Τι είναι η υπερκινητικότητα;

Η υπερκινητικότητα είναι μία κατάσταση ασυνήθιστης ή μη φυσιολογικά αυξημένης δραστηριότητας. Συχνά είναι δύσκολο να διαχειριστούν τα υπερκινητικά άτομα από άτομα που βρίσκονται γύρω τους, όπως δάσκαλοι, καθηγητές, εργοδότες και γονείς.

Εάν παρουσιάζετε υπερκινητικότητα, μπορεί να βιώσετε αγωνία ή κατάθλιψη εξαιτίας της πάθησής σας και πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε αυτή.

Κοινά χαρακτηριστικά της υπερκινητικότητας περιλαμβάνουν:

• Διαρκή κίνηση
• Επιθετική συμπεριφορά
• Παρορμητική συμπεριφορά
• Εύκολη απόσπαση προσοχής

Εάν προσπαθείτε να παραμείνετε ακίνητος/η ή συγκεντρωμένος/η, μπορεί να οδηγηθείτε σε επιπρόσθετα προβλήματα, όπως για παράδειγμα:

• Δυσκολίες στο σχολείο ή την εργασία
• Προβλήματα στις σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια
• Ατυχήματα και τραυματισμοί
• Αυξημένος κίνδυνος κατάχρησης αλκοόλ και ουσιών

Η υπερκινητικότητα είναι συχνά σύμπτωμα μιας υποκείμενης ψυχικής ή σωματικής πάθησης. Μία από τις κύριες παθήσεις που σχετίζονται με την υπερκινητικότητα είναι η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής -υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Τα άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας είναι υπερδραστήρια, παρορμητικά και έχουν έλλειψη προσοχής. Η πάθηση συνήθως διαγιγνώσκεται σε νεαρή ηλικία. Υπάρχουν, όμως, και άτομα που διαγιγνώσκονται για πρώτη φορά ως ενήλικες.

Η υπερκινητικότητα είναι αντιμετωπίσιμη. Για βέλτιστα αποτελέσματα ο έγκαιρος εντοπισμός και η θεραπεία είναι τα σημεία-κλειδιά.

Τι προκαλεί την υπερκινητικότητα;

Η υπερκινητικότητα προκαλείται από ψυχικές και σωματικές παθήσεις. Για παράδειγμα, ασθένειες που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα ή το θυρεοειδή μπορεί να συνεισφέρουν σε αυτή.

Οι πιο κοινές αιτίες είναι οι εξής:

• Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας
• Υπερθυρεοειδισμός
• Διαταραχές του εγκεφάλου
• Διαταραχές του νευρικού συστήματος
• Ψυχολογικές διαταραχές
• Χρήση διεγερτικών ουσιών, όπως κοκαΐνη ή μεθαμφεταμίνες

Ποιες είναι οι ενδείξεις της υπερκινητικότητας;

Τα παιδιά που πάσχουν από υπερκινητικότητα μπορεί να έχουν προβλήματα συγκέντρωσης στο σχολείο και να παρουσιάζουν παρορμητικές συμπεριφορές, όπως:

• Να μιλούν δίχως να έχουν πάρει τον λόγο
• Να πετούν πράγματα
• Να χτυπούν άλλους μαθητές
• Να μην μπορούν να παραμείνουν στη θέση τους

Οι ενήλικες με υπερκινητικότητα μπορεί να παρουσιάσουν:

• Βραχυπρόθεσμη συγκέντρωση σε μία δραστηριότητα
• Δυσκολία συγκέντρωσης στην εργασία
• Δυσκολία ανάκλησης ονομάτων, αριθμών ή άλλων πληροφοριών

Εάν ανησυχείτε ιδιαίτερα αναφορικά με το πρόβλημα υπερκινητικότητας, μπορεί να αναπτύξετε αγωνία ή κατάθλιψη.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι ενήλικες που βιώνουν υπερκινητικότητα παρουσίαζαν ενδείξεις και ως παιδιά.

Πώς διαγιγνώσκεται η υπερκινητικότητα;

Εάν εσείς ή το παιδί σας παρουσιάζει, υπερκινητικότητα μιλήστε με το γιατρό.

Ο γιατρός θα σας ρωτήσει αναφορικά με τα συμπτώματα, όπως πότε ξεκίνησαν. Θα σας ρωτήσει επίσης αναφορικά με πρόσφατες αλλαγές στην εικόνα της υγείας σας και για οποιαδήποτε φάρμακα λαμβάνετε.

Οι απαντήσεις σας θα βοηθήσουν το γιατρό να καθορίσει τον τύπο υπερκινητικότητας που βιώνετε. Θα κατανοήσει εάν η υπερκινητικότητα προκαλείται από νέα η προϋπάρχουσα πάθηση ή είναι παρενέργεια κάποιου φαρμάκου.

Ο γιατρός επίσης μπορεί να ζητήσει εξετάσεις αίματος και ούρων για τον έλεγχο των επιπέδων διαφόρων ορμονών προκειμένου να διαπιστώσει εάν υπάρχει ορμονική διαταραχή. Για παράδειγμα, μία διαταραχή θυρεοειδικών ορμονών μπορεί να προκαλέσει υπερκινητικότητα.

Είναι σημαντικό να λάβετε κατάλληλη διάγνωση ώστε να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά την πάθηση.

Πώς αντιμετωπίζεται η υπερκινητικότητα;

Εάν ο γιατρός θεωρεί ότι η υπερκινητικότητα προκαλείται από κάποια υποκείμενη σωματική πάθηση, θα σας συνταγογραφήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Η υπερκινητικότητα μπορεί να προκληθεί και από ψυχική πάθηση. Σε αυτή την περίπτωση, η γιατρός θα σας παραπέμψει σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας ο οποίος θα σας προτείνει φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, ή και τα δύο.

Ψυχοθεραπεία

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και η θεραπεία μέσω της ομιλίας συχνά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπερκινητικότητας.

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία στοχεύει να αλλάξει τα πρότυπα σκέψης και συμπεριφοράς.

Η θεραπεία ομιλίας περιλαμβάνει τη συζήτηση των συμπτωμάτων σας με έναν ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή. Ο γιατρός θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε στρατηγικές αντιμετώπισης της υπερκινητικότητας και μείωσης των επιπτώσεών της.

Φαρμακευτική αγωγή

Μπορεί να χρειαστεί να λάβετε φάρμακα για τον έλεγχο της υπερκινητικότητας. Τα φάρμακα αυτά συνταγογραφούνται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες και έχουν μία ηρεμιστική επίδραση στα άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας.

Οι δραστικές ουσίες που συνήθως συνταγογραφούνται για την αντιμετώπιση της υπερκινητικότητας περιλαμβάνουν:

• Δεξμεθυλφαινιδάτη
• Δεξτροαμφεταμίνη και αμφεταμίνη
• Λισδεξαμφεταμίνη
• Μεθυλφαινιδάτη

Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν εξάρτηση αν δεν χρησιμοποιούνται με τον κατάλληλο τρόπο. Ο γιατρός ή ο ψυχίατρος που σας παρακολουθεί θα ελέγχει προσεκτικά τη χρήση των φαρμάκων.

Ο γιατρός μπορεί επίσης να σας προτείνει να αποφεύγετε διεγερτικά που μπορεί να πυροδοτούν συμπτώματα. Για παράδειγμα, θα σας ενθαρρύνει να αποφεύγετε την καφεΐνη και τη νικοτίνη.

Σύνοψη

Αν δεν αντιμετωπιστεί, η υπερκινητικότητα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη δουλειά, το σχολείο και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Πολλές φορές είναι σύμπτωμα μιας υποκείμενης πάθησης που χρήζει θεραπείας.

Εάν υποπτεύεστε ότι εσείς ή το παιδί σας έχει υπερκινητικότητα, συμβουλευτείτε το γιατρό. Ανάλογα με την υποκείμενη αιτία, μπορεί να σας προτείνει η φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, ή και τα δύο. Μπορεί επίσης να σας παραπέμψει σε έναν εξειδικευμένο ιατρό για κατάλληλη φροντίδα.

Η θεραπεία θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε την υπερκινητικότητα και να περιορίσετε τις επιπτώσεις της στη ζωή σας.

Βιβλιογραφία

Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): The basics. (2016).
nimh.nih.gov/health/publications/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd-the-basics/index.shtml

Mayo Clinic Staff. (2018). Hyperthyroidism (overactive thyroid).
mayoclinic.org/diseases-conditions/hyperthyroidism/symptoms-causes/syc-20373659

Mayo Clinic Staff. (2019). Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) in children.
mayoclinic.org/diseases-conditions/adhd/symptoms-causes/syc-20350889