Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: Συνδέεται με την παιδική κακοποίηση;

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι ένα σύνολο εντερικών συμπτωμάτων που εμφανίζονται μαζί και διαφέρει από τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Τα αίτια της νόσου δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητά, ωστόσο είναι γνωστό ότι επηρεάζεται τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ένας περιβαλλοντικός παράγοντας που ενδεχομένως σχετίζεται με την εμφάνιση της νόσου είναι η κακοποίηση οποιασδήποτε μορφής κατά την παιδική ηλικία. Η παιδική κακοποίηση επιφέρει μια σειρά από παθολογικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία και μεταξύ άλλων φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.

Πώς η παιδική κακοποίηση επηρεάζει την εμφάνιση συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου;

Αρκετά επιστημονικά δεδομένα στηρίζουν την θεώρηση ότι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου σχετίζεται με διαφόρων μορφών κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία. Η πρώτη σχετική έρευνα διεξήχθη το 1966 μέχρι το 2007 από τους Chitkara et al και κατέδειξε τη σημασία της παιδικής κακοποίησης στην ανάπτυξη συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου κατά την ενήλικη ζωή. Ωστόσο, επειδή η κακοποίηση έχει διάφορες εκφάνσεις, είναι απαραίτητη η ξεχωριστή μελέτη κάθε μορφής.

Σεξουαλική κακοποίηση

Η σεξουαλική κακοποίηση φαίνεται να συνεισφέρει περισσότερο από τις άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης στην εμφάνιση συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Από το 1993 μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιηθεί ένας σημαντικός αριθμός επιστημονικών ερευνών γύρω από το ζήτημα αυτό, με τη βοήθεια των οποίων συλλέγονται στοιχεία που συνεισφέρουν στην κατανόηση του εν λόγω φαινομένου. Αναλυτικότερα, μια έρευνα του 1993 και 1995 που διεξήχθη από τον Walker και την επιστημονική του ομάδα εξέτασε άτομα που έπασχαν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Από την παρακολούθηση των συμμετεχόντων βρέθηκε ότι τα άτομα που έπασχαν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου εμφάνιζαν σε σημαντικό βαθμό και ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από μετέπειτα έρευνες του ίδιου ή και διαφορετικών επιστημόνων. Αντίστοιχα, άλλη έρευνα του 2001 που διεξήχθη από τον Heitkemperet και τους συνεργάτες του συνέκρινε μια ομάδα ατόμων που έπασχαν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με μια ομάδα μαρτύρων, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η σεξουαλική κακοποίηση ήταν σημαντικά υψηλότερη στην πρώτη ομάδα σε σχέση με τη δεύτερη.

Συναισθηματική κακοποίηση

Η συναισθηματική κακοποίηση φαίνεται να διαδραματίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, όπως επιβεβαιώθηκε και από έρευνες. Στις έρευνες αυτές επίσης έγινε σύγκριση μεταξύ πασχόντων και μη, και στην πλειονότητα των περιπτώσεων προέκυψε στατιστικά σημαντική διαφορά στα περιστατικά συναισθηματικής κακοποίησης.

Σωματική κακοποίηση

Σε αντίθεση με τη σεξουαλική κακοποίηση, η σωματική κακοποίηση δεν φαίνεται να επηρεάζει στον ίδιο βαθμό την ανάπτυξη του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των διαφόρων ερευνών φαίνονται να αντιφάσκουν, καθώς άλλες έρευνες εντοπίζουν θετική συσχέτιση, ενώ άλλες δεν βρίσκουν σχέση μεταξύ σωματικής κακοποίησης και εμφάνισης του συνδρόμου. Βέβαια, είναι πιθανό η ετερογένεια των αποτελεσμάτων να οφείλεται στο γεγονός ότι πολλές φορές η σεξουαλική βία συνοδεύεται και από σωματική βία, επομένως δεν είναι εύκολη η ορθή αξιολόγησή τους.

Έρευνα του 1994 από τους Talley et al, στην οποία μελετήθηκαν 919 άτομα, έδειξε ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των ατόμων που έπασχαν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και της κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία σε διάφορες μορφές. Παρ’ όλα αυτά, η ίδια επιστημονική ομάδα τον επόμενο χρόνο μελέτησε διαφορετικά σύνολα ανθρώπων και διαπίστωσε πως δεν υπήρχε σημαντική σχέση μεταξύ παιδικής κακοποίησης και μετέπειτα εμφάνισης του συνδρόμου.

Γιατί η παιδική κακοποίηση αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου;

Οι περισσότερες επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν το ότι η παιδική κακοποίηση αυξάνει σημαντικά την εμφάνιση συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου κατά την ενήλικη ζωή. Πού οφείλεται όμως αυτή η κατάσταση;

Πολλές πιθανές εξηγήσεις έχουν προταθεί από ένα πλήθος επιστημόνων, αν και τα ακριβή αίτια δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα ή δεν υπάρχει μια μοναδική εξήγηση. Μια ευρέως διαδεδομένη θεωρία υποστηρίζει ότι το στρες που προέρχεται από την κακοποίηση ενεργοποιεί την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος, προκαλώντας μακροχρόνια φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει την ορθή λειτουργία του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, ένα θεμελιώδες γεγονός που συμβάλλει στην ανάπτυξη του συνδρόμου. Σε παρόμοιο πλαίσιο, υποστηρίζεται ότι το μετατραυματικό στρες που προκαλεί η κακοποίηση επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου και οδηγεί σε μια χρόνια κατάσταση υπερδιέγερσής του, με αποτέλεσμα το μετατραυματικό στρες να λειτουργεί ως “μεσολαβητής” μεταξύ της κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία και του συνδρόμου κατά την ενήλικη ζωή. Πιο αναλυτικά, η κακοποίηση οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων νορεπινεφρίνης, μείωση των επιπέδων σεροτονίνης, δύο ορμόνες με σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο στη λειτουργία του οργανισμού, απορρύθμιση των φυσιολοφικών επιπέδων της κορτιζόλης, καθώς και διαταραχή της ομαλής λειτουργίας του υποθαλάμου και της υπόφυσης, περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν το ενδοκρινικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα, οι παραπάνω μεταβολές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός αναγνωρίζει τον πόνο, έτσι τα άτομα που έχουν υποστεί κακοποίηση μπορεί να παρουσιάσουν υπερευαισθησία ή υποευαισθησία στον πόνο.

Συμπεράσματα από τις έρευνες

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι από τα πιο κοινά γαστροοισοφαγικά νοσήματα και επηρεάζεται από ποικίλους γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τα μέχρι τώρα δεδομένα καταδεικνύουν ότι η κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, ιδίως η σεξουαλική, είναι ένας περιβαλλοντικός παράγοντας με σημαντική συνεισφορά στην εμφάνιση του συνδρόμου. Η συλλογή επιστημονικών δεδομένων είναι απαραίτητη διότι ανοίγει το δρόμο για νέες προσεγγίσεις στη θεραπεία, καθώς είναι πιθανό τα άτομα που έχουν υποστεί κακοποίηση να αποκρίνονται διαφορετικά στη θεραπεία. Τέλος, η αναγνώριση της σχέσης μεταξύ κακοποίησης και συνδρόμου ήταν εξίσου απαραίτητη για τα ίδια τα άτομα, ώστε να αναζητήσουν βοήθεια τόσο από ειδικούς ψυχικής υγείας όσο και από κλινικούς ιατρούς.