Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: Πώς μπορεί η διατροφή να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων;

Η διατροφή είναι ένα σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής όλων των ανθρώπων. Διάφορες παθήσεις μπορούν να επηρεαστούν από τη διατροφή ενός ανθρώπου, μια εκ των οποίων είναι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.

Διάφορα είδη διατροφής φαίνεται πως μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου. Ωστόσο, ανάλογα με τα συμπτώματα που εμφανίζει κάποιος, η διατροφή αυτή μπορεί να διαφέρει.

Τι είναι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου;

Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS) είναι μια κοινή γαστρεντερική πάθηση, που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο συστέλλονται οι μύες του εντέρου. Τα πιο κοινά συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου είναι οι κράμπες στο στομάχι, το φούσκωμα, η δυσκοιλιότητα και η διάρροια. Παρόλο που είναι μια δια βίου πάθηση, τα συμπτώματά της τείνουν να φεύγουν και να επανέρχονται με την πάροδο του χρόνου.

Δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη κάποια θεραπεία για το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, αλλά υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Οι αλλαγές στη διατροφή θεωρούνται επίσης ευεργετικές για τον έλεγχο των συμπτωμάτων.

Υπάρχουν 3 διαφορετικοί τύποι συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου, οι οποίοι διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τα μοτίβα των μη φυσιολογικών κενώσεων που παρουσιάζει κάποιος. Αυτά είναι τα εξής:

• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που επικρατεί η δυσκοιλιότητα (IBS-C)
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που επικρατεί η διάρροια (IBS-D)
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με μικτά μοτίβα κενώσεων (IBS-M)

Πώς μπορεί να συμβάλει η διατροφή στη βελτίωση των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου;

Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου είναι μια περίπλοκη πάθηση και δεν υπάρχει κάποιος επιβεβαιωμένος τρόπος πλήρους απαλλαγής από τα συμπτώματά της. Ωστόσο, η καθιέρωση ενός ειδικού και εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Αρχικά, ένας γιατρός μπορεί να συστήσει τη μείωση της κατανάλωσης αδιάλυτων φυτικών ινών, καφεΐνης, αλκοόλ, πικάντικων και λιπαρών τροφών, σε συνδυασμό με την κατανάλωση άφθονων υγρών και την τακτική σωματική άσκηση.

Εάν αυτές οι παρεμβάσεις δεν βοηθήσουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων, τότε μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν άλλα μέτρα, όσον αφορά τη διατροφή, υπό την καθοδήγηση ενός ειδικού. Αυτά περιλαμβάνουν:

1. Υιοθέτηση μιας δίαιτας χαμηλής σε FODMAP

Ο όρος «FODMAP» χρησιμοποιείται για την περιγραφή των ζυμώσιμων ολιγοσακχαριτών, δισακχαριτών, μονοσακχαριτών και πολυολών. Με άλλα λόγια τα FODMAP είναι υδατάνθρακες, οι οποίοι χωνεύονται δύσκολα.

Η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα χαρακτηριστικά του ευερέθιστου εντέρου, όπως το φούσκωμα, ο μετεωρισμός και ο κοιλιακός πόνος.  Επομένως, για μερικούς ανθρώπους ο περιορισμός των τροφών που είναι πλούσιες σε FODMAP μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων. Μερικά παραδείγματα τέτοιων τροφών είναι τα εξής:

• Φρούτα, όπως βερίκοκα, κεράσια, μήλα, καρπούζι
• Χυμοί φρούτων
• Κονσερβοποιημένα ή αποξηραμένα φρούτα
• Μέλι
• Λαχανικά, όπως αγκινάρες, λάχανο, κουνουπίδι, κρεμμύδια, μανιτάρια
• Γαλακτοκομικά προϊόντα
• Τρόφιμα με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες
• Τρόφιμα σίτου και σίκαλης

Υπό την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου διατροφολόγου, μπορεί να περιοριστεί η κατανάλωση των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP για μερικές εβδομάδες με σκοπό να παρατηρηθεί εάν θα υπάρξει βελτίωση των συμπτωμάτων.

Στη συνέχεια, τα τρόφιμα αυτά θα επανενταχθούν ξανά στη διατροφή ένα ένα για να γίνει καλύτερη αξιολόγηση της αντοχής στο καθένα από αυτά.

2. Υιοθέτηση μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη

Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που περιέχουν τα δημητριακά, όπως το κριθάρι, η σίκαλη και το σιτάρι. Έχει παρατηρηθεί πως τα συμπτώματα μερικών ατόμων με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου επιδεινώνονται μετά την κατανάλωση τροφών με γλουτένη, παρόλο που αυτοί δεν έχουν κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη.

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, σε περίπτωση που δεν υπάρξει βελτίωση των συμπτωμάτων μετά από την υιοθέτηση μιας δίαιτας με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAP, ο ειδικός διατροφολόγος μπορεί να συστήσει την αποφυγή τροφών που περιέχουν γλουτένη.

3. Ειδική διατροφή για τη δυσκοιλιότητα

Για την απαλλαγή από τη χρόνια δυσκοιλιότητα, η οποία συνδέεται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, είναι απαραίτητη η σταδιακή αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών. Οι διαλυτές φυτικές ίνες είναι προτιμότερες για τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, καθώς είναι καλύτερα ανεχτές για το έντερο από τις αδιάλυτες.

Επιπλέον, η ενσωμάτωση τροφών πλούσιων σε υγιεινά λιπαρά (μονοακόρεστα και πολυακόρεστα) θεωρείται εξαιρετικά σημαντική για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

Συγκεκριμένα, μερικά από τα τρόφιμα που πρέπει να προτιμούνται είναι τα εξής:

• Ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως
• Αποξηραμένα φρούτα
• Φρούτα και λαχανικά
• Χυμός δαμάσκηνου
• Γιαούρτι
• Κεφίρ
• Λιπαρά ψάρια
• Κοτόπουλο χωρίς την πέτσα
• Σπόροι chia
• Λιναρόσπορος
• Όσπρια

4. Ειδική διατροφή για τη διάρροια

Κατά τη διάρκεια σοβαρών περιστατικών διάρροιας που συνδέονται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, συνιστάται η κατανάλωση απλών τροφών και ο περιορισμός της πρόσληψης φυτικών ινών, ιδιαίτερα των αδιάλυτων. Τα λιπαρά τρόφιμα πρέπει επίσης να αποφεύγονται, καθώς μπορεί να προκαλέσουν αυξημένες εντερικές συσπάσεις, οδηγώντας σε διάρροια.

Τα τρόφιμα στα οποία πρέπει να περιορίζεται κυρίως κάποιος που αντιμετωπίζει σοβαρή διάρροια περιλαμβάνουν τα εξής:

• Λευκό ψωμί και ζυμαρικά
• Δημητριακά ολικής αλέσεως
• Λευκό ρύζι
• Βρώμη
• Άπαχο κρέας
• Αυγά
• Βραστή πατάτα
• Μπανάνες
• Πουρές μήλου
• Τόφου
• Σκληρά τυριά (με μέτρο)

Πώς επηρεάζει ο τρόπος μαγειρέματος ενός τροφίμου το ευερέθιστο έντερο;

Ο βασικότερος κανόνας για άτομα με σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου είναι η αποφυγή της κατανάλωσης τηγανητών τροφίμων πλούσιων σε ανθυγιεινά λιπαρά (πχ. τηγανιτές πατάτες). Αντιθέτως, ο προτιμότερος τρόπος μαγειρέματος είναι το ψήσιμο στη σχάρα ή στο φούρνο και το βράσιμο.

Όσον αφορά τα λαχανικά, όταν αυτά μαγειρεύονται στον ατμό είναι μια εύπεπτα, ειδικά για άτομα που αντιμετωπίζουν συχνά διάρροια. Η αφαίρεση της φλούδας στα φρούτα και τα λαχανικά βοηθάει επίσης στην καλύτερη πέψη τους.

Όσον αφορά τα όσπρια, η κατάλληλη μέθοδος προετοιμασίας τους περιλαμβάνει το μούλιασμα σε ζεστό νερό για μερικές ώρες και στη συνέχεια σε κρύο νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας πριν αυτά μαγειρευτούν. Η μέθοδος αυτή μπορεί να βοηθήσει στο σωστότερο μαγείρεμά τους, ώστε να μην παρουσιαστούν ανεπιθύμητα συμπτώματα από την κατανάλωσή τους, όπως το φούσκωμα.

Πώς επηρεάζει η συχνότητα και το μέγεθος των γευμάτων το ευερέθιστο έντερο;

Για όσους πάσχουν από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η κατανάλωση μικρών και συχνότερων γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να είναι πιο ευεργετική από την κατανάλωση τριών  μεγάλων γευμάτων. Αυτό οφείλεται στο ότι τα συχνότερα γεύματα μικρού μεγέθους προάγουν ήπιες και τακτικές κινήσεις του εντέρου, αντί για ξαφνικό γέμισμα αυτού και μετέπειτα άδειασμα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

Μερικές ακόμη διατροφικές συνήθειες μπορεί να αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, όπως για παράδειγμα η γρήγορη κατανάλωση του φαγητού. Όταν κάποιος τρώει με γρήγορους ρυθμούς, η πρόσληψη του αέρα αυξάνεται, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ευκολότερα συμπτώματα όπως το φούσκωμα μετά το γεύμα.