Τεστ προστάτη: Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα;

Πολλοί ηλικιωμένοι άνδρες είναι εξοικειωμένοι με το τεστ αντιγόνου για τον προστάτη (PSA), το οποίο πρεπει να γίνεται σε μεγαλύτερης ηλικίας άνδρες. Ωστόσο, παρότι πολλοί το αναφέρουν ως «τεστ καρκίνου του προστάτη», δεν ανιχνεύει στην πραγματικότητα τον καρκίνο του προστάτη, αλλά την φλεγμονή στον εν λόγω αδένα.

Το PSA είναι μια εξειδικευμένη πρωτεΐνη που παράγεται φυσικά από τον αδένα του προστάτη. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποια ανωμαλία ή μόλυνση στον αδένα, η φλεγμονή που προκύπτει θα προκαλέσει την απελευθέρωση επιπλέον αντιγόνων. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο του PSA, τόσο μεγαλύτερη είναι η φλεγμονή.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι μόνο μία από τις συνθήκες που μπορεί να ανιχνεύσει το τεστ PSA. Παρόλο που η ένδειξη υψηλών επιπέδων PSA μπορεί να υποδηλώνει κακοήθεια, το τεστ από μόνο του δεν μπορεί οδηγήσει σε διάγνωση και ως εκ τούτου χρειάζονται και άλλες εργαστηριακές δοκιμές και αξιολογήσεις.

Μη καρκινικές αιτίες υψηλών επίπεδων PSA

Παρόλο που ο καρκίνος του προστάτη είναι σαφώς ο κύριος λόγος ανησυχίας που οδηγεί στη διενέργεια ενός τεστ PSA, υπάρχουν και άλλες μη καρκινικές καταστάσεις που μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδά του PSA. Η πιο συνηθισμένη από αυτές είναι η προστατίτιδα (φλεγμονή στον αδένα του προστάτη), η οποία στην πραγματικότητα είναι η πιο κοινή αιτία προβλημάτων του προστάτη σε άνδρες κάτω των 50 ετών. Η προστατίτιδα μπορεί να έχει διάφορες μορφές όπως:

• Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα: Προκαλείται συνήθως από τη διαρροή βακτηρίων του ουροποιητικού συστήματος στον αδένα του προστάτη.
• Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα: Χαρακτηρίζεται από επίμονη φλεγμονή.
• Χρόνια μη ειδική προστατίτιδα: Προκαλεί συμπτώματα για τα οποία δεν μπορεί να προσδιοριστεί η αιτία.
• Χρόνια ασυμπτωματική προστατίτιδα: Προκαλεί φλεγμονή η οποία δεν προκαλεί συμπτώματα.

Μια άλλη αιτία αυξημένων επιπέδων PSA είναι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH), μια κατάσταση κατά την οποία ο ίδιος ο αδένας διευρύνεται. Η BPH παρατηρείται κυρίως σε ηλικιωμένους άνδρες και μπορεί να προκαλέσει άβολα συμπτώματα, όπως η μειωμένη ροή ούρων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, παρόλο που δεν είναι απολύτως σαφές το τι την προκαλεί, πιστεύεται ότι σχετίζεται με τις αλλαγές στις ορμόνες του φύλου που συμβαίνουν με τη γήρανση.

Σημειώνεται ότι η BPH δεν είναι ούτε καρκινική, ούτε ενδεικτικό καρκίνου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γίνει διάγνωση και θεραπεία, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (ουρολοίμωξη), πέτρες στην ουροδόχο κύστη, βλάβη της ουροδόχου κύστης και νεφρική βλάβη.

Πώς ανιχνεύεται ο καρκίνος του προστάτη;

Στο παρελθόν, οι γιατροί θεωρούσαν ότι τα επίπεδα PSA που ήταν 4,0 ή χαμηλότερα ήταν φυσιολογικά, ενώ αν ήταν υψηλότερα από 4,0, αποτελούσαν παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του προστάτη και ως εκ τούτου ζητούσαν άμεσα βιοψία.

Σήμερα, οι γιατροί κατάλαβαν πως δεν υπάρχει κάποια φυσιολογική ένδειξη στην τιμή του PSA. Συγκεκριμένα διαπίστωσαν ότι υπάρχουν άνδρες με χαμηλά επίπεδα PSA που ενδέχεται να έχουν καρκίνο και άλλοι με αυξημένα επίπεδα που δεν έχουν καρκίνο.

Ως εκ τούτου, οι τρέχουσες οδηγίες συνιστούν τη χρήση τόσο του PSA, όσο και της ψηφιακής ορθικής εξέτασης (DRE) ως μέρος του ελέγχου για καρκίνο του προστάτη.

Με βάση τα αποτελέσματα των δοκιμών, τυπικά θα προκύψουν τα εξής:

• Εάν το PSA δεν είναι αυξημένο και το DRE είναι φυσιολογικό, ο γιατρός θα συστήσει ακόμα μια εξέταση σε ένα χρόνο.
• Εάν το PSA είναι αυξημένο, αλλά δεν υπάρχουν συμπτώματα ή ανωμαλίες, ο γιατρός θα συστήσει ακόμη μια εξέταση PSA για να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα. Εάν εξακολουθεί να είναι υψηλό, ο γιατρός θα παρακολουθεί την κατάσταση σε τακτά χρονικά διαστήματα για να διαπιστώσει τυχόν αλλαγές.
• Εάν το PSA είναι υψηλό και υπάρχει ύποπτο εξόγκωμα, ο γιατρός θα συστήσει πρόσθετες εξετάσεις, όπως εξέταση ούρων (για έλεγχο πιθανής ουρολοίμωξης), ακτινογραφίες, υπερηχογράφημα ορθού ή κυστεοσκόπηση. Εάν υπάρχει υποψία για καρκίνο του προστάτη, συνιστάται η βιοψία.