.

Όμως, το χαμηλό ανάστημα μπορεί μερικές φορές να υποδεικνύει ένα υποκείμενο ιατρικό πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το παιδί μπορεί να αναπτυχθεί στο φυσιολογικό ύψος με κατάλληλη θεραπεία. Άλλοτε, το χαμηλό ανάστημα μπορεί να είναι μόνιμο.

Ο παιδίατρος θα μετρήσει το ύψος του παιδιού και ύστερα θα ανατρέξει στον πίνακα ανάπτυξης. Αυτός ο πίνακας δείχνει το μέσο ύψος άλλων παιδιών για την ίδια ηλικία και φύλο.

Η αξιολόγηση του ύψους ποικίλλει ανάλογα με τον πληθυσμό από τον οποίο προέρχεται το παιδί. Τα ακριβή όρια ποικίλλουν μεταξύ χωρών και πινάκων ανάπτυξης.

Με βάση την αξιολόγηση του υψηλού και χαμηλού αναστήματος των παιδιών, οι γιατροί θεωρούν ότι ένα παιδί έχει χαμηλό ανάστημα εάν το ύψος του είναι 2 σταθερές αποκλίσεις μικρότερο από το μέσο όρο του πληθυσμού.

Ποιες είναι οι αιτίες του χαμηλού αναστήματος;

Οι τρεις κύριες αιτίες του χαμηλού αναστήματος είναι η καθυστέρηση της ανάπτυξης, τα γονίδια και οι  ασθένειες.

Καθυστέρηση της ανάπτυξης

Κάποια παιδιά απλά αναπτύσσονται αργότερα από ό, τι άλλα. Αυτά τα παιδιά είναι μικρόσωμα για την ηλικία τους και συχνά εισέρχονται αργότερα στην εφηβεία. Όμως, θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται αφότου οι φίλοι τους έχουν σταματήσει. Συνήθως έρχονται στα ίδια επίπεδα ανάπτυξης στην ενήλικη ζωή.

Γονίδια

Αν ο ένας ή και οι δύο γονείς έχουν χαμηλό ανάστημα, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το παιδί να είναι επίσης κοντό.

Εάν δεν υπάρχουν υποκείμενες παθήσεις για τις οποίες ο ένας ή και οι δύο γονείς έχουν χαμηλό ανάστημα, το χαμηλό ανάστημα του παιδιού είναι απόλυτα υγιές.

Παθήσεις

Μία πληθώρα παθήσεων προκαλούν ασυνήθιστα χαμηλό ανάστημα. Αυτές οι παθήσεις εμπίπτουν σε αρκετές κατηγορίες.

• Ενδοκρινικές ασθένειες. Οι ενδοκρινικές ασθένειες επηρεάζουν την παραγωγή ορμονών και συχνά το ύψος. Περιλαμβάνουν:
  • Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης
  • Υποθυρεοειδισμό
  • Σύνδρομο Cushing
• Χρόνιες ασθένειες. Κάποιες χρόνιες ασθένειες μπορούν να μειώσουν το ύψος μέσω επιπτώσεων στη γενικότερη εικόνα της υγείας. Παραδείγματα είναι τα εξής:
  • Καρδιοπάθειες
  • Άσθμα
  • Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
  • Διαβήτης
  • Νεφρικά προβλήματα
  • Δρεπανοκυτταρική αναιμία
  • Νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα
• Γενετικές παθήσεις. Γενετικές παθήσεις που επηρεάζουν το ύψος περιλαμβάνουν το σύνδρομο Down, το σύνδρομο Turner και το σύνδρομο W
• Σκελετικές παθήσεις. Αυτές οι παθήσεις, όπως η ραχίτιδα και η αχονδροπλασία, μπορεί να αλλάζουν το ανάστημα μέσα των επιπτώσεών τους στην ανάπτυξη των οστών.

Τα προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν επίσης να επηρεάσουν το ύψος ενός παιδιού όπως, για παράδειγμα, η κακή θρέψη. Τα προβλήματα ανάπτυξης που προκαλούνται από κακή θρέψη είναι ασυνήθιστα στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Πότε πρέπει να αναζητήσω ιατρική φροντίδα;

Μόνο ο γιατρός μπορεί να καθορίσει εάν το χαμηλό ανάστημα του παιδιού αποτελεί ιατρικό πρόβλημα. Αυτή η διαδικασία χρειάζεται χρόνο. Για αυτό, είναι πολύ σημαντικό να πραγματοποιείτε όλους τους τακτικούς ελέγχους με τον παιδίατρο.

Μπορείτε να ελέγχετε το ύψος του παιδιού σας και τη γενικότερη εικόνα της υγείας του στο σπίτι. Κάποιες ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας είναι:

• Το παιδί μου είναι σημαντικά πιο κοντό από τους συμμαθητές του, ίδιας ηλικίας και φύλου;
• Η ανάπτυξη του παιδιού μου έχει αρχίσει να μειώνεται;
• Τα ρούχα της περσινής χρονιάς εξακολουθούν να ταιριάζουν στο παιδί άνετα;
• Το παιδί φαίνεται να είναι συχνά κουρασμένο;

Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις θα δώσουν στο γιατρό μία ένδειξη για να ξεκινήσει τη διάγνωση οποιονδήποτε προβλημάτων.

Πώς διαγιγνώσκεται το χαμηλό ανάστημα;

Ο γιατρός θα μετρήσει το ύψος, το βάρος και το μήκος των άκρων του παιδιού. Επιπλέον, θα σας κάνει ερωτήσεις αναφορικά με το οικογενειακό ιστορικό και το ιατρικό ιστορικό του παιδιού.

Ερωτήσεις στις οποίες θα κληθείτε να απαντήσετε είναι οι εξής:

• Ποιο είναι το μέσο ύψος των στενών συγγενών;
• Έχετε ιστορικό κάποιας ασθένειας;
• Πότε ξεκίνησε η εφηβεία και για τους δύο γονείς;
• Πώς γεννήθηκε το παιδί;
• Υπάρχουν πρότυπα στην ανάπτυξη του παιδιού;
• Ποια είναι η τυπική διατροφή του παιδιού;
• Υπάρχουν άλλα συμπτώματα;

Ο γιατρός θα ζητήσει εξετάσεις αν υποπτεύεται κάποια ιατρική πάθηση. Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

• Ακτινογραφία ακτίνων-Χ των επιφυσιακών πλακών στο αριστερό χέρι, ώστε να ελεγχθεί ότι η ανάπτυξη του παιδιού ανταποκρίνεται στην ηλικία του
• Έλεγχο για ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης
• Πλήρες αιμοδιάγραμμα για τον εντοπισμό αιματολογικών παθήσεων
• Ανάλυση DNA για τον έλεγχο συνδρόμου Turner στα κορίτσια και άλλων γενετικών ασθενειών
• Εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο θυρεοειδικών, ηπατικών, νεφρικών και άλλων προβλημάτων
• Απεικονιστικές τεχνικές για τον εντοπισμό όγκων

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για το χαμηλό ανάστημα;

Η θεραπεία για το χαμηλό ανάστημα εξαρτάται από την αιτία.

Η θεραπεία υποκατάστασης ορμονών χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του υποθυρεοειδισμού. Ενέσεις αυξητικής ορμόνης μπορούν να αντιμετωπίσουν την ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης και κάποιες άλλες παθήσεις, όπως το σύνδρομο Turner και τη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

Όμως δεν απαιτούν όλες οι περιπτώσεις χαμηλού αναστήματος θεραπεία. Για κάποια παιδιά, που από τη φύση τους είναι κοντά, δεν χρειάζεται θεραπεία.

Όμως, το παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα στο σχολείο από τους συνομηλίκους του λόγω του χαμηλού αναστήματος. Οι γονείς θα πρέπει να δίνουν έμφαση στην αποδοχή και την αγάπη του σώματος.

Ποια είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση για το χαμηλό ανάστημα;

Τα άτομα που έχουν από τη φύση τους χαμηλό ανάστημα το οποίο δεν οφείλεται σε κάποια πάθηση ή ασθένεια, αναμένεται να ζήσουν μία φυσιολογική και υγιή ζωή.

Τα παιδιά με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης και άλλες ορμονικές παθήσεις γενικά φτάνουν το μέσο ύψος ή ένα ύψος παρόμοιο με αυτόν των γονιών τους αν λάβουν θεραπεία πριν την εφηβεία.

Για τα παιδιά με γενετικές ή σκελετικές διαταραχές, το χαμηλό ανάστημα θα αποτελεί δια βίου πρόβλημα.

Βιβλιογραφία

Barstow C, et al. (2015). Evaluation of short and tall stature in children.
aafp.org/afp/2015/0701/p43.html

Braun LR, et al. (2017). Disorders of growth and stature. DOI:
10.1542/pir.2016-0178

Haymond M, et al. (2013). Early recognition of growth abnormalities permitting early intervention.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3738943/

What is a growth disorder? (2014).
kidshealth.org/en/parents/growth-disorder.html